Ortaokul Çocuklarının Algıladıkları Anne Baba Tutumları ile Çocukluk Dönemi Otomatik Düşünceleri

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 51 - 65, 10.07.2023

Muhammet Aykuthan Ulusoy

Öz

şekillenmesinde önemli bir faktör olarak ifade edilebilir. Geçmiş dönem yaşantılarımız yoluyla oluşturduğumuz zihinsel temsillerin düşünme ve davranış biçimine olan etkisi dikkate alındığında anne baba tutumunun ne denli önemli olduğu daha açık bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Geçmiş dönem yaşantıları senaryosuna göre birey, yaşadığı hayat içerisinde yeni olay ve durumlarla karşılaşır, çevresinden öğrendikleri sayesinde karşılaştığı duruma hem zihinsel hem de davranış bakımından bir tepki gösterir. Burada edindiği tecrübe benzer durumlarla karşılaştığında nasıl bir düşünce ve davranış ortaya koyacağı konusunda bireye yardımcı olur. Bu noktada devreye giren otomatik düşünceler, edinilmiş tecrübeler vesilesi kendi kendine, hızlı bir biçimde ortaya çıkar, davranışı yönlendirir bu sayede birey benliğini zihinsel olarak ortaya koyar. Elde edilen zihinsel temsillerin aile ortamındaki davranış kalıplarından etkilenmesi muhtemel görünmektedir.
Betimsel tarama modeli ile desenlenen araştırmada çalışma grubu belirlenirken uygun örnekleme yöntemi tercih edilmiş (n=53) bu surette ortaokul çocuklarının algıladıkları anne baba tutumlarının çocukluk dönemi otomatik düşünceleri ile ilişkisi incelenmiştir. Veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu, Kuzgun ve Eldeleklioğlu (1999) tarafından revize edilen anne baba tutum ölçeği ve Ergin ve Kapçı (2013) tarafından uyarlanan çocukluk dönemi otomatik düşünceleri ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre algılanan anne baba tutumu ile kardeş sayısı, okul başarı algısı ve baba eğitim durumu arasında, otomatik düşüncelerle sınıf seviyesi ve yaş arasında anlamlı farklılıklar olduğu; algılanan demokratik anne baba tutumu ile otomatik düşünceler arasında negatif yönlü anlamlı ilişkiler olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Anne Baba Tutumu, Otomatik Düşünceler, Demokratik Tutum

Kaynakça

• Arı, F. A. (2021). Bilişsel şemalar ve bağlanma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 1823-1834. DOI: 10.30783/nevsosbilen.987946
• Artıran, M. & Şeker, A. (2020). Otomatik düşüncelerin yordayıcılığı: Umut ve umutsuzluk farkı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(73), 36-47. DOI: 10.17755/esosder.488733
• Basumatary, A. & Baglari, J. (2021). Relationship between academic achievement and democratic parenting style of higher secondary students. Natural Volatiles & Essential Oils, 8(4), 16108-16116.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2022). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (33. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ergin, D. A. & Kapçı, E. G. (2013). Çocuk ve ergenlerde olumsuz bilişlerin değerlendirilmesi: Çocukların otomatik düşünceleri ölçeğinin uyarlanması. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 2(2), 72-77.
• Charmha. (2007). Cognitive behavioural theraphy. Centre for applied research in mental health and addiction (CARMHA) at Simon Fraser University. Library Archives Canada Cataloguing in Publications Data Somers.
• Cunningham, M. (2004). The influence of parental attitudes and behaviors on children's attitudes toward gender and household labor in early adulthood. Journal of Marriage and Family, 63(1), 111-122. https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2001.00111.x
• Çalıkuşu, H. & Sürücü, A. (2020). Ergenlerde özgüven ile olumsuz otomatik düşünceler arasındaki ilişkinin incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, (83), 491-508.
• Çapri, B. (ed.). (2021). Geçmişten günümüze kişilik kuramları. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Daggett, J., O'Brien, M., Zanolli, K., & Peyton, V. (2000). Parents' attitudes about children: Associations with parental life histories and child-rearing quality. Journal of Family Psychology, 14(2), 187–199. https://doi.org/10.1037/0893-3200.14.2.187
• Derman, T. M. & Başal, H. A. (2013). Okulöncesi çocuklarında gözlenen davranış problemleri ile ailelerinin anne-baba tutumları arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 115-144. Drews, E. M., & Teahan, J. E. (1957). Parental attitudes and academic achievement. Journal of Clinical Psychology, 13, 328–332. https://doi.org/10.1002/1097-4679(195710)13:4<328::AID-JCLP2270130403>3.0.CO;2-B
• Filiz, Z. (2013). Üniversite öğrencilerinin anne-baba tutumunun diskriminant analizi ile belirlenmesi ve benlik saygısı ile olan ilişkisinin değerlendirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 7(1), 124-141.
• Heppner, P. P., Wampold, B. E. & Kivlighan, D. M. (2008). Psikolojik danışmada araştırma yöntemleri (D. M. Siyez, Çev. ed). Mentis Yayıncılık.
• Hurlock, E. B. (2004). Perkembangan Anak. Erlangga.
• Jambunathan, S., Burts, D. C. & Pierce, S. (2000). Comparisons of parenting attitudes among five ethnic groups in the United States. Journal of Comparative Family Studies, 31(4), 395-406. DOI: 10.3138/jcfs.31.4.395