A STUDY ON THE TRACES OF URBAN FURNITURE IN THE HISTORICAL IDENTITY OF DIYARBAKIR

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 400 - 426, 27.10.2025

Esra Bayazıt , Sultan Ergün

https://doi.org/10.32328/turkjforsci.1687198

Öz

This study evaluates the harmony of urban furniture with urban identity in the Diyarbakır Sur district regarding aesthetics, functionality, and historical integrity. Melikahmet Street, Gazi Street, and Alipaşa Neighborhood were selected as the research area. Lighting elements, fountains, information boards, pavements, seating elements, plant crates, and waste bins were analysed using the observational method. The evaluation criteria were size-proportion balance, color-environment material harmony, originality, functionality, maintenance, perceptibility, historical significance, and naturalness. The findings show that the functionality of urban furniture is sufficient, but there are deficiencies in aesthetic harmony and integration with the historical texture. In particular, it was determined that the modern design approach is incompatible with the historical texture, and maintenance deficiencies negatively affect the aesthetic perception. As a result, it is recommended that urban furniture be renewed with original designs that support the historical identity, sustainability should be increased by using natural materials, and regular maintenance should be carried out. In addition, it is emphasized that the functionality of urban spaces should be increased with ergonomic and disability-friendly designs.

Anahtar Kelimeler

Aesthetic harmony , historical textures , landscape architecture , urban equipment elements , urban identity

DİYARBAKIR’IN TARİHÎ KİMLİĞİNDE KENT MOBİLYALARININ İZLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Bu çalışma, Diyarbakır Sur ilçesindeki kent mobilyalarının kentsel kimlik ile uyumunu estetik, işlevsellik ve tarihî bütünlük açısından değerlendirmektedir. Araştırma alanı olarak Melikahmet Caddesi, Gazi Caddesi ve Alipaşa Mahallesi seçilmiştir. Gözlemsel analiz yöntemi ile aydınlatma elemanları, çeşmeler, bilgi panoları, zemin kaplamaları, oturma elemanları, bitki kasaları ve çöp kutuları incelenmiştir. Değerlendirme kriterleri; ölçü-oran dengesi, renk-çevre malzeme uyumu, özgün olma, işlevsellik, bakım, algılanabilirlik, tarihî önem ve doğallık olarak belirlenmiştir. Bulgular, kent mobilyalarının işlevselliğinin yeterli olduğunu ancak estetik uyum ve tarihî dokuyla bütünleşme konusunda eksiklikler taşıdığını göstermektedir. Özellikle modern tasarım anlayışının tarihî dokuya uyumsuz olduğu ve bakım eksikliklerinin estetik algıyı olumsuz etkilediği tespit edilmiştir. Sonuç olarak, kent mobilyalarının tarihî kimliği destekleyen özgün tasarımlarla yenilenmesi, doğal malzemeler kullanılarak sürdürülebilirliğin artırılması ve düzenli bakım yapılması önerilmektedir. Ayrıca, ergonomik ve engelli dostu tasarımlarla kentsel mekânların işlevselliğinin artırılması vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Estetik uyum , tarihî dokular , peyzaj mimarlığı , kentsel donatı elemanları , kentsel kimlik

