Öz
Sovyet iktidarının kurulduğu ilk dönemlerde Kırgızistan bölgesinin büyük bir kısmını, göçebe ve yarı göçebe halk oluşturmaktaydı. Kırgız halkının yerleşik yaşama geçmesi Bolşevik İhtilâli ile birlikte başladı.
Sovyet hükümeti hâkim olduğu bölgelerde yerleşik iskân politikası uygulayarak iktidarını güçlendirme politikası izledi. Sovyet komitesinin 1931 yılında yaptığı bir toplantı sonucunda Kırgızların bütünü ile yerleşik hayata geçirilmesine karar verildi. Yerleşik hayata geçirme zorla kolektifleştirme eşliğinde yapıldı
Kırgızistan’da kolektifleştirme ve yerleşik hayata geçirme işleri, Kırgızların sosyal ekonomik ve kültürel işleri hesaba katılmadan yapılıyordu. Yerleşim için seçilen bazı bölgelerde hayvanlar için otlak, su kaynakları, sulama imkânları ve buna benzer detaylara önem verilmemişti. Stalin iç ve dış zorlukları yenmek için yeni ekonomi politikasından vazgeçerek ülkeyi hızla sanayileştirme ve zorla kitlesel kolektifleştirme yolunu seçti.
Ülkenin öncelikle buğdaya ihtiyacı vardı. Buğdaysız sanayileşme yapılamazdı. Kırgızistan’ın ilk planda buğday hayvan ve yün hazırlaması, güneyde ise pamuk üretimini yükseltmesi gerekiyordu. Döviz, buğday karşılığında alınıyordu. Bu doğrultuda Kırgız halkı buğday ekimi için kullanıldı. Dünya ekonomik krizinin patlamasıyla beraber buğday fiyatları düştü.
Açlığa dayanamayan insanlar daha olgunlaşmamış buğday başaklarını toplayarak hayatta kalma mücadelesi verdi. Sovyet Rus komisyonunun kararına göre kulak adı altında en verimli çiftçiler tasfiye edildi. Bu çiftçilerin hayvan, ev, araç ve buğdaylarına el konularak, kolhoza veridi.1932-1933 de özellikle buğday ekilen bölgelerde yaşanan kitlesel açlıkta, köy fertlerinin hepsinin öldüğü vakalar yaşandı.
Bu çalışmada Sovyet Rusya döneminde göçebe halklara uygulanan zorunlu iskân politikasının baskıya dayalı ve yersiz yapılması ülkenin tarım ihtiyacını karşılamak amacıyla Kırgız ve diğer Türk halklarının ekonomik anlamda desteklemeden kullanılması, göçebe ve yarı göçebe yaşam tarzına alışkın olan Kırgız halkının yaşam mücadelesi kaleme alınacaktır.
Anahtar Kelimeler
Sovyet Rusya Buğday Kriz Kırgızistan. Tarım Göçebe Halk Kolektifleştirme.
Kaynakça
- Abdıkadirov, T. A., İstoria Kollektivitzatsii Selskogo Hozyaystva v Kirgizii (1929-1934gg), Dokumenti i Materiali, Frunze 1989.
- Abdırahmanov, Y. 1916. Dnevniki Pisma k Stalinu, Frunze 1991.
- Afrasnayev V. G., Smirnov, A. A., Urok Deat İstoria, Moskva 1989.
- Asankanov A. Vd., Kırgız Respublikasının Tarıhı, Bişkek 2000.
- Baybulalatov, B., Sotsialno-Ekonomiçeskiy Stroy Kirgizii Do Velikoy Oktyabrskoy Sotsialistiçeskoy Revolyutsii, Frunze 1958.
- Baybulatov, B., Ot Koçevya k Sotsilaizm, Frunze 1969.
- Cumanaliev, A., Politiçeskoe Razvitie Kırgızstana 820-30 godı, Bişkek 1994.
- Çotonov, U. vd., İstoriya Kırgızstana: XX vek, Bişkek 1998.
- Danilov, V. P., Dmitrenko, V. P., Lelçuk,V.S., “nep i ego sudba”, İstoriki Sporyat Trinadsat Bese, Moskva 1988.
- Dcunuşev, A., İz İstorii Obrazovaniya Kirgizskoy Avtonomnoy Respubliki, Fruze 1966.
- Galuzko, P. M., Turkestan Koloniya (İstoriya KoloniyalnoyPolitiki Russkogo Sarizma v Sredney Azii, Moskva 1962.
- Gorbunov, E. P., Sotsialisttiçeskaya İndustrializatsiya SSSr i ee Burjuaznıe Krtiki, Moskva 1962.
- Gordon, L.A., Klopov, E.V., Çto Eto Bılo?Razmışleniya o Predposılkahİ İtogah Togo, Çto Stoçilos s Nami v 30-40-e-Godı, Moskva,1989.
- Gramenitskiy, S. M., Oçerk Razvitiya Narodnogo Obrazovaniya v Turkestanskom Krae, Taşkent 1986.
- Hayit, B., Satar İlyasov, İlyasoviç vd İstoriya Kırgızskoy SSR, C.II., Frunze 1986.
- Kurmanov, Z., “Opriçniki” Literaturnıy Kırgızstan Dergisi, No. 11, 1991.
- Laçko, A. F., Agrarnaya Politika Tsarizma v Kirgizii v Godı Stolıpinskoy, Reaktsii, Frunze 1951.
- Malabaev, C. M., Kırgız Mamleketinin Tarıhı, Bişkek 1999.
- Şerstobitov, V. P., Novaya Ekonomiçeskaya Politika v Kirgizii 1921-1925, Frunze 1964.
- Tatıbekova, G. S., Raskreposyenie Jensinı-Kirgizki Velikoy Oktyabrskoy Sotsiyalistiçeskoy Revolyutsiey, Frunze 1963.
- Tünteev, N. S., Krasnıe Kavaleristı Kırgızstana, Bişkek 1994.
- İ. Karimov, “Nas UçiliPrıgyat Çerez Kapitalizm”, Komsomolskaya Pravda Gazetesi, 9 Mart 1991.
- Kazahstanskaya Pravda Gazetesi, 8 Eylül 1988.
- N. Tünteev Y. Podkuyko, “Voorucennoe Soprotivlenie Nasilstvennoy Kollektivizatsii v Kırgızstane” Obşee Delo Gazetesi, 23 Nisan 1992, s. 24.
- Slovo Kırgızstana Gazetesi, Haziran 1991, s. 2.
- Sovetskaya Kirgiziya Gazetesi, 11 Şubat 1931.
- Slovo Kırgızstana Gazetesi, Haziran 1991, s. 2.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Haziran 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 8 Sayı: 1 |
