Üniversite Öğrencilerinin Siber Zorbalık Rollerine İlişkin Görüşleri

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 18, 30.11.2020

Ebru Çanakçı , M. Engin Deniz

Öz

Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin siber zorbalık rollerinden hangilerini deneyimlediklerini incelemek ve deneyimledikleri siber zorbalık rollerine göre mağdur olma rolüne ilişkin görüşlerini anlamak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaçlar doğrultusunda internet aracılığı ile üniversite öğrencilerine araştırmacılar tarafından geliştirilen bir soru formu gönderilmiştir. Bu soru formuna 22 üniversite öğrencisi cevap vermiştir. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Nitel veriler analiz edilirken sözcük öbekleri ve cümleler, veri analiz birimi olarak kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre katılımcılar, siber zorbalık rollerinden en çok mağdur olma, daha sonra seyirci olma ve en az zorba olma deneyimini yaşamaktadır. Ayrıca, katılımcıların üçü (%13.64) siber zorbalıktaki tüm rolleri (mağdur, zorba, seyirci) deneyimlerken dördü (%18.18) siber zorbalıkta hiçbir rolü (mağdur, zorba, seyirci) deneyimlememiştir. Mağdur rolündekilerin zorba rolündekilere ilişkin olumsuz düşüncelere sahip oldukları, çoğunlukla olumsuz duygular hissettikleri ve çoğunlukla eyleme geçme bağlamında engelleme davranışı gösterdikleri görülmüştür. Zorba rolündekilerin ise mağdur rolündekilere yönelik olumsuz düşüncelere sahip oldukları, çoğunlukla olumsuz duygular hissettikleri ve mağdur rolünde olsalar çoğunlukla eyleme geçmeyeceklerini ifade ettikleri görülmüştür. Seyirci rolündekilerin daha çok zorba rolündekilere ilişkin olumsuz düşüncelere sahip oldukları, olumsuz duygular hissettikleri ve mağdur rolünde olsalar çoğunlukla eyleme geçme bağlamında durumla ilgili başkalarıyla iletişime geçme davranışında bulunacakları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Siber zorbalık, Siber zorbalık rolleri, Mağdur rolü, Zorba rolü, Seyirci rolü

University Students’ Views About Cyberbullying Roles

Öz

This study was carried out in order to examine what cyberbullying roles university students experience and to understand their views on the role of being a victim according to the roles of cyberbullying they experienced. For these purposes, a questionnaire developed by researchers was sent to university students via the internet. 22 university students answered this questionnaire. Content analysis method was used in the analysis of the data. When analyzing qualitative data, phrases and sentences were used as data analysis units. According to the findings of the study, university students experience being the victim of cyberbullying roles the most, being a bystander later and being the least bully. Moreover, according to the study findings, three (13.64%) of the participants experienced all roles in cyberbullying (victim, bully, bystander), while four (18.18%) did not experience any role (victim, bully, bystander) in cyberbullying. It was observed that those in the role of victim have negative thoughts about those in the role of bully, mostly feel negative feelings and show block behavior towards in the role of bully in the context of taking action. It was observed that those in the role of bully have negative thoughts about those in the role of victim, mostly feel negative feelings and if they are in the role of victim, they mostly will not to act in the context of action. It was determined that those in the role of bystander have negative thoughts about those in the role of bully, mostly feel negative feelings and if they are in the role of victim, they mostly will contact with other about situation in the context of the taking action.

