Meşrutiyet ve edebiyat

Yıl 2010, Cilt: 17 Sayı: 1, 57 - 81, 01.04.2010

Bilge Ercilasun

https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000177

Cited By: 1

Öz

II. Meşrutiyet 23 Temmuz 1908 tarihinde ilân edilir. Bu olay, insanı ve toplumu derinden etkiler. İnsanlar bu yeni durumu farklı ve yanlış bir şekilde algılamışlardır. Bu bakış tarzının etkileri, edebiyatta da görülecektir. Yazarlar, meydana getirdikleri edebî eserler vasıtasıyla, toplumun aksayan taraflarına işaret ederler ve davranışlarını eleştirirler. Bu yazıda, Meşrutiyet’in ilânı sırasında yaşananların tahlil ve tenkit edildiği bazı eserler üzerinde durulacaktır. Bunlar şunlardır: Mehmet Âkif (Süleymaniye Kürsüsünde’n bir parça), Ömer Seyfettin (Hürriyet Bayrakları, Hürriyet Gecesi, Gayet Büyük Bir Adam, Herkesin İçtiği Su), Ziya Gökalp (Vatan), Ahmet İhsan (Matbuat Hatıralarım’dan bir parça)

Anahtar Kelimeler

Mehmet Âkif, Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp, Ahmet İhsan, hürriyet, vatan, hiciv

Second Constitution And Literature

Öz

Second Constitution had been declared at 23rd of July, 1908. This declaration has influenced both the individual and the society. People did not clearly understand this new situation. The point of view of the society about the Second Constitution also affected the literature. Authors, have mentioned and criticized the badly behaviour of the community in their literary works

Anahtar Kelimeler

Mehmet Âkif, Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp, Ahmet İhsan, freedom, patriotism, satire

