Sınıf Öğretmenlerinin Değer Öğretim Yaklaşımlarına İlişkin Görüşleri

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 79 - 101, 18.07.2024

Ramazan Sever Betül Bayar Oğuzhan Toker

https://doi.org/10.33907/turkjes.1433722

Öz

Bilindiği üzere değerler, insan davranışlarını şekillendiren toplumun düzenini sağlayan toplum tarafından benimsenmiş standartlardır. Toplumun sahip olduğu değerleri gelecek nesillere aktarmak için çocuklara erken yaşta bu bilinci kazandırmak oldukça mühimdir. Değerler eğitimi yaşamımızın ilk yıllarında ailede sonraki yıllarda ise arkadaş ortamında, iş hayatı gibi informal yollarla öğrenilir. Kuşkusuz söz konusu informal eğitim sürecinde bireylerde istenmeyen davranışlar da kazanılır. Değerler öncelikle sosyal çevreden kazanılsa da değer gelişiminde okullar önemli bir yere sahiptir. Değer öğretim sürecinde önemli olan değerin öğrenciye nasıl kazandırılacağıdır. Değerlerin okullarda etkinliklerle doğrudan veya dolaylı öğretilmesi oldukça önemlidir. Değer eğitimi verilirken oluşabilecek problemleri en aza indirmek için değerler eğitimi programı tasarlanmalıdır. Öğretmenler değerleri öğrencilerine kazandırırken farklı yaklaşımlardan faydalanmaktadırlar. Bu araştırma, sınıf öğretmenlerinin derslerinde değerlerin nasıl kazandırıldığına yönelik durumun ortaya konması amacına yönelik bir çalışmadır. Çalışma nitel araştırma yaklaşımında olup fenomenoloji(olgu bilim)deseni kullanılmıştır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılarak sınıf öğretmenleriyle değerler eğitimi yaklaşımlarıyla ilgili görüşmelerden elde edilip veriler betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma 2022-2023 eğitim-öğretim döneminin ikinci yarıyılında Elazığ Merkez ilçesindeki ilkokullarda gerçekleştirilmiştir. Bulgulara göre öğretmenlerin değer eğitiminde en fazla örtük program yaklaşımını kullandıkları tespit edilmiştir. Öğretmenlerin en fazla öncelik verdikleri değerler dürüstlük ve sevgi olduğu görülmüştür. Öğretmenler değerleri kazandırmak için en fazla rol oynama ve örnek olay incelemesini kullanmaktadırlar. Bunun yanı sıra, araştırmaya katılan öğretmenlerin değer eğitiminde sorun kaynağı olarak ilk sırada aile ve sosyal medyayı gördükleri belirlenmiştir. Çocuk seviyesine uygun değerler eğitimini içeren sosyal medya içerikleri arttırılmalı, aile değerler eğitimi sürecinde aktif olarak rol almalıdır.

