Ortaokul Öğrencilerinin Konuşma Kusurlarının Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 110 - 132, 28.01.2023

Cemal Aküzüm , Leyla Aküzüm , Muzaffer Erdem , Tacer Tekin , Zülfü Aküzüm

https://doi.org/10.33907/turkjes.1175433

Öz

Araştırmanın amacı, ortaokullarda öğrenim görmekte olan öğrencilerin akademik gelişimlerini ve sosyal hayatlarını etkileyen konuşma becerisi kazandırılması sürecinde gözlemlenen konuşma kusurlarını öğretmen görüşlerine göre incelemektir. Araştırma, nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2021-2022 öğretim yılında Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki bir ilimizin merkezinde bulunan ortaokullarda görev yapan 10 Türkçe öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak 7 maddelik yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde, içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma bulguları; sınav kaygısı yüzünden test ağırlıklı çalışan çocuğun konuşmaya ve yazmaya gerektiği kadar zaman ayıramadığını, öğretmenlerin öğrencilerinin konuşma becerisi geliştirebilmeleri için derslerinde sesli öykü ve şiir okutma etkinlikleri yaptırdıklarını, öğrencilerinde söz hakkını beklememe, yöresel ağız kullanma ve kelime hazinesinin yetersizliği gibi konuşma kusurları gözlemlediklerini, akademik başarının konuşma becerisinden etkilendiğini ve konuşma sıkıntısı yaşayan öğrencilerin sosyal becerileri sergilemede yetersizlik yaşadıklarını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Konuşma, konuşma kusurları, ortaokul, öğrenci, öğretmen.

