Öğretmenlerin Kullandıkları Çatışma Yönetimi Stratejileri ve Duygusal Zekâ Düzeyleri Arasındaki İlişki Kullandıkları Çatışma Yönetimi Stratejileri ve Duygusal Zekâ Düzeyleri Arasındaki İlişki

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 228 - 254, 31.05.2022

Tuğba Alagöz , Suzan Canlı

Öz

Bu araştırmada mesleki ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin çatışma yönetim stratejilerini ve duygusal zekâ düzeylerini belirleyerek bu iki değişken arasındaki ilişkiyi incelemek amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modeli kullanılan bu araştırmanın örneklemi 110 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada verilerin toplanmasında üç bölümden meydana gelen bir ölçme aracı kullanılmıştır. Ölçme aracının ilk bölümünde kişisel bilgi formu, ikinci bölümünde Tatar, Tok ve Saltukoğlu (2011) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Gözden Geçirilmiş Schutte Duygusal Zekâ Ölçeği”, son bölümünde ise Özgan (2006) tarafından geliştirilen “Çatışma Yönetimi Stratejileri Ölçeği” bulunmaktadır. Araştırma verilerinin analizinde betimsel istatistik analizi, Mann Whitney-U Testi, Kruskal Wallis-H testi ve Spearman Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Araştırmada öğretmenlerin duygusal zekâ puanının ve çatışma yönetimi stratejilerini kullanımının orta düzeyin üzerinde olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin çatışma yönetimi stratejilerindeki tercih sıralamasının bütünleştirme, uzlaşma, uyma, hükmetme ve kaçınma şeklinde olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin duygusal zekâ puanları ile çatışma yönetimi stratejileri arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı tespit edilmiş, ancak alt boyutlar arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Araştırma sonucunda çatışma yönetimi stratejilerinin tercih edilmesinde duygusal zekânın önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çatışma, Çatışma yönetimi, Duygusal zekâ, Öğretmen