Anahtar Kelimeler

değer, değerler öğretimi, sınıf öğretmeni

Kaynakça

• Akbaş, O. (2008). Değer Eğitimi Akımlarına Genel Bir Bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
• Akpınar, B., & Özdaş, F. (2013). İlköğretimde Değer Eğitimine İlişkin Öğretmen Görüşleri: Nitel Bir Analiz. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 105-113.
• Balcı, F., & Yelken, T. Y. (2013, Nisan). İlköğretim Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Değerler ve Değer Eğitimi Uygulamaları Konusunda Öğretmen Görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(1), 195-213.
• Berkowitz, M. W. (2011). What Works İn Values Education. International Journal Of Educational Research, 50(3), 153-158.
• Demir, F. (2018). Değer Öğretimi Yaklaşımlarına Göre Hayat Bilgisi Dersinde Değerler Eğitimi., İnönü Üniversitesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Malatya.
• Demirtaş, S. (2009). Çocuk Yuvasında Kalan Korunmaya Muhtaç Çocukların Değer Eğitiminde Yaratıcı Dramanın Etkililiği. Hacettepe Üniversitesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Dilmaç, B. (2007). Bir Grup Fen Lisesi Öğrencisine Verilen İnsani Değerler Eğitiminin İnsani Değerler Ölçeği İle Sınanması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Doktora Tezi), Konya.
• Ekşi, H. (2003). Temel İnsani Değerlerin Kazanılmasında Bir Yaklaşım: Karakter Eğitimi Programları. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 79-96.
• Ergin, E., & Karataş, S. (2014). Öğretmenlerin Değerler Eğitimi Hakkındaki Görüşleri: Bir Durum Çalışması. Journal of Educational Science, 2(2), 33-45.
• Gündüz, M. (2019). Fen Bilgisi Öğretmenlerine Göre Kazanımlardaki Kök Değerler Ve Değerleri Öğretme Yöntemlerinin İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 5(2), 184-197.
• İşcan, C. D. (2014). Öğretmen Adaylarının Değerler Eğitimindeki Tercihleri. Elementary Education Online, 13(4). Kağan, M., & Yılmaz, N. (2019). Karakter ve Değer Eğitimi. Ankara: Pegem Yayınları.
• Kaymakcan, R., & Meydan, H. (2011). Din kültürü ve ahlak bilgisi programları ve öğretmenlerine göre değerler eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 29-55.
• Kirschenbaum, H. (1995). 100 WaysToEnhanceValuesAndMorality İn Schools AndYouthSettings. AllynAnd Bacon Press.
• Meydan, A., & Bahçe, A. (2010). Hayat Bilgisi Öğretiminde Değerlerin Kazandırılma Düzeylerinin Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 20-37.
• Meydan, H. (2014). Okulda Değerler Eğitiminin Yeri Ve Değerler Eğitimi Yaklaşımları Üzerine Bir Değerlendirme. Beü İlahyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 93-108.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook, Sage Publications. Özmen, C., Harun, E., & Gürgil, F. (2012). İlköğretim Branş Öğretmenlerinin Değerler Eğitimine İlişkin Görüşleri Üzerine Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17).
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma Ve Değerlendirme Yöntemleri. (M. Bütün & S. Beşir Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem.
• Rokeach, M.,&Regan, J. F. (1980). The Role Of Values İn TheCounselingSituation. Personel AndGuidanceJournal, 58(9), 576–588.
• Taşdan, M. (2010). Türkiye’deki Resmi Ve Özel İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Bireysel Değerleri İle Okulun Örgütsel Değerleri Arasındaki Uyum Düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 16(1), 113-148.
• Türk Dil Kurumu [TDK] (t.y). Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr. Erişim: 02Haziran 2021. Tezcan, M. (2003). Gizli Müfredat: Eğitim Sosyolojisi Açısından Bir Kavram Çözümlenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 53-59.
• Topkaya, Y. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Değer Aktarım Yaklaşımları Hakkındaki Görüşlerine Ait Nitel Bir Çalışma. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 637-652.
• Turan, R., & Ulusoy, K. (2014). Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Uygun, S. (2013). Değerler Eğitimi Programı Tasarımlarının Değerlendirilmesi (Antalya Örneği). Akdeniz Beşeri Bilimler Dergisi, 3(2), 263-277.
• Ünal, F. (2011). Öğretmenlerin Öğrencilerine Kazandırmak İstedikleri Değerlere Yönelik Bir İnceleme. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 2(4), 3-24.
• Ünlü, İ., & Kaşkaya, A. (2018). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Değer Eğitimine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2656-2679.
• Yalar, T., & Yelken, T. (2011). Değerler Eğitiminin İyileştirilmesi İle İlgili Öğretmen Görüşlerinin Belirlenmesi Ve Bir Program Modülü Örneğinin Geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(38), 79-98.
• Yaşar, Ş., & Çengelci, T. (2012). Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitimine İlişkin Bir Durum Çalışması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 3(9), 1-23.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K. (2009). ValuesEducationExperiences of Turkish Class Teachers: A PhenomeonologicalApproach. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 35, 165-184.
• Yıldırım, S. G., Becerikli, S., & Demirel, M. (2017). Farklı Bakış Açılarına Göre Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitimi. İlköğretim Online, 16(4), 1575-1588.