NAHİD SIRRI ÖRİK’İN KISKANMAK ROMANINDA FERİK CEMAL PAŞA’NIN “GEÇKİN” VE “TALİHSİZ” KIZI

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 1, 128 - 158, 12.06.2021

Zeynep Tek

https://doi.org/10.53372/turkoloji.884554

Cited By: 1

Öz

Nahid Sırrı Örik’in 1937’de tefrika ederek yayımladığı Kıskanmak; geçkin (evde kalmış) bir kızın ağabeyinden intikamını ele alan romanıdır. Kötücül mahiyetiyle öne çıkan roman, Honoré de Balzac’ın Bette Abla (La Cousine Bette) adlı eserinden esinlenmeler taşır. Ancak Balzac’ın anlatısından farklı olarak aile içi kıskançlığı ve intikamı, iki kadın kuzen arasında değil, bir kadın ve erkek kardeş arasında kurgular. Son dönem Osmanlı ve erken Cumhuriyet toplumunda geçen anlatı, geçkin kız temsilinde geleneksel cinsiyet rollerini yeniden üretir. Böylelikle aile, eğitim, evlilik gibi kurumların erkek için, erkeğe göre yapılandırıldığı ve güzellik, namus olgusunun kadına atfedildiği bir hikâye ile karşılaşılır. Bu çalışma, bir paşa kızının geçkin kız olarak hayatı deneyimlemesine yol açan ataerkil örüntüleri anlatı odaklı inceler. Anlatının, erkekliğin geniş imtiyazlarına odaklanan içeriği ve kurgulama teknikleri ile evde kalmış kız tipolojisini çok boyutlu sunduğu iddia edilir. Bu sayede ataerkil bir ailenin / toplumun, oğlan çocuğu / erkek merkezli pratiklerinin, çirkin bir kızın kötücül olmasındaki ve talihsizliğindeki rolü kurgusal açıdan göz önüne serilir.

Anahtar Kelimeler

Geçkin kız (evde kalmış kız), ataerkillik, son dönem Osmanlı toplumu, Nahid Sırrı Örik, Kıskanmak, metinlerarasılık, Honoré de Balzac, Bette Abla (La Cousine Bette).

“SPINSTER” AND “UNFORTUNATE” DAUGHTER OF FERİK CEMAL PASHA IN THE NOVEL KISKANMAK BY NAHİD SIRRI ÖRİK

Öz

Kıskanmak, serialized by Nahid Sırrı Örik in 1937, is a novel addressing the revenge of a sister, a spinster, from her brother. The novel, prominent with its malicious content, is inspired from the work entitled as Bette Abla (La Cousine Bette) by Honore de Balzac. However, unlike the narration of Balzac, it fictionalizes the envy and revenge within the family, not between two female cousins but a brother and a sister. The narration, which occurred in the late Ottoman and early Republican Society reproduces traditional gender roles in representation of a spinster. Thus, a story in which such institutions as family, education and marriage are constructed for male and according to the male and phenomenon of beauty, honor are attributed to woman is encountered. This study examines the patriarchal system which led the a daughter of a pasha experience life as a spinster based upon narrative. It is claimed that the narration presents the typology of a spinster in a multidimensional way with its content focusing on the wide range of privileges of masculinity and fiction techniques. Therefore, role of male child/male-centered practices of a patriarchal family /society in malignancy and misfortune of an ugly girl is revealed in terms of fiction.

Anahtar Kelimeler

Spinster, patriarchy, late period Ottoman society, Nahid Sırrı Örik, Kıskanmak, intertextuality, Honoré de Balzac, Bette Abla (La Cousine Bette).