Kaynakça

• Aksu, Ö. V. (2012). Kent mobilyaları tasarımında özgün yaklaşımlar. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(6), 373–386.
• Aksu, V. (1998). Kent mobilyalarının yer aldıkları mekanlara etkileri üzerine – Trabzon kenti ölçeğinde bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Akyol, E. (2006). Kent mobilyaları tasarım ve kullanım süreci (Yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Anonymous (2020). Diyarbakır Metropolitan Municipality photo archive.
• Anonymous (2023). Diyarbakır Metropolitan Municipality photo archive.
• Başal, M., Memlük, Y. & Yılmaz, O. (1993). Peyzaj konstrüksiyonu. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:1322.
• Bayazıt, E. (2018). Kentsel donatı elemanlarının kent kimliği ve estetik değerler yönünden incelenmesi: Trabzon Caddesi ve Hükümet Caddeleri örneği Kahramanmaraş (Yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Bayramoğlu, E., & Özdemir, B. (2012). Trabzon kent merkezi, Uzun Sokak kentsel donatı elemanlarının kent kimliği açısından değerlendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12(2), 182–191.
• Bayramoğlu, N. (2010). Kullanıcı algısı bağlamında kentsel kimlik: Barbaros Bulvarı Büyükdere Kentsel Aksı (Yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bedoya, M., Rivera, F., Rico, M., Vélez, D., Urrego, A., & Hernández, S. (2019). Sustainable concrete application in the manufacture of university urban furniture. MATEC Web of Conferences, 303, 05001. https://doi.org/10.1051/matecconf/201930305001
• Belanche, D., Casaló, L., & Flavián, C. (2017). Understanding social urban identity's cognitive, affective, and evaluative components: Determinants, measurement, and practical consequences. Journal of Environmental Psychology, 50, 138-153. https://doi.org/10.1016/J.JENVP.2017.02.004.
• Bolkaner, M., İnançoğlu, S., & Asilsoy, B. (2019). A study on urban furniture: Nicosia old city. European Journal of Sustainable Development, 8(2), 1–10. https://doi.org/10.14207/ejsd.2019.v8n2p1
• Booth, N. K. (1990). Essential elements of landscape architectural design. Waveland Press.
• Bulut, Y., Atabeyoğlu, Ö., & Yeşil, P. (2008). Erzurum kent merkezi donatı elemanlarının ergonomik özelliklerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Dergisi, 14(2), 131–138.
• Carmona, M. (2021). Public places, urban spaces: The dimensions of urban design (3rd ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315158457
• Çelik, D., & Açıksöz, S. (2008). Tarihi kentlerde kent estetiği kaygısı: Bartın örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 10(14), 57–65.
• Çelik, E. (2013). Esenyurt ilçesinde yapılan peyzaj uygulama çalışmalarının yapısal peyzaj ve kent mobilyaları açısından irdelenmesi (Yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi.
• Chang, H. (2020). Propositions for the aesthetic continuity of urban landscapes. SAGE Open, 10(3). https://doi.org/10.1177/2158244020941851
• Diyarbakır Governorship. (2021). Diyarbakır Governorship Photo Archive.
• Diyarbakir Municipality. (2022). Diyarbakır Municipality inventories, Diyarbakır.
• Durmuş, Ç. (2008). İstanbul kent mobilyaları üzerine bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Fard, A., & Paydar, M. (2024). Place attachment and related aspects in the urban setting. Urban Science, 8(3), Article 135. https://doi.org/10.3390/urbansci8030135
• Feyizoğlu, S. (2008). Kent mobilyalarının kentsel mekanlardaki yeri ve oluşum süreçlerinin irdelenerek sınıflandırılması (Yüksek lisans tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Gehl, J. (2010). Cities for people. Island Press.
• Ghorab, P. (2015). Kent mobilyalarının temel tasarım ilkelerine göre değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Grabiec, A., Łacka, A., & Wiza, W. (2022). Material, functional, and aesthetic solutions for urban furniture in public spaces. Sustainability, 14(23), Article 16211. https://doi.org/10.3390/su142316211
• Güner, E. (2015). Kent kimliği ilişkisi bağlamında kent mobilyaları: Sultanahmet Meydanı örneği (Yüksek lisans tezi). Arel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Keleş, R. (1998). Kentbilim terimleri sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kısakürek, Ş. & Bayazıt, E., (2018). Kahramanmaraş kenti örneği’nde kent kimliği ve kentsel donatı elemanları. Turkish Journal of Forest Science, 2(1): 49–59.
• Köksaldı, E., & Turkan, Z. (2023). Urban furniture in sustainable historical urban texture landscapes: Historical squares in the walled city of Nicosia. Sustainability, 15(12), Article 9236. https://doi.org/10.3390/su15129236
• Kushneruk, S., & Kurochkina, M. (2022). Urban identity through the prism of media framing. RUDN Journal of Language Studies, Semiotics and Semantics, 13(4), 1005–1019. https://doi.org/10.22363/2313-2299-2022-13-4-1005-1019