Anahtar Kelimeler

Cyberbullying, Cyberbullying roles, Victim, Bully, Bystander

Kaynakça

• Abaido, G. M. (2020). Cyberbullying on social media platforms among university students in the United Arab Emirates. International Journal of Adolescence and Youth, 25(1), 407-420. doi:http://doi.org/10.1080/02673843.2019.1669059
• Agatston, W. P., Kowalski R., & Limber, S. (2007). Students’ perspectives on cyber bullying. Journal of Adolescent Healthy, 41, 59-60.
• Aksaray, P. D. S. (2011). Siber zorbalık. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 405-432.
• Ang, P. R., & Goh, H. D. (2010). Cyber bullying among adolescents: the role of affective and cognitive empathy, and gender. Child Psychiatry & Human Development, 41, 384-397.
• Arıcak, T., Siyahhan, S., Uzunhasanoğlu, A., Sarıbeyoğlu, S., Çıplak, S., Yılmaz, N., & Memmedov, C. (2008). Cyberbullying among Turkish adolescents. CyberPsychology & Behavior, 11(3), 253-261. doi: http://doi.org/10.1089/cpb.2007.0016
• Ayas, T., & Deniz, M. E. (2014). Depresyon, anksiyete ve cinsiyet değişkenlerine göre sanal zorbalığa maruz kalma düzeylerinin yordanması. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 1, 1-17.
• Baran, B., Keskin, E., & Genç, Ş. (2014). Öğretmen adaylarının Facebook’ta zorbalık yapma ve zorbalığa maruz kalma durumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 3(1), 34-43.
• Büyükyıldırım, İ., & Dilmaç, B. (2015). Siber mağdur olmanın insani değerler ve sosyodemografik değişkenler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 7-40.
• Coelho, V. A., & Romão, A. M. (2018). The relation between social anxiety, social withdrawal and (cyber) bullying roles: A multilevel analysis. Computers in Human Behavior, 86, 218-226. doi:https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.04.048
• Çetinkaya, B. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde siber zorbalığın yaygınlığı. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Çivilidağ, A., & Cooper, T. H. (2013). Ergenlerde siber zorba ve öfkenin incelenmesi üzerine bir araştırma: Niğde ili örneği. International Journal of Social Science, 6(1), 497-511. doi:http://doi.org/10.9761/JASSS_482
• DeHue, F., Bolman, C., & Völlink, T. (2008). Cyberbullying: Youngsters’ experiences and parental perception. Cyberpsychology & Behavior, 11(2), 217-223.
• Demir, Ö., & Seferoğlu, S .S. (2016). Bilgi okuryazarlığı, internet bağımlılığı, sanal aylaklık ve çeşitli diğer değişkenlerin sanal zorbalık ile ilişkisinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 3(1), 1-26.
• Demirbaş, N. K., & Öztemel, K. (2019). Zorbalıkta Seyirci Müdahale Ölçeği’nin (ZSMÖ) Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(54).
• Demircioğlu, I. Z., (2020). Antecedents of social media addiction and cyberbullying among adolescents: Attachment, the dark triad, rejection sensitivity and friendship quality. Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Dikmen, M., & Çağlar, A. (2017). Öğretmen adaylarının bilgisayar kullanımına ilişkin öz-yeterlik algısı ile siber zorbalık duyarlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(31), 261-277.
• Elmas, B. (2016). Öğretmen adaylarının siber zorbalık ve siber mağduriyet algı düzeylerinin incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Erbiçer, S., E. (2017). Üniversite öğrencilerinin siber zorbalık ve siber mağduriyet düzeylerinin sosyal uyuma ve bazı kişisel değişkenlere göre incelenmesi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. (2007). Akran zorbalığının yeni yüzü: siber zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research, (27), 31-42.
• Faucher, C., Jackson, M., & Cassidy, W. (2014). Cyberbullying among university students: Gendered experiences, impacts, and perspectives. Education Research International, 2014, 1-10. doi:http://doi.org/10.1155/2014/698545
• Fayombo, G. (2010). The relationship between personality traits and psychological resilience among the Caribbean adolescents. International Journal of Psychological Studies, 2(2), 106-116. doi: http://doi.org/10.5539/ijps.v2n2p105
• Göldağ, B. (2017). Ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerin siber zorbalık ve siber mağduriyet durumları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), 719-730. doi: http://doi.org/10.17719/jisr.20175434638
• Gönültaş, M. (2019). Üniversite öğrencilerinin siber zorbalık ve siber mağduriyet düzeylerinin problemli internet kullanım düzeyleri ve demografik değişkenlere göre incelenmesi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Güçlü, G. (2019). Ergenlerde siber zorbalığa maruz kalma durumuna göre psikolojik sağlamlığın incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Güler, M. (2019). Üniversite öğrencilerinde siber zorbalık ve psikolojik iyi oluşun incelenmesi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Hamuddin, B., Syahdan, S., Rahman, F., Rianita, D., & Derin, T. (2019). Do They Truly Intend to Harm Their Friends?: The Motives Beyond Cyberbullying among University Students. International Journal of Cyber Behavior, Psychology and Learning (IJCBPL), 9(4), 32-44.
