ETHEM BARAN’IN YARIM ROMANINDA İDELEŞTİREMEYEN VARLIK OLARAK İNSAN

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 2, 64 - 76, 30.12.2021

Büşra Bora

https://doi.org/10.53372/turkoloji.992756

Öz

Ethem Baran’ın “Yarım” romanı, ideleştiremeyen insanın varlık alanını görünüşe çıkaran bir romandır. Kavram olarak ideleştirme, insanın kendi eylemlerine ve onların sonuçlarına anlam vermesi demektir. İnsanın sözleri ve yapıp-etmeleri, onun kim ve ne olduğu hakkında bilgi verir; ona daima olanakların eşiğinde duran varlık olmasıyla yeni anlam değerleri aramasını hatırlatır. Çerçevesini bu şekilde çizebileceğimiz ideleştirme, insanın yapıp-etmelerinin neticesinde reel hayata kök salan fenomen olarak günlük yaşamda karşılaşılan “anlam verme” durumudur. Bu fenomen, Yarım’da ise romanın kahramanı olan Metin’in karşı karşıya olduğu hayat durumları, olanaklar ve değerler dünyasında varlığını hissettirir ve Metin’in dramını hazırlayan esas etmen olarak rol oynar. İdeleştiremeyen ve kendilik bilincine sahip olamayan Metin, gerçekliğinin farkına vararak anlamsal boşluğa düşer. Metin’in kendiliğini kuramaması ve ideleştirememesi içinde bulunduğu durumu zamanla ağırlaştırarak özgürlüğüyle kararsız bir dramı yaşamasına neden olur. Bu çalışmada insanın varlık şartlarından yola çıkarak söz konusu fenomen olan ideleştirmenin kısa tanımı yapılmıştır. Daha sonra roman kahramanının söz ve eylemlerinden hareketle ideleştirme fenomeni; özgür olma(ma), olanaklar, değerlerin sesini duyma, tavır takınma ve kaygı bağlamında tartışılmıştır. Ayrıca bu çalışma, “İdeleştirme kavramı neyi ifade eder ve bu kavramın romanda imlediği hususlar nelerdir? İdeleştirme fenomeni, Ethem Baran’ın romanında nasıl görünüşe çıkar?” sorularına yanıt ararken insanı, insanın varlık yapısı ve nitelikeri çerçevesinde ele alır.

Anahtar Kelimeler

Ethem Baran, Yarım, ideleştirme, olanaklar, insan., Ethem Baran, Yarım, ideleştirme, olanaklar, insan.

Destekleyen Kurum

Ankara Üniversitesi

Kaynakça

• AVCI, Aybel (2012). “Kuramsal Bir Yaklaşım: Ethem Baran’ın Yarım Romanı”, The Journal of Academic Social Science Studies, C.5, S.7, 117-136.
• BARAN, Ethem (2008). Yarım, Doğan Kitap Yayınları, İstanbul.
• CASSİRER, Ernst (1980). İnsan Üzerine Bir Deneme, (Çeviren: Necla Arat), Remzi Kitapevi Yayınları, İstanbul.
• KIERKEGAARD, Søren (2004). Kaygı Kavramı, (Çeviren: Vefa Taşdelen),Hece Yayınları, Ankara.
• KUÇURADİ, İoanna (1995). Nietzsche ve İnsan, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara.
• MAY, Rollo (2020), Kaygının Anlamı. (Çeviren: Aysun Babacan), Okyanus Yayınları, İstanbul.
• MENGÜŞOĞLU, Takiyettin (2017). İnsan Felsefesi, Doğu Batı Yayınları, Ankara.
• NEIMAN, Susan (2017). Niçin Büyüyelim? -Çocuksu Bir Çağ İçin Altüst Edici Düşünceler- (Çeviren: Nagehan Tokdoğan), İletişim Yayınları, İstanbul.
• ÖCAL, Oğuz (2012). Tahsin Yücel’in Romanlarında Bireyin Dramı, Yapı ve İroni, Akçağ Yayınları, Ankara.
• ÖCAL, Oğuz (2018). “Kara Kitap’ta İdeleştirme Yahut Özgür ve Ergin Olma Sorunu”, Türklük Bilimi Araştırmaları Journal Of Turkology Research, C.23, S.44, s.154-168.
• SARTRE, Jean-Paul (2015). Varoluşçuluk, (Çeviren: Asım Bezirci), Say Yayınları, İstanbul.