Kaynakça

• Adalı, O. (2003). Anlamak ve anlatmak. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Akkaya, A. (2012). Öğretmen adaylarının konuşma sorunlarına ilişkin görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 405-420.
• Aktaş, Ş. ve Gündüz, O. (2004). Yazılı ve sözlü anlatım kompozisyon sanatı (5. baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Aktaş, Ş. ve Gündüz, O. (2009). Yazılı ve sözlü anlatım (12. baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Arhan, S. (2007). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim ikinci kademede konuşma eğitimi (Ankara İli örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arslan, D. (2005). İlk okuma öğretiminde karşılaşılan güçlükler ve okumayı geliştirici duyuşsal yaklaşımlar. Yayımlanmamış doktora tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Aydın, İ. S. (2013). Öğretmen adaylarının konuşma öz yeterliklerine ilişkin ölçek geliştirme çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, (14), 33-46.
• Başaran, M. ve Erdem, İ. (2009). Öğretmen adaylarının güzel konuşma becerisi ile ilgili görüşleri üzerine bir araştırma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(3), 743-754.
• Creswell, J. W. (2016a). Araştırma deseni: nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (Çev. ed. Demir, S.B.). Ankara: Eğiten Kitap
• Creswell, J. W. (2016b). Nitel araştırma yöntemleri: beş yaklaşıma göre nitel araştırma yöntemleri. (Çev. ed. Bütün, M. ve Demir, S.B.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Creswell, J.W. ve Plano Clark V.L. (2015). Karma Yöntem Araştırmaları: tasarımı ve yürütülmesi. (Çev. ed. Dede, Y. ve Demir, S.B.). Ankara: Anı yayıncılık.
• Çongur, H. R. (1995). Söz sanatı (I). TÖMER Dil Dergisi, (28).
• Demir, S. ve Gül-Özdil, B. (2019). Öğretmen görüşlerine göre ortaokul öğrencilerinin konuşma becerileri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3). 865-881.
• Demir, S. ve Sinan, A. T. (2016). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin anlam yapıları üzerine bir inceleme. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1324-1342. DOI=10.17556/jef.06998
• Demir, S. ve Sinan, A. T. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin anlam yapıları üzerine öğrencilerin öz yeterlik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 683-702.
• Demirel, Ö. (1999). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. İstanbul: Millî Eğitim Yayınları.
• Demirel, Ö. (2003). Türkçe ve sınıf öğretmenleri için Türkçe öğretimi (5. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Eker, S. (2010). Çağdaş Türk dili (6. baskı). Ankara: Grafiker Yay.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gökkaya, H. (2008). Konuşma becerisinin sağaltılmasında tekerlemelerin kullanılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Gündüz, O. (2007). Konuşma eğitimi. (Ed. A. Kırkkılıç, H. Akyol). İlköğretimde Türkçe öğretimi (ss.93-146). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Güneş, F. (2016). Türkçe öğretimi: yaklaşımlar ve modeller. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Kana, F. (2015). Öğretmen adaylarının Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma becerisiyle ilgili görüşleri: Bir Durum Çalışması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(4), 1336-1355.
• Kansızoğlu, H. B. (2012). Konuşma dili ve yazı dili etkileşimi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 217-235.
• Karakoç-Öztürk, B. ve Altuntaş, İ. (2012) İlköğretim İkinci kademede konuşma eğitimine yönelik öğretmen görüşleri: nitel bir çalışma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 342-356.
• Karalı, Y., Şahin T. G., Şen, M. ve Aydemir, H. (2021). Öğretmen adaylarının konuşma kaygılarının incelenmesi: İnönü Üniversitesi örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 2277-2296.
• Kaya, Ö. ve Bozkurt, Ü. (2019). Türkçe öğretmenlerinin konuşma becerisi yeterliklerine ilişkin bir durum çalışması. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(3), 670-691.
• Keskin, H. K., Baştuğ, M. ve Akyol, H. (2013). Sesli okuma ve konuşma prozodisi: ilişkisel bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 168-180.
• Kılıç, L. K., Baki, Y. ve Bayram, B. (2014). Ortaokul 8. sınıf türkçe dersi öğretmen kılavuz kitabındaki etkinliklerin çoklu zekâ kuramı ile örtüşme düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 72-89.
• Kuşçu, H. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin dinleme, konuşma, okuma ve yazılı anlatım becerilerinin yapılandırmacı yaklaşıma göre geliştirilmesinde Türkçe öğretmeninin rolü (Çekmeköy ilçesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• MEB. (2005). İlköğretim Türkçe dersi öğretim program› ve kılavuzu (1.-5. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6, 7, 8. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
• Okur, S. (2012). Güzel ve etkili konuşma sanatı diksiyon (4. baskı). İstanbul: Karakutu Yayınları.
• Özbay, M. (2003). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okullarında Türkçe öğretimi. Ankara: Gölge Ofset Matbaacılık.
• Özbay, M. (2005). Ana dili eğitiminde konuşma becerisini geliştirme teknikleri. Journal Of Qafkaz University, (16), 177-184.
• Özcan, B. (2017). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinde anne baba tutumu ile depresyon ve sınav kaygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Özdemir, S. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının konuşma kaygısını gidermede hazırlıklı konuşmaların rolü. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 361-374.
• Sever, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin telaffuz hataları üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış doktora tezi. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Sevim, O. ve Gedik, M. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinin konuşma kaygılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0(52), 379-393.
• Şahin, H., Günay, T. ve Batı, H. (2006). İzmir ili Bornova ilçesi lise son sınıf öğrencilerinde üniversiteye giriş sınavı kaygısı. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 16(5), 107-113.
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Taşer, S. (2015). Konuşma eğitimi (3. Baskı). İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Tekalan-Toman, H. (2009). Doğru ve güzel konuşma, üniversiteler için Türk Dili el kitabı (1. Baskı). (Ed. Mustafa Durmuş). Ankara: Grafiker Yay. 349- 376.
• Tekşan, K. ve Karaca, A. (2020). Altıncı sınıf öğrencilerinin konuşmalarında karşılaşılan boğumlama ve söyleyiş yanlışlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, (84), 377-390.
• Temizyürek, F., Erdem, İ. ve Temizkan, M. (2007). Konuşma eğitimi. Ankara: Öncü Kitap.
• Topçuoğlu, F.ve Özden, M. (2012). Diksiyon ve konuşma eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Topçuoğlu-Ünal, F. ve Degeç, H. (2012). Öğretmen Görüşlerine göre konuşma eğitiminde karşılaşılan sorunlar. International Journal of Social Science, 5(7), 735-750.
• Türk Dil Kurumu. (2010). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türkçe Sözlük. (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (24), 543-559. Ünalan, Ş. (2007). Sözlü anlatım. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Yalçın, A. (2002). Türkçe öğretim yöntemleri yeni yaklaşımlar. Ankara: Akçağ yayınları.
• Yalçın, A. (2002). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
• Yalçın, A. (2018). Son bilimsel gelişmeler ışığında Türkçenin öğretimi yöntemleri (4. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yaman, E. (2004). Doğru güzel ve etkili konuşma sanatı sözlü anlatım (3. baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Yıldırım, N. (2020). Öğretmen görüşlerine göre ortaokul öğrencilerinin konuşma kusurları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 597-610.
• Yıldız, C. (2008). Konuşma öğretimi. (Ed. C. Yıldız). Yeni öğretim programına göre kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi (ss. 155-178). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Yıldız, D. (2014). Etkileşimli öğretim stratejisinin Türkçe eğitimi ana bilim dalı öğrencilerinin konuşma becerilerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.