• İğdeli, F. (2018). Üniversite öğrencilerinin siber zorbalık, siber mağduriyet ve siber zorbalık duyarlılıklarının çeşitli değişkenler bağlamında incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• İsmayılzada, L. (2017). Sanal dünyada sanal dönüşüm. Yeni Medya Elektronik Dergi, 1(3), 227-236. doi: http://doi.org/10.17932/IAU.EJNM.25480200.2017.1/3.227-236
• Jenkins, L. N., & Nickerson, A. B. (2019). Bystander intervention in bullying: Role of social skills and gender. The Journal of Early Adolescence, 39(2), 141-166. doi:http://doi.org/10.1177/0272431617735652
• Juvonen, J., & Gross, E. F. (2008). Extending the school grounds?--Bullying experiences in cyberspace. Journal of School Health, 78(9), 496-505.
• Karacı, A., Akyüz, İ. H., & Bilgici, G. (2017). Üniversite öğrencilerinin siber güvenlik davranışlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(6), 2079-2094.
• Karaosmanoğlu, G. (2019). Drama, çatışma ve siber zorbalık: Ergenlerin siber zorbalığı ve çatışma çözme biçimlerini anlamaya yönelik bir çalışma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi.
• Kaya, A. (2020). Ergenlerde siber zorbalık ve mağduriyet durumlarının, başa çıkma ve aleksitimi açısından incelenmesi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Keith, S., & Martin, M. E. (2005). Cyber-bullying - creating a culture of respect in a cyber world. Reclamıng Children and Youth, 13(4), 224-228. Kowalski, R. M., & Limber, S. P. (2007). Electronic bullying among middle school students. Journal of Adolescent Health, 41(6), 22-30.
• Kubiszewski, V., Fontaine, R., Huré, K., & Rusch, E. (2013). Cyber-bullying in adolescents: associated psychosocial problems and comparison with school bullying. L'Encephale, 39(2), 77-84. doi: http://doi.org/10.1016/j.encep.2012.01.008
• Levine, M., & Crowther, S. (2008). The responsive bystander: How social group membership and group size can encourage as well as inhibit bystander intervention. Journal of personality and social psychology, 95(6), 1429. doi:http://doi.org/10.1037/a0012634
• Li, Q. (2010). Cyberbullying in high schools: A study of students’ behaviors and beliefs about this new phenomenon. Journal of Aggression, Maltreatment, & Trauma, 19, 372-392. doi: http://doi.org/10.1080/10926771003788979
• Litwiller, B. J., & Brausch, A. M. (2013). Cyber bullying and physical bullying in adolescent suicide: the role of violent behavior and substance use. Journal of Youth and Adolescence, 42(5), 675-684. doi:http://doi.org/10.1007/s10964-013-9925-5
• Martínez-Monteagudo, M. C., Delgado, B., Inglés, C. J., & Escortell, R. (2020). Cyberbullying and social anxiety: a latent class analysis among Spanish adolescents. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(2), 406-419. doi:http://doi.org/10.3390/ijerph17020406
• Martínez-Monteagudo, M. C., Delgado, B., Inglés, C. J., & García-Fernández, J. M. (2019). Cyberbullying in the university setting. Relationship with family environment and emotional intelligence. Computers in Human Behavior, 91, 220-225. doi:http://doi.org/10.1016/j.chb.2018.10.002
• Menolascino, N., & Jenkins, L. N. (2018). Predicting bystander intervention among middle school students. School Psychology Quarterly, 33(2), 305. doi:http://doi.org/10.1037/spq0000262
• Myers, C. A., & Cowie, H. (2017). Bullying at university: The social and legal contexts of cyberbullying among university students. Journal of Cross-Cultural Psychology, 48(8), 1172-1182. doi:http://doi.org/10.1177/0022022116684208
• Orel, A., Campbell, M., Wozencroft, K., Leong, E., & Kimpton, M. (2017). Exploring university students’ coping strategy intentions for cyberbullying. Journal of Interpersonal Violence, 32(3), 446-462. doi:http://doi.org/10.1177/0886260515586363
• Özdemir, M., & Akar, F. (2011). Lise öğrencilerinin siber-zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(4), 605-626.
• Patchin, J. W., & Hinduja, S. (2006). Bullies move beyond the schoolyard: A preliminary look at cyberbullying. Youth Violence and Iuvenile Justice, 4(2), 148-169. Peker, A. (2015). Ortaokul öğrencilerinin siber zorbalık statülerini yordayan risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(181). doi:http://doi.org/10.15390/EB.2015.4412
• Peker, A. (2015a). Negatif duygunun siber zorbalık ve mağduriyete ilişkin yordayıcı rolünün incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1633-1646.
• Peker, A., & Ekinci, E. (2016). Genel öz-yeterliğin siber zorbalıkla başa çıkma davranışları üzerindeki yordayıcı etkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 2126-2140.
