TÜRKÇE VE ARNAVUTÇA ARASINDAKİ ORTAK SÖZCÜKLERİN ARNAVUTLARIN TÜRKÇE ÖĞRENİMLERİNE OLAN ETKİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 12, 187 - 199, 25.04.2018

İnan Gümüş Pınar Dağ

Öz

Tarih boyunca bütün diller,
gereksinimlerine göre başka dillerden belirli ögeleri alıntılama yoluna
gitmiştir. Diller arası etkilenmeler olarak beliren bu durumun boyutlarından
biri de söz varlığına ilişkindir. Söz varlığı her ne kadar bir dilin yüzey yapısını
gösterse de içerisinde bir toplumun yaşayış biçimi, düşünce sistemi, geleneksel
yapısı ve üretim mekanizması gibi birçok ögeyi barındırması yönüyle o toplumun
kodlarını sunması bakımından önemlidir. Türkçenin tarih boyunca etkilediği
dillerden biri, Arnavutçadır. Türkçe ve Arnavutça dil ilişkileri, Türklerin
Balkan coğrafyasındaki tarihsel serüveniyle koşutluk göstermektedir. V.
yüzyıldan itibaren Karadeniz’in kuzeyinden gelerek yerleşen Türk toplulukları
döneminde ortaya çıkan dil ilişkileri, Balkanların Osmanlı Türklerinin
egemenliğine girmesinden itibaren daha yoğun ve kalıcı olarak görülmüştür.
Türkçe ve Arnavutça arasındaki dil ilişkileri, derin yapıda ortaya çıkmamış,
sözlüksel malzemeyle sınırlı kalmıştır. Burada Türkçe, etkileyen konumuyla öne
çıkmıştır. Yabancı dil öğretiminde, alıntıların katkısı/etkisi ile ilgili
çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. Bu noktada sağlıklı veriler elde etmek ve
bir yöntem geliştirmek açısından öğrenici kitlenin ana dilinin, hedef dilden
alıntıladığı yapıların dil öğrenimindeki yerini belirlemek gerekmektedir. Bu
makalede, ana dili Arnavutça olan öğrencilerin Türkçe öğrenimleri sırasında
karşılaştıkları ortak sözcüklerin, dil öğrenimlerine olan katkısı belirlenmeye
çalışılmıştır. Genel kabul olarak beliren, ortak sözcüklerin avantaj sağladığı
görüşünün doğru olup olmadığı uygulamalı olarak sorgulanmış, uygulamadan elde
edilen sonuçlar nesnel ölçütlerle değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe öğretimi, dil ilişkileri, Arnavutça, sözcük öğretimi, söz varlığı

Kaynakça

• ABAZI-EGRO Genciana (2002). “Arnavutluk’ta Türkoloji Çalışmaları”, Bilig, S. 21, Bahar, s. 1-26.
• AKSAN Doğan (2004). Türkçenin Sözvarlığı - Türk Dilinin Sözcükbilimiyle İlgili Gözlemler, Saptamalar, Ankara: Engin.
• BAYRAKTAR Fatma Sibel (2009) “Dr. Lindita Latifi Mbi Huazimet Turke Në Gjuhën Shqipe Krahasuar Me Gjuhët E Tjera Të Ballkanit (Arnavutçaya Ve Diğer Balkan Dillerine Geçen Türkçe Kelimelerın Karşılaştırılması) Tıranë (542s.)”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/4, Summer, p. 1083-1090.
• DAĞ Pınar vd. (2017). “Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Mitolojik Anlatıların Kelime Ağı Oluşturma, Bağlam, Söz Dizimi ve Yaratıcı Yazmaya Katkılarının Seçmeci Yöntem Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, I. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğretimi Bilgi Şöleni (UYTOB 2017), Yayımlanmamış Bildiri, 17-19 Mayıs 2017, Uludağ Üniversitesi Bursa, s. 1-25.
• DEMİRCAN Ömer (1983). “Sözcük Öğretimi ve Türkçe-İngilizce Sözcük Yapım Türleri Üzerine Bir Karşılaştırma”, Türk Dili Aylık Dil ve Yazın Dergisi, S. 379-380 (Dil Öğretimi Özel Sayısı), Ankara, s. 146-157.
• DERJAJ Adriatik (2010). “Arnavutça Türkçe Dil İlişkileri”, Kastamonu Eğitim Dergisi, Nu. 3, C. 18, s. 991-996.
• DERJAJ Adriatik (2012). “Türkiye Türkçesi Ağızlarının Arnavutçadaki İzleri Üzerine”, Diyalektolog - Ağız Araştırmaları Dergisi, S. 5, Kış, s. 9-16.
• DERJAJ Adriatik (2017). “Arnavutçadaki Türkizmalar İçin Çağdaş Bir Bakış Açısı”, Türkçe Konuşanların Akademik Dergisi TURKOPHONE, S. 3, C. 4, s. 9-12.
• EREN Hasan (2010). “Balkan Adının Kökeni”, Yer Adlarımızın Dili, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• GÖKDAĞ Bilgehan Atsız ve DİNÇER Aslıhan (2007). “Balkanlarda Dil ve Kimlik”, Balkanlar El Kitabı, C. III (Dil ve Edebiyat), Çorum-Ankara: KaraM ve Vadi, s. 191-222.
• GÜMÜŞ İnan (2016). “Türkçede Emir-İstek Kipi ve Yabancılara Türkçe Öğretimi”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 39, Bahar, s. 253-262.
• İNALCIK Halil (2013). “Türkler ve Balkanlar”, Osmanlı ve Modern Türkiye -Araştırmalar-, İstanbul: Timaş, s. 9-41.
• KARAAĞAÇ Günay (2005). Dil, Tarih ve İnsan, Ankara: Akçağ.
• KARAAĞAÇ Günay (2008). Türkçe Verintiler Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• KARAZEYBEK Alper (2016). “Arnavutluk’ta Türkçe Öğretimi, Karşılaşılan Güçlükler ve Çözüm Önerileri”, Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Yöntem ve Uygulamalar, Yayına Hazırlayanlar: İbrahim Gültekin-Fikriye Gündüz, Ankara: Kültür Sanat.
• KOCAMAN Ahmet (1983). “Yabancı Dil Öğretiminde Yeni Yönelimler”, Türk Dili Aylık Dil ve Yazın Dergisi, S. 379-380 (Dil Öğretimi Özel Sayısı), Ankara, s. 116-122.
• SÜLEYMANOĞLU YENİSOY Hayriye (2007). “Türkçenin Balkan Dillerine Etkisi”, Balkanlar El Kitabı, C. III (Dil ve Edebiyat), Çorum-Ankara: KaraM ve Vadi, s. 171-190.
• TOGAN A. Zeki Velidî (1981). Umumî Türk Tarihine Giriş, İstanbul: Enderun.
• XHANARI Lindita (2015). Balkan Dillerindeki Ortak Türkizmalar Sözlüğü, Editör: Turgut Tok, Denizli: Pamukkale Üniversitesi.