Willi Bang ve Ural-Altay dilleri teorisi

Yıl 2011, Cilt: 18 Sayı: 2, 109 - 114, 01.08.2011

Klaus Röhrborn

https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000227

Öz

Akademik yaşamının başlangıç yıllarında ve doktora çalışmasında ele aldığı konu Ural-Altay dilleri olan Willi Bang, bu dilerin akraba olduğuna inanıyordu. İngiliz dili profesörü olan Bang’ın bu konuyla uğraşması, Belçika’da bulunduğu I. Dünya Savaşı öncesinde Türkoloji ile ilgilenmesinden dolayıdır. Bang’ın Ural-Altay dilleri teorisi, “aglütinasyon” yani “bitişkenlik teorisi” diye bilinen teori üzerine kurulmuştu. Bitişkenlik teorisine göre, yapım öğeleri, sözlüksel anlam taşıyan öğelerden ortaya çıkmıştır. Yani yapım öğeleri, somut anlamları unutulmaya yüz tutmuş ve sonunda tamamen kaybolmuş olan sözlüksel öğelerden türemiştir. Bang’ın 1890 yılından başlayarak yazdığı yazılarda yaptığı cüretkâr etimolojiler, bu teoriye bağlı kalınarak yapılmıştır

Anahtar Kelimeler

Ural-Altay dilleri, aglütinasyon, Wili Bang

WILLI BANG VE URAL-ALTAY DİLLERİ TEORİSİ

Öz

Willi Bang, who examined the Ural-Altaic languages during his pre-doctoral and doctoral studies, argued that these languages were related. Whereas Bang was actually a professor of the English language, his work on the Ural-Altaic languages arose from his interest in Turkology in pre-World War I Belgium. Bang’s theory of the Ural-Altaic languages is based on the concept of “agglutination”, the theory that words are formed through the addition of suffixes. Accordingly, the bold etymological formulations in Bang’s writings from 1890 and beyond, reflect his efforts to explain the origin of constructional and inflectional suffixes by means of verb stems or roots

Anahtar Kelimeler

Ural-Altaic languages, agglutination, Wili Bang

Kaynakça

• BANG, Willi (1890). Uralaltaische Forschungen. Leipzig. (Einzelbeiträge zur allgemeinen vergleichenden Sprachwissenschaft. 10.)
• ----- (1891a). “Beiträge zur Kunde der asiatischen Sprachen”.T’oung pao 2-3, 7-8.
• ----- (1891b). “Ètudes ouraloaltaiques”.Le Muséon 4, 1-15.
• ----- (1893). “Les Langues ouralo-altaiques et l’importance de leur étude pour celle des langues indo-germaniques”. Mémoires couronnés et autres mémoires publ. parl’Académie Royale de Belgique 49, 1-19.
• ----- (1895a). “Zur vergleichenden Grammatik der altaischen Sprachen”. Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes 9, 267-276.
• ----- (1895b). “Zum auslautenden n im Altaischen”. T’oung pao 6, 216-221.
• ----- (1916a). “Studien zur vergleichenden Grammatik der Türksprachen [II] ”. Sitzungs-berichte der Königlich Preußischen Akademie der Wissenschaften. Phil.-hist. Kl. 1916 (37), 910-928.
• ----- (1916b). “Studien zur vergleichenden Grammatik der Türksprachen [III]”. Sitzungs-berichte der Königlich Preußischen Akademie der Wissenschaften. Phil.-hist. Kl. 1916 (51), 1236-1254.
• ----- (1923). “Das negative Verbum der Türksprachen”. Sitzungsberichte der Preußischen Akademie der Wissenschaften. Phil.-hist. Kl. 1923 (17), 114-131.
• ----- (1925). “Turkologische Briefe aus dem Berliner Ungarischen Institut, Dritter Brief: Vorläufiges über die Herkunft des türk. Ablativs”. Ungarische Jahrbücher 5, 392-416.
• ----- (1927). “Turkologische Briefe aus dem Berliner Ungarischen Institut, Vierter Brief: Das privative Suffix –sīz”,Ungarische Jahrbücher 7, 36-45.
• ----- (1930). “Turkologische Briefe aus dem Berliner Ungarischen Institut, Fünfter Brief: Lautliches allzu Lautliches”. Ungarische Jahrbücher 10, 16-20.
• RÖHRBORN, Klaus (1990). “Mangelnde Worteinheit der agglutinierenden Sprachen in der Sprachtypologie des 19. Jahrhunderts”. Proceedings of the Fourteenth International Congress of Linguists. Berlin/GDR, August 10 – August 15, 1987. Bd. 3. Berlin, 2415-2419.