İlkokul 4. Sınıf Düzeyindeki Hikâye Kitaplarının Çocuk Edebiyatı Yapıtlarında Bulunması Gereken Özelliklerin ve Şiddet Unsurlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 22, 01.07.2024

Şafak Kaman Ülkühan Şahin

Öz

Çocukların erken yaşlarda düzeylerine uygun kaliteli edebiyat eserleriyle tanıştırılmaları, onların sosyal ilişkilerde deneyim kazanmalarına, dil ve görselliğin sunduğu estetik ve etkiyi keşfetmelerine imkân tanır. Bu süreç, çocukların duygusal gelişimlerine ve düşünce yapılarının şekillenmesine önemli katkılar sağlar ve edebiyat eserleriyle kurulan bu erken bağ, çocukların okuma-yazma, yorumlama, eleştirel ve yaratıcı düşünme gibi temel becerileri geliştirmelerine yardımcı olur. Bu çalışmada, ilkokul dördüncü sınıf düzeyindeki hikâye kitaplarının, çocuk edebiyatı yapıtlarında bulunması gereken özelliklerin ve şiddet unsurlarının değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda amaçlı örnekleme yöntemiyle içerisinde 41 hikâye bulunan 11 kitaptan oluşan değerler eğitimi seti seçilmiş ve hikâyeler “Çocuklara Seslenen Yazınsal ya da Öğretici Kitapları Değerlendirme Ölçeği” ve “Şiddet Unsurları Belirleme Formu” kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır ve veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonuçları, hikâye kitaplarının çoğunlukla “ortalama” ile “iyi” arasında bir değere sahip olduğunu ortaya koyarken; bir kitap hariç diğer kitaplarda şiddet unsurlarına yer verildiğini göstermektedir. Ayrıca kitaplarda, Türkçenin anlatım gücü ve olanaklarının çocukların seviyesine uygun şekilde kullanıldığı ve örnek alabilecekleri bir dil ve anlatım çerçevesinin oluşturulduğu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: İlkokul, Çocuk edebiyatı, Çocuk Kitapları, Hikâye Kitapları, Şiddet.

Anahtar Kelimeler

İlkokul, Çocuk edebiyatı, Çocuk Kitapları, Hikâye Kitapları, Şiddet.

Kaynakça

• Akal, A. (2003). Bir yazar gözüyle çocuk kitaplarındaki şiddet. Çocuk ve Aile Dergisi, 12(4), 15-17.
• Akaroğlu, G., & Kuduz, B. (2022). Çocuk gelişimi bölümü öğrencilerinin 3-4 yaş çocukları için çocuğa uygunluk ilkesi doğrultusunda seçtikleri kitapların seçilen yaş grubu tarafından değerlendirilmesi. EKEV Akademi Dergisi (90), 247-265.
• Aktaş, E., & Uzuner Yurt, S. (2016). The factors being not "proper for child" in the stories of ömer seyfettin in terms of children' literature. International Online Journal of Educational Sciences, 9(1), 207-223. Avcı, N., Dağlıoğlu, H. E., & Kanak, M. (2018). Çocuk edebiyatı ve şiddet. Eğitim ve Bilim Dergisi, 43(194), 87-102.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (25. baskı). PEGEM Akademi. https://doi.org/10.14527/9789944919289.
• Dağlıoğlu, H., & Çamlıbel Çakmak, Ö. (2009). Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 510‐534. Dursun, Y. (2011). Şiddetin izini sürmek: şiddet nedir? Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (12), 1-18.
• Fırat, H. (2012). Çocuk edebiyatının Türkçe eğitimindeki yeri: Biyografi örneği. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (29), 44-56.
• Gönen, M., & Veziroğlu, M. (2015). Çocuk Edebiyatının Genel Özellikleri. Mübeccel Gönen (Ed.), Çocuk Edebiyatı (2.Baskı, s. 1-13). Ankara: Eğiten.
• Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research. Handbook of qualitative research, 2(105), 163-194.
• Güleryüz, H. (2003). Yaratıcı Çocuk Edebiyatı. (2. basım). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Güneri Yöyen, E. (2017). Şiddet türleri ve kişilik özellikleri. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 1(1), 35-50.
• Güneş, A. (2015). Lise Öğrencilerinin Şiddet ve Değer Eğilimlerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Rize İli Örneği). Doktora tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.