Türkiye’de Müzik Endüstrisi Bağlamında Türk Halk Müziğinin Kitle İletişim Araçları ile Serüveni: Radyo ve Plak Dönemi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 16, 16 - 37, 30.06.2024

Hüseyin Kara , Mehmet Serkan Çakır

https://doi.org/10.55004/tykhe.1375339

Öz

Bu çalışma, kitle iletişim araçlarından olan radyo ve plak teknolojisinde Türk halk müziğinin ne derece yer edindiğini tarihsel olarak irdelemektedir. Bu kapsamda çalışmada ilk olarak halk müziği hakkında genel bir çerçeve çizilmiş, sonrasında ise bu müzik türünün kurumsal olarak icra edildiği ilk yer olan radyo dönemine göz atılmıştır. Devamında ise konu kapsamı dolayısıyla müzik endüstrisi ve Türkiye’de müzik endüstrisinin gelişimi hakkında bilgiler verilmiş, halk müziğinin plak endüstrindeki yeri örneklerle sunulmaya çalışılmıştır. Son olarak ise Türkiye’de 1960’lı yıllarla birlikte revaçta olmaya başlayan dönemin popüler müzik türlerinden olan Anadolu Pop’un gelişim süreci araştırılmış ve bu müzik türü ile halk müziğinin ilişkisi seçilen örnek plaklar üzerinden incelenmeye çalışılmıştır. Nitel bir çalışma yöntemi benimsenen bu çalışmada doküman analizi yapılmış ve örnek plaklar dinlenerek içerik analizi gerçekleştirilmiş, hem radyonun hem de plak endüstrisinin halk müziğinin üretimine çeşitlilik sağladığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Halk Müziği, Anadolu Pop, Müzik Endüstrisi, Plak Endüstrisi.

The Adventure of Turkish Folk Music with Mass Media in the Context of the Music Industry in Turkey: "Radio and Record Era"

Öz

Anahtar Kelimeler

Turkish Folk Music, Anatolian Pop, Music Industry, Record Industry.