• Peker, A., & Eroğlu, Y. (2015). Ergenlerde algılanan sosyal destek ve siber zorbalığa eğilim arasındaki ilişkiler: arkadaştan ve öğretmenden algılanan sosyal desteğin aracı rolü. International Periodicalf for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(3), 759-778.
• Piotrowski, C. (2012). From workplace bullying to cyberbullying: The enigma of eharassment in modern organizations. Organization Development Journal, 30(4), 43-52.
• Price, M., & Dalgleish, J. (2010). Cyberbullying: Experiences, impacts and coping strategies as described by Australian young people. Youth Studies Australia, 29(2), 51.
• Sabancı, Y. (2018). Ergenlerde siber zorbalık ve siber mağduriyetin yordayıcıları olarak akılcı olmayan inançlar psikolojik sağlamlık ve psikolojik ihtiyaçlar. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Salmivalli, C., Voeten, M., & Poskiparta, E. (2011). Bystanders matter: Associations between reinforcing, defending, and the frequency of bullying behavior in classrooms. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 40(5), 668-676. doi:http://doi.org/10.1080/15374416.2011.597090
• Sam, D. L., Bruce, D., Agyemang, C. B., Amponsah, B., & Arkorful, H. (2019). Cyberbullying victimization among high school and university students in Ghana. Deviant Behavior, 40(11), 1305-1321. doi:http://doi.org/10.1080/01639625.2018.1493369
• Semerci, A. (2017). Lise öğrencilerinin siber zorbalık ve mağduriyet durumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1285-1300.
• Slonje, R., & Smith, P. K. (2008). Cyberbullying: Another main type of bullying?. Scandinavian Journal of Psychology, 49(2), 147-154. doi:http://doi.org/10.1111/j.1467-9450.2007.00611.x
• Smith, P. K., Mahdavi, J., Carvalho, M., Fisher, S., Russell, S., & Tippett, N. (2008). Cyberbullying: Its nature and impact in secondary school pupils. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49(4), 376-385. doi:https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2007.01846.x
• Sourander, A., Klomek, A. B., Ikonen, M., Lindroos, J., Luntamo, T., Koskelainen, M., ... & Helenius, H. (2010). Psychosocial risk factors associated with cyberbullying among adolescents: A population-based study. Archives of General Psychiatry, 67(7), 720-728. doi: http://doi.org/10.1001/archgenpsychiatry.2010.79
• Souza, S. B., Veiga-Simão, A. M., Ferreira, A. I., & Ferreira, P. C. (2018). University students’ perceptions of campus climate, cyberbullying and cultural issues: Implications for theory and practice. Studies in Higher Education, 43(11), 2072-2087. doi: http://doi.org/10.1080/03075079.2017.1307818
• Suzuki, K., Asaga, R., Sourander, A., Hoven, C. W., & Mandell, D. (2012). Cyberbullying and adolescent mental health. International Journal of Adolescent Medicine and Health, 24(1), 27-35. doi:http://doi.org/10.1515/ijamh.2012.005
• Topçu, Ç., & Erdur-Baker, Ö. (2016). Zorbalık mağdurlarının yardım alma davranışı ve yardım kaynakları. Ege Eğitim Dergisi, 17(1), 127-145.
• Türkileri-İnselöz, N., & Uçanok, Z. (2013). Ergenlerde sanal zorbalık: Nedenler, duygular ve baş etme yollarının niteliksel analizi. Türk Psikoloji Yazıları, 16(32), 20-44.
• Uysal, H., & Dinçer, Ç. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığı. Journal of Theoretical Educational Science, 5(4), 468-483.
• Uysal, İ., Duman, G., Yazıcı, E., & Şahin, M. (2014). Öğretmen Adaylarının Siber Zorbalık Duyarlılıkları ve Siber Zorbalık Duyarlılık Ölçeğinin Bazı Psikometrik Özellikleri. Ege Eğitim Dergisi, 15(1), 191-210. doi:https://doi.org/10.12984/eed.54545
• Wang, J., Nansel, T. R., & Iannotti, R. J. (2011). Cyber and traditional bullying: Differential association with depression. Journal of Adolescent Health, 48(4), 415-417. doi:http://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2010.07.012
• Yaman, E., Karakülah, D., & Dilmaç, B. (2013). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin değerlerini yordayan iki önemli değişken: Siber zorbalık eğilimleri ve okul kültürü arasındaki ilişki. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 323-337.
• Yaman, F., Dönmez, O., Kabakçı-Yurdakul, I., & Odabaşı, F. H. (2017). Okul rehber öğretmenleri gözünden ilköğretim öğrencilerinin karşılaştıkları çevrimiçi riskler. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 8(4), 415-427.
• Ybarra, M. L., & Mitchell, K. J. (2004). Youth engaging in online harrassment: Associations with caregiver-child relationships, Internet use, and personal characteristics. Journal of Adolescence, 27(3), 319-336. doi:http://doi.org/10.1016/j.adolescence.2004.03.007
• Ybarra, M. L., Espelage, D. L., & Mitchell, K. J. (2007). The co-occurrence of Internet harassment and unwanted sexual solicitation victimization and perpetration: Associations with psychosocial indicators. Journal of Adolescent Health, 41(6), 31-41. doi:http://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2007.09.010
• Yıldız, M. (2017). Postmodern iletişim süreçleri ve sanal şöhret. Ondokuz Mayıs İletişim Fakültesi, 2(1), 16-23.