• Kuter, N. (2007). Kentsel estetik ve Çankırı örneği. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 7(1), 38–53. Lenzholzer, S., Duchhart, I., & Koh, J. (2013). ‘Research through designing’ in landscape architecture. Landscape and Urban Planning, 113, 120-127. https://doi.org/10.1016/J.LANDURBPLAN.2013.02.003.
• Liu, M. (2023). Study on townscape as a tool for urban visual perception (Doctoral dissertation). Politecnico di Torino.
• Lynch, K. (1960). The image of the city. MIT Press.
• Mansour, H., Alves, F., & Da Costa, A. (2023). A comprehensive methodological approach for the assessment of urban identity. Sustainability, 15(18), Article 13350. https://doi.org/10.3390/su151813350
• Masiero, R. (1999). Mimaride estetik (F. Genç, Trans.). Dost Kitabevi.
• Montgomery, J. (1998). Making a city: Urbanity, vitality and urban design. Journal of Urban Design, 3(1), 93–116.
• Neufert, E. (2017). Yapı tasarımı (41. baskı). Beta Yayınevi.
• Ocakçı, M. (1995). Şehir kimliği ve çevre ilişkileri. Kent ve çevre planlamaya ekolojik yaklaşım, 17. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu, 163–170.
• Pizzato, G., & Guimarães, L. (2018). Emotional attributes of urban furniture. In Advances in intelligent systems and computing (pp. 2018–2024). https://doi.org/10.1007/978-3-319-96071-5_218
• Relph, E. (1976). Place and placelessness. Pion.
• Sağlık, A., Sağlık, E., & Kelkit, A. (2014). Kentsel donatı elemanlarının peyzaj mimarlığı açısından irdelenmesi: Çanakkale kent merkezi örneği. 1. Uluslararası Kentsel Planlama-Mimarlık-Tasarım Kongresi, 1023–1035.
• Sánchez-Roldán, Z., Martín-Morales, M., Valverde-Espinosa, I., & Zamorano, M. (2020). Technical feasibility of using recycled aggregates to produce eco-friendly urban furniture. Construction and Building Materials, 250, Article 118890. https://doi.org/10.1016/j.conbuildmat.2020.118890
• Şatiroğlu, E., Dinçer, D., & Korgavus, B. (2023). Urban furniture in the context of sustainable materials. Kent Akademisi, 16(1), Article 1160705. https://doi.org/10.35674/kent.1160705
• Sert, M., Altıparmakoğulları, Y., & Başar, A. (2023). Investigation of environmental sustainability awareness in the urban furniture design processes in the Marmara region. Kent Akademisi, 16(1), Article 1197972. https://doi.org/10.35674/kent.1197972
• Şişman, E. E., & Gültürk, P. (2017). Kent mobilyalarının kent estetiğine katkısı. International Multidisciplinary Conference (IMUCO), Antalya, 369–377.
• Turkish Language Association [TDK]. (2025). TDK, www.tdk.gov.tr .
• UNESCO. (2015). Operational guidelines for the implementation of the World Heritage Convention. UNESCO World Heritage Centre.
• Uzgör, O., Sirel, A., & Caymaz, G. (2022). An investigation of urban equipment design in the historical environment is based on the Hagia Sophia - Sultan Ahmed Square example. Street Art & Urban Creativity, 8(1), Article 583. https://doi.org/10.25765/sauc.v8i1.583
• Wang, Y., Feng, H., & Zhang, T. (2024a). The effects of urban identity on entrepreneurial choice. PLOS ONE, 19(1), e0296645. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0296645
• Wang, Y., Liu, C., Zhang, X., & Zeng, S. (2023). Research on sustainable furniture design based on waste textiles recycling. Sustainability, 15(4), Article 3601. https://doi.org/10.3390/su15043601
• Wang, Z., Han, C., Yu, B., Wei, K., Li, Y., Jin, S., & Bai, P. (2024b). The emotional design of street furniture based on
• Kano modeling. Buildings, 14(12), Article 3896. https://doi.org/10.3390/buildings14123896
• Woodward, K. (1999). Concepts of identity and differences. In Identity and difference. Sage Publications.
• Yang, Z., Zhang, L., & Wu, Z. (2022). Research on performance evaluation of urban furniture function design based on internet of things digitization. IEEE Access, 10, 72895–72906. https://doi.org/10.1109/access.2022.3188274
• Yaşar, D. (2023). Urban furniture in the framework of economic, social, and environmental sustainability. Street Art & Urban Creativity, 9(1), Article 696. https://doi.org/10.25765/sauc.v9i1.696
• Yıldırım, C. (2011). Antalya kenti içindeki parklarda yer alan donatı elemanlarının estetik ve fonksiyon açısından değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi.
• Zhang, Z., & Sun, Q. (2024). Integrated design methods for sustainable public seating in urban communities. A Shanghai case study. Sustainability, 16(20), Article 9096. https://doi.org/10.3390/su16209096
• Ziyaee, M. (2017). Assessment of urban identity through a matrix of cultural landscapes. Cities, 74, 21–31. https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.10.021