Üstün Yetenekli Öğrencilerin Bilim ve Fen Bilimleri Kavramlarına Yönelik Algılarının Metaforlar Aracılığıyla İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 114 - 127, 05.08.2021

Burcu Babaoğlan Özdemir Neşe Döne Akkurt Başak Babaoğlan

Öz

Günümüzde eğitimde fırsat eşitliği perspektifinden bakılınca, her bireyin yeteneklerinin maksimum düzeyde geliştirmesinin bireysel hakkı olduğu söylemiyle tartışılan konular arasında üstün yetenekli eğitim meselesi gelmektedir. Fen bilimleri eğitimi zihinsel alan eğitiminin en önemli bölümlerinden birini oluşturmaktadır. Üstün yetenekli öğrenciler fen bilimlerine büyük ilgi duyarlar ve fen alanında yapılan çalışmalar öğrencilerin meraklanmasına, araştırmaları takip etmesine neden olur. Bilim ve sanat merkezi olarak bilinen BİLSEM’lerde eğitim programı olarak üstün yetenekli öğrencilerin fen bilimlerine ilgileri dikkate alınarak proje temelli modüler yapı tercih edilmiştir. Tercih edilen bu program, önerilecek etkinliklerin proje çalışmasını temel almış olması ve geliştirilen etkinliklerin uygulanabilir olabilmeleri açısından fen bilimleri konularına uyumlu modellerin tercih edilmesi gerekliliğini zorunlu kılmaktadır. Bu araştırma Bilim ve Sanat Merkezlerinde (BİLSEM) öğrenim görmekte olan üstün yetenekli öğrencilerin bilim, bilim insanı, fen bilimleri ve fen bilimleri öğretmeni kavramlarına yönelik metaforlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yapılan çalışmada iki bölümden oluşan ölçekten yararlanılmıştır. Ölçeğin ilk kısmı öğrencilerin demogratif özelliklerini belirlemeye yönelik sorulardan oluşmaktadır. Ölçeğin ikinci kısmı ise bilim, bilim insanı, fen bilimleri ve fen bilimleri öğretmeni kavramlarına yönelik algılarını belirleyici metafor durumlarını saptamaya yöneliktir. Çalışma örneklemini 2018-2019 eğitim-öğretim döneminde Elbistan Bilim ve Sanat Merkezine devam eden 90 üstün yetenekli öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmada nitel araştırma tekniklerinden olgubilimden yararlanılmıştır. Çalışmadan elde edilen veriler içerik analizi ile analiz edilip yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin “bilim” kavramına ilişkin 34, “bilim insanı” kavramına ilişkin 37, “fen bilimleri” kavramına ilişkin 48, “fen bilimleri öğretmeni” kavramına ilişkin ise 38 adet metafor ürettikleri görülmüştür. Üretilen bu metaforlar “bilim” için 6, “bilim insanı” için 9, “fen bilimleri” için 7, “fen bilimleri öğretmeni” için 8 farklı kategori altında toplanmıştır. Çalışma sonucunda ortalama olarak her 4 kavram için, her öğrencinin bir farklı metafor ürettiği görülmüştür. Anahtar kelimeler: bilim, bilim insanı, üstün yetenekli, metafor

Anahtar Kelimeler

bilim, bilim insanı, üstün yetenekli, metafor

Kaynakça

• Abruscato, J. (2000). Teaching Children Science: A discovery Approach. Allynand Bacon, USA.
• Afacan, Ö. (2011). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının “Fen” ve “Fen ve Teknoloji Öğretmeni” Kavramlarına Yönelik Metafor Durumları. Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 1242-1254.
• Akarsu, F. (2001). Üstün Yetenekli Çocuklar. Ankara: Eduser Yayınları.
• Akkurt, N. D., (2018). Üstbiliş stratejileri öğretiminin çevre duyarlılığına etkisi. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 16-25.
• Aktamış, H., ve Dönmez, G. (2016). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine, bilime, fen bilimleri öğretmenine ve bilim insanına yönelik metaforik algıları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 730.
• Ataman A. (1998). Üstün Zekâlılar ve Üstün Yetenekliler. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 183-185.
• Aydın, F. (2010). Ortaöğretim Öğrencilerinin Coğrafya Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimler Dergisi, 10 (3), 1313-1322.
• Bıyıklı, C., Başbay, M.ve Başbay, A. (2014). Ortaokul ve Lise Öğrencilerinin Bilim Kavramına İlişkin Metaforları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 413-437.
• Bilen, K. (2011). Bilim ve Sanat Merkezlerine Devam Eden Üstün Yetenekli Öğrencilerin Fen Tutumlarının İncelenmesi: Denizli BİLSEM Örneği. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 2(4), 43-54.
• Bruner, J. (2009). Eğitim Süreci. (Çev.T. Öztürk), Ankara: Pegem Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Bybee, R. W., Powell, J. C.ve Trowbridge, L. W. (2008). Teaching Secondary School Science. New Jersey: Pearson.
• Candan, A. S. ve Aydın, F. (2016). Tarih Bölümü Öğrencilerinin “Coğrafya” Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Metaforlar. 4. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu (ISHE 2016). 1-3 Eylül 2016. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi. Bildiri Kitabı, 495-507
• Chiappetta, E. L., Koballa, T. R. (2006). Science Instruction in the Middle and Secondary Schools. Pearson, USA.
• Cropley, A. (2002). Qualitive Research Methods: An Introduction for Students of Psychology and Education. University of Latvia: Zinatne.
• Çepni, S. (2014). Bilim, Fen, Teknoloji Kavramlarının Eğitim Programlarına Yansımaları. S. Çepni (Ed.). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi, Ankara: Pegem Akademi, s. 2-5. Çetin, T., Kılcan, B., Güneş, C. ve Çepni, O. (2015). Examining Secondary School Students’ Perceptions of the Concept of Migration: A Qualitative Study. International Journal of Education, 7 (3). 97-120.