Kaynakça

• Abu-Odeh, Lama (2014), “Arap Toplumlarında Namus Cinayetleri ve Toplumsal Cinsiyetin İnşası”, Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik, 4.b., (der. Pınar İlkkaracan), (çev. Ebru Salman), İstanbul: İletişim Yayınları, 243-264.
• Aktulum, Kubilay (2000), Metinlerarası İlişkiler, 2.b., Ankara: Öteki Yayınları.
• Balzac, Honoré de (1988), Bette Abla (La Cousine Bette),(çev. Vahdet Gültekin), İstanbul: Hak El Sanatları ve Neşriyat.
• Batur, Enes (1994), “Tutkunun Negatif Çehresi Üzerine Kanlı Bir Divertimento”, Nahid Sırrı Örik - Kıskanmak, İstanbul: Oğlak Yayınları, 9-14.
• Berktay, Fatmagül (1998), Kadın Olmak Yaşamak Yazmak, 3.b., İstanbul: Pencere Yayınları.
• Bourdieu, Pierre (2001), Masculine Domination, (trans by. Richard Nice), Stanford: Stanford University Press.
• Cindoğlu, Dilek (2014), “Modern Türk Tıbbında Bekâret Testleri ve Suni Bekâret. Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik”, 4.b., (der. Pınar İlkkaracan), (çev. Ebru Salman), İstanbul: İletişim Yayınları, 115-132.
• Çeri, Bahriye (2007), Bir Cihan Kaynanası, Ankara: Hece Yayınları.
• Demir, Mehmet (1992), Nahid Sırrı Örik’in Hayatı ve Eserleri Üzerinde Bir İnceleme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Demiralp, Oğuz (1999), “Yırtık Ev”, kitap-lık 38: 209-218.
• Duben, Alan; Behar, Cem (2014), İstanbul Haneleri: Evlilik, Aile ve Doğurganlık, 1880-1940, (çev. Nuray Mert), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Fethi Naci (2007), Yüzyılın 100 Türk Romanı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gilligan, Carol (2017), Kadının Farklı Sesi Psikolojik Kuram ve Kadının Gelişimi, (çev. Duygu Dinçer, Fulden Arısan, Merve Elma), İstanbul: Pinhan Yayınları.
• İleri, Selim (1990), “Aynalı Dolaba İki El Revolver”, Argos 28: 35-46.
• İleri, Selim (2014), Her Gece Bodrum, 20.b., İstanbul: Everest Yayınları.
• Kandiyoti, Deniz (2013), Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler (çev. Aksu Bora, Feyziye Sayılan, Şirin Tekeli, Hüseyin Tapınç, Ferhunde Özbay), İstanbul: Metis Yayınları.
• Kanter, Beyhan (2007), “Yalnızlık ve Yabancılaşmanın Eşiğinde: Her Gece Bodrum”, SOBİDER Sosyal Bilimler Dergisi 11: 102-113, doi: 10.16990/SOBIDER.3455.
• Kelley, Mary (1978), “A Woman Alone: Catharine Maria Sedgwick's Spinsterhood in Nineteenth-Century America”, The New England Quarterly 51(2): 209-225.
• Koçer, Hasan Ali (1972), “Türkiye’de Kadın Eğitimi”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 5(1): 81-124, doi: 10.1501/Egifak_0000000335.
• Köprülü, Orhan F. (1995), “Ferik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 12, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 399.
• Kurnaz, Şefika (1991), Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839-1923), 2.b., Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Mernissi, Fatima (2014), “Bekâret ve Ataerki. Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik”, Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik, 4.b., (der. Pınar İlkkaracan), (çev. Ebru Salman), İstanbul: İletişim Yayınları, 99-113.
• Moran, Berna (2013), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1: Ahmet Mithat’tan A. H. Tanpınar’a, 26.b., İstanbul: İletişim Yayınları, 259-268.
• Oktay, G. (2017). “Selim İleri’nin Ölünceye Kadar Seninim romanında “yaşlı kızlar, “geçkin melodramlar”, Journal of Human Sciences 14(2): 1951-1965. doi: 10.14687/jhs.v14i2.4609.
• Örik, Nahid Sırrı (1946), Kıskanmak, İstanbul: Hilmi Kitabevi.
• Özgül, M. Kayahan (2009), “Bir İnter-Mezzoya Prelüd”, Nahid Sırrı Örik - San’atkârlar, (haz. M. Kayahan Özgül, Vahide Bilgi), 2.b., İstanbul: Oğlak Yayıncılık, 9-22.
• Ramazanoglu, Caroline (2003), Feminism and the Contradictions of Oppression, London-New York: Routledge Press.
• Simpson, Roona Elizabeth Huldtgren (2005), Contemporary Spinsterhood in Britain: Gender, Partnership Status and Social Change, Unpublished doctoral dissertation, University of London, London School of Economics and Political Science.
• Soydan, Serdar (2020), “Nahid’in Sırrı yahut Bütün Sırları!”, Bir bâsübâdelmevt vakası: 60. ölüm yıldönümünde Nahid Sırrı Örik dosyası (haz. Bahriye Çeri) kitap-lık 207: 5-13.
• Sürükli, Merve (2019), An Analysis of Nahid Sırrı Örik’s Manuscripts in the Taha Toros Archive, Unpublished Master's Thesis, İstanbul Şehir University, The Graduate School of Humanities and Social Sciences.
• Tan (1937), “Yeni Tefrikamız Başladı: Kıskançlık - Yazan: Nahid Sırrı”, (21 Eylül): 1.
• Tek, Zeynep (2020), “Evde Kalmış Bir Kız” Olmanın Trajedisi: Tarık Buğra Hikâyesi Üzerine Bir Okuma”, Kadın/Woman 2000 21(2): 143-166. doi: 10.33831/jws.v21i2.173.
• Walby, Sylvia (1990), Theorizing Patriarchy, Oxford: Basil Blackwell.
• Yazar, M. Behçet (1938), Edebiyatçılarımız ve Türk Edebiyatı, İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• Yılmaz, Ayfer (2006), Nahit Sırrı Örik: Hayatı-Sanatı-Eserleri, Ankara: Ürün Yayınları.