Kaynakça

• Abacı, T. (1999). Bir zamanlar Anadolu’da. İletişim Yayınları.
• Abakay, M., A. (1995). Celâl Güzelses, Diyarbakır folklorundan kesitler, Diyarbakır halk musikisi üzerine inceleme. Büyükşehir Belediyesi Kültür Sanat Yayınları.
• Akkaya, A. (2007, Ocak 12). Altın Mikrofon’dan Pop Star’a. Art-izan https://www.art-izan.org/artizan-arsivi/altin-mikrofondan-popstara/
• Aksan, T. (1994). Radyo, dünden bugüne. İstanbul Ansiklopedisi, (6), 293-294.
• Aksoy, B. (2015). Geçmişin musiki mirasına bakışlar. Pan Yayıncılık.
• Alpyıldız, E. (2012). Yerelden ulusala taşınan müzik belleği ve Yurttan Sesler. Milli Folklor, 24(96), 84-93.
• Anadolu Ajansı (2019, Mart 03). ‘Şark Bülbülü’ anıldı. https://www.aa.com.tr/tr/yasam/sark-bulbulu-anildi/
• Atakul, A. (Yapımcı) ve Atakul, A. (Yönetmen). (2000). Muzaffer Sarısözen [Belgesel]. TRT
• Attali, J. (2014). Gürültüden müziğe. Ayrıntı Yayınları.
• Bengi, D. (Ed.). (2012). Uzayda bir elektrik hasıl oldu. Anadolu Kültür.
• Bengi, D. (2020). 70’li yıllarda Türkiye: Sazlı cazlı sözlük “Görecek Günler Var Daha”. Yapı Kredi Yayınları.
• Canbazoğlu, C. (2009). Kentin türküsü: Anadolu Pop-Rock. Pan Yayıncılık.
• Çelikcan, P. (1996). Müziği seyretmek: Popüler müzik- medya ilişkileri açısından müzik videosu ve müzik televizyonu. Yansıma Yayınları.
• Demir, D. M. (2017). Gelenek ve modernite bağlamında bir halk müziği topluluğu olarak Yurttan Sesler. Turkish Studies, 12(21), 2017-224.
• Dilmener, N. (2003). Bak bir varmış bir yokmuş: Hafif Türk pop tarihi. İletişim.
• Discogs, (t.y.). Moğollar: Düm-Tek (Albüm kapağı). https://www.discogs.com/release/14312450-Moğollar-Düm-Tek
• Discogs (t.y.). Modern Folk Üçlüsü (Albüm kapağı). https://www.discogs.com/release/7968408-Modern-Folk-Üçlüsü-Modern-Folk-Üçlüsü
• Duygulu, M. (2014). Türk halk müziği sözlüğü. Pan Yayıncılık.
• Elbaş, O. (2002, Mart, 15-16). Günümüz Türkiye’sinde müzik kültürünün tarihsel kökleri [Tam Metin]. 21. Yüzyıl Başında Türkiye’de Müzik Sempozyumu, Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Elçi, C. A. (1997). Muzaffer Sarısözen hayatı, eserleri ve çalışmaları. Kültür Bakanlığı.
• Emnalar, A. (1998). Tüm yönleriyle Türk halk müziği ve nazariyatı. Ege Üniversitesi Basım Evi.
• Fidan, S. (2017). Aşıklık geleneği ve medya endüstrisi: Geleneksel müziğin medyadaki serüveni. Grafiker Yayınları.
• Frith, S. (2000). Popüler müziğin endüstrileşmesi. J. Lull (Ed.), Popüler Müzik ve İletişim içinde (s. 71-106). Çiviyazıları.
• Folklora Doğru (1996). Cahit Berkay ile söyleşi. Dans Müzik Kültür, (62), 75-92.
• Gruson, I. G. (2017, Mayıs, 12-14). Teknolojinin ses medyası, müzik endüstrisi ve kültüre etkileri [Tam Metin]. VII. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya, Türkiye.
• Gündem, E. (1990, Haziran). Ayrılık sonsuza dek sürecek: Doğan Canku. Boom Müzik Dergisi, 2(9), 32-33.
• Güray, C. (2017). Bin yılın mirası makamı var eden döngü: Edvar geleneği. Pan Yayıncılık.
• Hasgül, N. (1996). Türkiye popüler müzik tarihinde “Anadolu Pop” akımının yeri. Dans Müzik Kültür, (62). 51-74.
• Hayta, Y. (2016). Kent kültürü ve değişen kent kavramı. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 165-184.
• Kocabaşoğlu, U. (2010). Şirket telsizinden devlet radyosuna, TRT öncesi dönemde radyonun tarihsel gelişimi ve Türk siyasal hayatı içindeki yeri. İletişim.
• Kurt, İ. (1989). Bağlamada düzen ve pozisyon. Pan Yayınları.
• Küçükkaplan, U. (2016). Türkiye’nin pop müziği. Ayrıntı Sanat ve Kuram.
• Kütükçü, T. (2012). Radyoculuk geleneğimiz ve Türk musikisi. Ötüken Neşriyat.
• Meriç, M. (2020). Pop dedik, Türkçe hafif batı müziği. İletişim Yayınları.
• Meriç, M. (1999). Türkiye’de popüler Batı müziğinin 75 yıllık seyrine bir bakış. G. Paçacı (Ed.), Cumhuriyetin Sesleri içinde (s. 132-141). Tarih Vakfı Yayınları.
• Millard, A. (2005). America on record, a history of recorded sound. Cambridge University Press.
• Mustan Dönmez, B. (2019). Etnomüzikolojinin temel kavramları. Bağlam Yayınları.
• Ok, A. (1994). 68 Çığlıkları. Broy Yayınları.
• Olgun, S. (1990, Nisan). Açık oturum: Türk müzik endüstrisi. Boom Müzik Dergisi, 2(8), 12-16.
• Özbek, M. (1991). Popüler kültür ve Orhan Gencebay arabeski. İletişim Yayınları.
• Polat, T. (2021). Türkiye’de bağımsız müzik “Başlangıç”. Kara Plak.
• Saçıntı, C., M. (1990, Mayıs). Edip Akbayram. Boom Müzik Dergisi, 2(8), 14-15.
• Solmaz, M. (1996). Türkiye’de pop müzik, dünü ve bugünü, bir infilak masalı. Pan Yayıncılık.
• Stokes, M. (2016). Türkiye’de arabesk olayı. İletişim Yayınları.
• Şenel, S. (1999). Cumhuriyet döneminde halk müziği araştırmaları. Folklor/Edebiyat, 1(17), 99-128.
• Şenel, S. (2018). Muzaffer Sarısözen, Türk halk müziği ve oyunları hakkında yazılar, röportajlar, anılar, ardından yazılanlar, belgeler, notalar. Sivas Platformu-İstanbul Sivas Konfederasyonu.
• Tekelioğlu, O. (1999). Ciddi müzikten popüler müziğe musiki inkılabının sonuçları. G. Paçacı (Ed.), Cumhuriyetin Sesleri içinde (s. 146-153). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Titon, T. J. (1997). Müzik, halk ve gelenek. (M. Karabulut Çev.), Milli Folklor, (35), 95-96.
• Tüfekçi, N. (1983). Türk halk müziği. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, (6), 1482-1488.
• Utku, E. (1983) Halk müziği. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, (6), 1489-1494.
• Ünlü, C. (2016). Git zaman gel zaman, fonograf, gramofon, taş plak. Pan Yayınları.
• Yılmaz, N. (1996). Türk halk müziğinin kurucu hocası Muzaffer Sarısözen. Ocak Yayınları.