Kaynakça

• AKSAN, Doğan Naci (1958). “Ömer Seyfettin İçin”. Arayış Dergisi, VI, Şubat.
• AKTAŞ, Şerif (1992a). “Ziya Gökalp”. Büyük Türk Klâsikleri, XI, İstanbul: Ötüken- Söğüt.
• ______(1992b). “Ömer Seyfettin”. Büyük Türk Klâsikleri, XI, İstanbul: Ötüken- Söğüt.
• ______(2006). “Millî Edebiyat Dönemi”, Türk Edebiyatı Tarihi 3. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• CUNBUR, Müjgân (1985). “Ömer Seyfettin’in Hayatı ve Eserleri”. Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• EMİL, Birol (1997). “Mehmet Âkif’in Şiirinde Üç Temel Kavram: Fazilet-Marifet- Sa’y”. Türk Kültür ve Edebiyatından 2, Şahsiyetler. Ankara: Akçağ.
• ENGİNÜN, İnci (1984). “Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Yabancılar”. Doğumunun 100. Yılında Ömer Seyfettin. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• ______ (1991a). “Ömer Seyfettin’in Hikâyeleri”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh, genişletilmiş ikinci baskı.
• ______(1991b). “Ömer Seyfettin’in Dil Konusundaki Görüşleri”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh, genişletilmiş ikinci baskı.
• ______(1991c). “Ömer Seyfettin, Yahya Kemal ve Yakup Kadri’nin Dil ve Edebiyat Görüşleri”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh, genişletilmiş ikinci baskı.
• ______(2006). Tanzimattan Cumhuriyete. İstanbul: Dergâh.
• ERCİLASUN, Bilge (1986). “Mehmet Âkif’te Otokritik”. Türk Kültürü Dergisi, Sayı 284, Aralık, Ankara.
• ______(1995). İkinci Meşrutiyet Devrinde Tenkit. Ankara: TKAE.
• ______(1996). Ahmet İhsan Tokgöz. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• ______(1997). “Ömer Seyfettin’de Edebî Tenkit”. Yeni Türk Edebiyatı Üzerine İncelemeler 1. Ankara: Akçağ.
• ______(1997). “Âsım Hakkında Bazı Düşünceler”. Yeni Türk Edebiyatı Üzerine İncelemeler 1. Ankara: Akçağ.
• ERSOY, Mehmet Âkif (1987). Safahat. (Edisyon Kritik, haz. Ertuğrul Düzdağ), İstanbul: Kültür Bakanlığı.
• FİLİZOK, Rıza (1984). “Ömer Seyfettin’in Eserlerinde Halk Edebiyatı Tesirleri”. Doğumunun 100. Yılında Ömer Seyfettin. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• ______(2005). Ziya Gökalp. Ankara: Akçağ.
• Genç Kalemler Dergisi (1999). (haz. İsmail Parlatır-Nurullah Çetin), Ankara: TDK.
• GÖKALP, Ziya (1976). Yeni Hayat, Doğru Yol. (haz. Müjgân Cunbur), Ankara: Kültür Bakanlığı.
• HUYUGÜZEL, Ömer Faruk (1984). “Ömer Seyfettin’in İzmir Yılları ve Bu Devrede Yazdığı Hikâyeler”. Doğumunun 100. Yılında Ömer Seyfettin. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• KAPLAN, Mehmet (1976a). “Ziya Gökalp ve Saadet Perisi”. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 1. İstanbul: Dergâh.
• ______(1976b). “Ziya Gökalp ve Yeniden Doğma Temi”. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 1. İstanbul: Dergâh.
• ______(1984). “Bahar ve Kelebeklerin Tahlili”. Doğumunun 100. Yılında Ömer Seyfettin. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• ______(1994). “Mehmet Âkif’e Göre İlim ve Din”. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 2. İstanbul: Dergâh, ikinci baskı.
• ______(2003a). “Süleymaniye Kürsüsü’nden Bir Parça”. Şiir Tahlilleri 1. İstanbul: Dergâh, 18. baskı.
• ______(2003b). “Altın Destan”. Şiir Tahlilleri 1. İstanbul: Dergâh, 18. baskı.
• ______(2006). “Başını Vermeyen Şehit”. Hikâye Tahlilleri. İstanbul: Dergâh, 12. baskı.
• KUNTAY, Mithat Cemal (1986). Mehmet Âkif Ersoy Hayatı-Seciyesi-Sanatı (İlk baskısı 1939). Ankara: İş Bankası.
• OKAY, Orhan (1989). Mehmet Âkif, Bir Karakter Heykelinin Anatomisi. Ankara.
• ______(1990). “Mehmet Âkif Ersoy”. Büyük Türk Klâsikleri, X, İstanbul: Ötüken- Söğüt.
• ______(2005). Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh.
• ÖKSÜZ, Yusuf Ziya (1995). Türkçenin Sadeleşme Tarihi, Genç Kalemler ve Yeni Lisan Hareketi. Ankara: TDK.
• ÖZTUNA, Yılmaz (1983). Büyük Türkiye Tarihi, X, İstanbul.
• PARLATIR, İsmail (1985). “Genç Kalemler Hareketi İçinde Ömer Seyfettin”. Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• SEYFETTİN, Ömer (1999/1). “Hürriyet Bayrakları”. Bütün Eserleri-Hikâyeler 1. (haz. Hülya Argunşah), İstanbul: Dergâh.
• ______(1999/1). “Gayet Büyük Bir Adam”. Bütün Eserleri-Hikâyeler 1. (haz. Hülya Argunşah), İstanbul: Dergâh.
• ______(1999/1). “Hürriyet Gecesi”. Bütün Eserleri-Hikâyeler 1. (haz. Hülya Argunşah), İstanbul: Dergâh.
• ______(1999/2). “Herkesin İçtiği Su”. Bütün Eserleri-Hikâyeler 2. (haz. Hülya Argunşah), İstanbul: Dergâh.
• TOKGÖZ, Ahmet İhsan (1930). Matbuat Hatıralarım, II, Ankara.
• UÇMAN, Abdullah (1984). “Ömer Seyfettin-Rıza Tevfik”. Doğumunun 100. Yılında Ömer Seyfettin. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• ÜNAYDIN, Ruşen Eşref (1972). Diyorlar ki. (haz. Şemsettin Kutlu), İstanbul: Millî Eğitim.