Kaynakça

• Aslan, Ş. (2008). Duygusal zekâ, bireylerarası çatışmayı çözümleme yöntemleriyle ilişkili midir? Schutte’nin duygusal zekâ ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 179-200.
• Austin, E. J., Saklofske, D. H., Huang, S. H., & McKenney, D. (2004). Measurement of trait emotional intelligence: Testing and cross-validating a modified version of Schutte et al.'s (1998) measure. Personality and individual differences, 36(3), 555-562. Doi:10.1016/S0191-8869(03)00114-4.
• Aydın, M. (2013). Eğitimde örgütsel davranış. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Aydın, M. (2018). Eğitim yönetimi: Kavramlar, kuramlar, süreçler, ilişkiler. Ankara: Gazi Yayınevi. Baltaş, Z. (2006). Duygusal zekâ. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Bayar, A. (2015). Bir örgüt olarak okulda meydana gelen çatışma nedenleri ve çözüm yollarına yönelik okul müdürlerinin görüşleri. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 130-141. Doi: 10.19126/suje.67976.
• Brackett, M. A., Rivers, S. E., & Salovey, P. (2011). Emotional intelligence: Implications for personal, social, academic, and workplace success. Social and Personality Psychology Compass, 5(1), 88-103. Doi: 10.1111/j.1751-9004.2010.00334.x.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, H., Aşan, Ö., & Aydın, E. M. (2006). Örgütsel davranış. Denizli: Arıkan.
• Çetinel, G., & Esen, E. (2020). Duygusal zekâ çatışma yönetim stratejilerini nasıl etkilemektedir?: Çalışan algısına yönelik bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 93-108. Doi: 10.20875/makusobed.592481.
• Dilber, S. (2008). Eskişehir ili Yenikent eğitim bölgesi ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin çatışma yönetimi yaklaşımları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Demir, M. (2010). Örgütsel çatışma yönetiminde duygusal zekânın etkisi: Konaklama işletmelerinde işgörenlerin algılamaları üzerine bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 199-211.
• Doğan, S., & Demiral, Ö. (2007). Kurumların başarısında duygusal zekânın rolü ve önemi, Celal Bayar Üniversitesi İ. İ.B. F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(1), 209- 230.
• Durdu, İ., & Şahin, S. (2017). Bazı değişkenler açısından ortaokul öğretmenlerin duygusal zekâlarının incelenmesi (İzmir ili Buca İlçesi örneği). Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 5(1), 44-58.
• Ertuğrul, N., & Kutluca, A. Y. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin duygusal zekâ düzeyleri ile problem çözme becerileri ilişkisi. Academy Journal of Educational Sciences, 4(1), 1-10. Doi: 10.31805/acjes.656153.
• Gökyer, N. (2017) Örgütsel çatışma. (Ed. Özdemir, S. ve Cemaloğlu, N.). Örgütsel davranış ve yönetimi (391-420). Ankara: Pegem Akademi.
• Güler, A. (2006). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin duygusal zekâ düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güllüoğlu, Ö. (2013). Kayseri’de hizmet veren özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin çatışma faktörlerinin ve çatışma yönetimi stratejilerinin analizi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 36, 193-218.
• Jordan, P. J., & Troth, A. C. (2002). Emotional intelligence and conflict resolution in nursing. Contemporary Nurse, 13(1), 94-100.
• Jordan , P. J., & Troth, A. C. (2004) Managing emotions during team problem solving: Emotional intelligence and conflict resolution, Human Performance, 17(2), 195-218, Doi: 10.1207/s15327043hup1702_4 .
• Kapıcı, S., & Radmard, S. (2016). Eğitim örgütlerinde çatışma ve çatışma yönetimi üzerine bir araştırma: İzmir Balçova örneği. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(3), 55-79.
• Karaca, P. (2014). Öğretmenlerin duygusal zekâ düzeyleri ile kullandıkları çatışma çözme stratejileri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karip, E. (2015). Çatışma yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Khalili, A. (2012). The role of emotional intelligence in the workplace: A literature review. International Journal of Management, 29(3), 355-370.
• Kılıç, S. (2006). Özel okul öğretmenlerinin çatışma yaklaşımları ile çatışmayı yönetme stilleri, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kılıçaslan, S. (2014). Örgütsel çatışma yönetiminde duygusal zekânın etkisini incelemeye yönelik kuramsal bir araştırma. Electronic Journal of Vocational Colleges. Özel sayı (Ağustos). 264-274. Doi: 10.1501/OTAM_0000000396.
• Kızıl, Ş. (2014). Öğretmenlerin duygusal zekâları ile örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki (Balıkesir ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Oginska-Bulik, N. (2005). Emotional intelligence in the workplace: Exploring its effects on occupational stress and health outcomes in human service workers. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 18(2), 167-175.
• Özdemir, N. (2018). Okullarda öğretmenlerin yaşadığı çatışma ve çatışma yönetim stilleri. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42(2), 93-116.
• Özgan, H. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin çatışma yönetimi stratejilerinin incelenmesi (Gaziantep örneği), Yayımlanmamış doktora tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Özkalp, E., & Kırel, Ç. (2018). Örgütsel davranış. Bursa: Ekin.
• Rahim, M. A. (2000). Emprical studies on managing conflict. The International Journal of Conflict Management, 11(1 ),5-8.
• Rathore, D., Chadha, N. K., & Rana, S. (2017). Emotional intelligence in the workplace. Indian Journal of Positive Psychology, 8(2), 162-165.
• Rezvani, A., Barrett, R., & Khosravi, P. (2019). Investigating the relationships among team emotional intelligence, trust, conflict and team performance. Team Performance Management: An International Journal, 25(1/2), 120-137. Doi:10.1108/TPM-03-2018-0019.
• Sağlam, H. (2018). Öğretmenlerin duygusal zekâları ve özyeterlik inançları ile sınıf yönetimi becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Salovey, P., & Grewal, D. (2005). The science of emotional intelligence. Current directions in psychological science, 14(6), 281-285.
• Salovey, P., & Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, cognition and personality, 9(3), 185-211.
• Sarısoy, B., & Erişen, Y. (2018). Öğretmenler için duygusal zekâ becerileri eğitim programının tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 17(4), 2188-2215. Doi: 10.17051/ilkonline.2019.507002.
• Schutte, N. S., & Loi, N. M. (2014). Connections between emotional intelligence and workplace flourishing. Personality and Individual Differences, 66, 134-139. Doi: 10.1016/j.paid.2014.03.031.
• Schutte, N. S., Malouff, J. M., Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T., Golden, C. J., & Dornheim, L. (1998). Development and validation of a measure of emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 25(2), 167-177. Doi: 10.1016/S0191-8869(98)00001-4.
• Somuncuoğlu, D. (2005). Duygusal zekâ yeterliliklerinin kuramsal çerçevesi ve eğitimdeki rolü. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 269-293.
• Sucuoğlu, E. (2015). Devlet lisesi öğretmenlerinin çatışma nedenleri ve çatışma yönetimi yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(4), 16-28.
• Şimşek, Ş. (2010). Yönetim ve organizasyon. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Şirin, G. (2007). Öğretmenlerin duygusal zekâ düzeyleriyle stresle başa çıkma tarzları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tatar, A., Tok, S., & Saltukoğlu, G. (2011). Gözden geçirilmiş schutte duygusal zekâ ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 21(4), 325-338. Doi: 10.5455/bcp.20110624015920.
• Turan, M. (2015). Öğretmenlerin duygusal zekâ ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ural, A. (2018). Örgütsel çatışmanın yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Valente, S., & Lourenço, A. A. (2020). Conflict in the classroom: How teachers’ emotional intelligence influences conflict management. Frontiers in Education, 5(5), 1-10. Doi: 10.3389/feduc.2020.00005.
• Yancı, F., & Çiçek-Sağlam, A. Ç. (2014). Ortaöğretim okulu öğretmenlerinin duygusal zekâları ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 298-313.
• Yurdunkulu, A., & Oktay, A. (2020). İlköğretim okulu öğretmenlerinin çatışma durumları ve çatışma yönetimi stratejilerinin incelenmesi (Düzce-Merkez Örneği). Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 285-302. Doi: 10.24315/tred.561001.