Türkiye’de Aile Mahkemesi Uzmanlarının Aile Kavramı ve Aile İçi Şiddet Olgusuna Yönelik Değerlendirmeleri: Nitel Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 140 - 155, 30.12.2021

Semih Sütçü

Öz

Aile kavramı sosyo-kültürel bir kavram olmakla birlikte ailenin toplumsal anlamı ve aileye yüklenen anlamlar açısından aile tüm toplumlarda önemli bir yere sahiptir. Aile kurumu birçok toplumda kutsal olarak değerlendirilmekte ve bu doğrultuda ailenin korunması desteklenmektedir. Ailenin toplumun temeli olduğu, hatta aileye kutsallık değerinin yüklendiği Türkiye’de de ailenin korunmasına yönelik hukuki ve toplumsal altyapı olsa da, aile için en büyük tehditlerden birisi olan aile içi şiddetin önlenmesine yönelik bir sistem kurulamamıştır. Türkiye’deki ataerkil aile yapısı, toplumsal cinsiyet, alkol madde kullanımı, şiddetin öğrenilmesi ve aile içi çatışmalar gibi durumlar aile içi şiddetin önlenmesinin önündeki en büyük engeller olarak değerlendirilmektedir. Bu araştırma, aile ve aile içi şiddete yönelik aile mahkemesi uzmanlarının görüşlerini incelemek ve değerlendirmek amacıyla nitel araştırma deseninde yapılmış fenomenolojik bir araştırmadır. Araştırmada aile mahkemelerinde en az üç yıl görev yapmış sosyal hizmet uzmanı, psikolog ve pedagoglardan oluşan 31 meslek elemanı ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Araştırmada, Türkiye’de ailenin bir değişim süreci geçirdiği ancak hala ataerkil aile yapısının aile hayatında etkisini koruduğu ifade edilmiştir. Sonuç olarak, toplumdaki ataerkil aile yapısı ve toplumsal cinsiyetin aile içi şiddetin ortaya çıkmasında en temel faktörler olduğu ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

aile, mahkeme, şiddet

Evaluation of Family Court Experts on the Concept of Family and Domestic Violence in Turkey: A Qualitative Study

Öz

Although the concept of family is a socio-cultural concept, the family has an important place in all societies in terms of the social meaning of the family and the meanings attributed to the family. The institution of the family is considered sacred in many societies and the protection of the family is supported accordingly. Although there is a legal and social infrastructure for the protection of the family in Turkey, where the family is the foundation of the society and even where the value of sanctity is attributed to the family, a system for the prevention of domestic violence, which is one of the biggest threats to the family, has not been established. Situations such as patriarchal family structure, gender, alcohol and substance use, learning about violence and domestic conflicts in Turkey are considered as the biggest obstacles to the prevention of domestic violence. This research is a phenomenological study conducted in a qualitative research design in order to examine and evaluate the views of family court experts on family and domestic violence. In the research, in-depth interviews were conducted with 31 professional staff consisting of social workers, psychologists and pedagogues who had worked in family courts for at least three years. In the research, it was stated that the family in Turkey has gone through a process of change, but the patriarchal family structure still maintains its influence in family life. As a result, it has been stated that the patriarchal family structure and gender roles in the society are the most fundamental factors in the emergence of domestic violence.

Anahtar Kelimeler

family, court, violence

Kaynakça

• Acar, F. (1993). Gecekondularda ailelerarası geleneksel dayanışmanın çağdaş organizasyonlara dönüşümü. Bireysel İlişkiler ve Cinsiyet Rolleri (ss. 195-247). içinde Ankara: Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• Aktaş, G. (2015). Türkiye’de Aile Sosyolojisi Çalışmalarına Genel Bir Bakış. Sosyoloji Konferansları, 52(2), 419-441.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, Y. (2013). Kadına yönelik şiddetin toplumsal cinsiyet temelleri: Niğde örneği. Zeıtschrıft Für Die Welt Der Türken / Journal Of World Of Turks, 5(1): 203-216.
• Canatan, K., Yıldırım, E. (2019). Aile Sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap.
• Ertürk, Y. (2015). Sınır tanımayan şiddet paradigma, politika ve pratikteki yönleriyle kadına şiddet olgusu. İstanbul : Metis Yayıncılık.
• Eşmeli, İ. (2017). Semavi dinlerde aile. Aile ve Modernite. (Ed.) S. Aybey, M. Akın, T. Ashyrov. Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları, Zonguldak.
• Gökce, H. (2017). Dünü, bugünü, yarını ile aile. Sosyoloji Notları, 1(1): 50-63.
• Görgün Baran, A., Taşdemir Afşar, S., Koca Arıtan, C. ve Güney, M. D. (2015), Kadın Sığınma evlerine Çoklu Bakış, AB Suskunluğun Çığlığı Projesi, Ankara, Konak Kırtasiye.
• Haykır, Y. Ve Haykır, H. (2017). Tarihsel süreç içerisinde Türk aile yapısına bir bakış. Türk Dünyası Araştırmaları, 117(230), ss: 87-106.
• Hosseinnezhad Hendvari, F. (2019). Türkiye'de aile sosyal politikası: Bir değerlendirme çalışması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, Ankara.
• Husserl, E. (2012). Ideas: General Introduction to Pure Phenommenology. New York: Routledge.
• Kahraman Güloğlu, F. (2020). Dezavantajlı bir grup olarak şiddet sarmalında kadınlar. Ed.: Serdar M içinde, Dezavantajlı gruplar ve Sosyal Hizmet (s. 133). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Karataş, K. (2001). Toplumsal değişme ve aile, Toplum ve Sosyal Hizmet, 12(2), ss: 89-98.
• Maluccio, A., Pine, B., & Tracy, E. M. (2002). Social Work Practice with Families and Children. New York: Columbia University.
• Merriam, SB. (2013). Nitel Araştırma, Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. (S. Turan, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Mutluer, SE. (2020). Alkol ve madde bağımlılığı. N. Çalış, Z. Karataş (Ed.), Kavramsal ve Güncel Boyutlarıyla Sosyal Sorunlar. ss: 239-265. Efe Akademi Yayınevi, İstanbul.
• Nadir, U. (2016). Şiddetin Mağdurları ve Tanıkları Olarak Kadınların Aile İçi Şiddet Deneyimleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Neuman, WL. (2010). Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar. (S. Özge, Çev.) İstanbul: Yayın Odası.
• Paşalıoğlu, C. (2020). Rus ve Türk dil dünya görüşlerinde aile konsepti. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(25), ss: 164-176.
• Patton, MQ. (2014). Nitel Araştıma ve Değerlendirme Yöntemleri (3 b.). (M. BÜTÜN, S. B. DEMİR, ÇEV.) Ankara: Pegem Akademi.
• Somunoğlu İkinci, S. (2014). Toplumun kanayan yarası: Kadına yönelik aile içi şiddet kavramı ve yansımaları. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 13(2), ss: 21-28.
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2011). Türkiye Aile Yapısı Araştırması. Afşaroğlu Matbaası, Ankara. ISBN : 978-605-4628-37-7
• T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (2010). Türkiye’de Aile Değerleri Araştırması. 1. Basım, Ankara. ISBN 978-975-19-4872-4
• Turner, RH. (1965). The Family. B. a. Selznick içinde, Socioloji. London.
• Türk Dil Kurumu. (2021, 15 Ekim). Güncel Türkçe Sözlük. Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/