Interpreting Universal Design Principles Through Cinematic Space: Jacques Tati’s My Uncle

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 19, 379 - 401

Yiğit Karcı , Gamze Ergin

https://doi.org/10.55004/tykhe.1635876

Öz

This study aims to examine the relationship between the universality of modern architectural approach and universal design principles through Jacques Tati's film My Uncle (Mon Onclé), which critiques modernism. The study follows a two-stage method. In the first stage, qualitative content analysis is performed to define key concepts, theories, and relationships. In the second stage, a case study model is applied, analyzing the spaces depicted in the film under the headings of urban fabric, building envelope, interior space, and furniture. This classification is based on fundamental elements such as space functionality, user interaction, and social context, and is examined within the framework of modernism's universality approach. A semiotic analysis method is employed to explore the differences between the traditional and modern spaces, highlighting the potential contradictions between modernism and universal design principles. The findings suggest that the influence of planning actors prevails over the diverse needs of user profiles in shaping modern standards. The study concludes that universal design, which prioritizes a human-centered approach to space and user interactions, is especially notable for its focus on accessibility and inclusiveness.

Anahtar Kelimeler

Modernism , Modern Architecture , Universal Design , My Uncle , sinematic design

Evrensel Tasarım İlkelerinin Sinemasal Mekân Üzerinden Okunması: Jacques Tati’nin Amcam Filmi

Öz

Bu çalışma, modern mimarlık anlayışının evrensellik yaklaşımı ile evrensel tasarım ilkeleri arasındaki ilişkileri, Jacques Tati’nin bir modernizm eleştirisi niteliğindeki Amcam (Mon Onclé) filmi üzerinden derinlemesine incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, iki aşamalı bir yöntem izlemektedir. İlk aşamada kavram, kuram ve ilişkileri tanımlamak amacıyla nitel içerik analizi yapılmıştır. İkinci aşamada ise durum çalışması modeli uygulanmış ve filmde tasvir edilen mekânlar, kent dokusu, yapı kabuğu, iç mekân ve mobilya başlıkları altında detaylı biçimde analiz edilmiştir. Bu sınıflandırma mekânların işlevselliği, kullanıcı etkileşimi ve toplumsal bağlamı gibi temel unsurlara dayandırılmış ve modernizmin evrensellik anlayışı kapsamında incelenmiştir. Mekânlar incelenirken göstergebilimsel analiz yöntemi kullanılmış, filmde ele alınan geleneksel ve modern mekânlar arasındaki farklılıklar çözümlenerek modernizm ile evrensel tasarım ilkeleri arasındaki potansiyel çelişkiler incelenmiştir. Elde edilen bulgular, modern standartların belirlenmesinde farklı kullanıcı profillerinin çeşitli özellikleri ve ihtiyaçlarından ziyade, planlayıcı aktörlerin yönlendirici rolünün ön plana çıktığı göstermektedir. Çalışma sonucunda, mekân ve kullanıcı ilişkilerinde insanı merkeze alan yönüyle evrensel tasarımın, bu yaklaşımlar arasında erişilebilirlik ve kapsayıcılık bağlamında öne çıktığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Modernizm , Modern Mimarlık , Evrensel Tasarım , Amcam , sinemasal mekan

Kaynakça

• Aslanoğlu, İ. (1988). Modernizmin tanımı, sınırları, erken yirminci yüzyıl mimarlığında farklı tavırlar. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi. 8(1), ss. 59-66.
• Berman, M. (1982). All that is solid melts into air. (Çev. Ümit Altuğ, Bülent Peker). İletişim.
• Boduroğlu, Ş., Kariptaş, F. S. ve Sarıman, E. (2011). Tasarım eğitiminde değişen dinamikler: Evrensel tasarım kavramı. 2nd Intenational Conference on New Trends in Education and Their Implications, ss. 1774-1781.
• Boyla, O. (2012). Mobilya tarihi. Access Address (27.07.2018): https://www.scribd.com/doc/76810876/Mobilya-Tarihi-Oya-Boyla.
• Corbusier, L. (2020). Bir mimarlığa doğru. Yapı Kredi Yayınları.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches. SAGE Publications.
• Curtis, W. J. R. (1996). Modern architecture since 1900. Phaidon Press.
• Çelik, C., & Ergin, G. (2022). How to live in a flat: A study over William Heath Robinson’s representations on life in modern houses. A|Z Itu Journal of the Faculty of Archıtecture, 19(2), ss. 387–399. https://doi.org/10.5505/itujfa.2022.79735.
• Çiftci, S. K., ve Demirarslan, D. (2021). 20. Yüzyılda mobilya tasarımı akımlarına genel bir bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(79), ss. 1607-1627. https://doi.org/10.17755/esosder.842189
• Docker, J. (2001). Postmodernism and popular culture: A cultural history. UK: Cambridge University Press. Dostoğlu, N. (1996). Modern mimarlık’ın dönüm noktası: Team 10 - Louis Kahn. Yapı Dergisi, 176, ss. 76-86.
• Hacıhasanoğlu, İ. (2003). Evrensel tasarım. Tasarım + Kuram, 2(3), ss. 93-101. https://doi.org/10.23835/tasarimkuram.240838
• Harvey, D. (2019). Postmodernliğin durumu. Metis Yayınları.
• Karabekir, G. ve Ozanözgü, E. N. (2023). İç mimarlık eğitiminde esneklik odaklı bir çalışma. Sanat Yazıları, 48, ss. 117-136.
• Karakaş, M. (2003). Modern bütünleşmeden postmodern farklılaşmaya kentte toplumsal etkileşim. Çağdaş Yerel Yönetimler, 12(2), ss. 16-40.
• Koç, S., Ertaş, Ş., ve Konakoğlu, Z. N. (2017). Modernizmle birlikte Bauhaus akımı ve trend olan mobilyalar. İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, 6(3), ss. 957-969.
• Latour, A. (1991). Louis I. Kahn writings, lectures, interviews. Rizzoli International Publications Inc.
• Levine, N. (1996). The architecture of Frank Lloyd Wright. Princeton University Press.
• Loos, A. (2020). Süsleme ve cürüm, (Çev. Erdem Ceylan), Arketon Yayıncılık.
• Mace. L. R., Hardie. J. G. ve Place, P. J. (1991) Accessible environments: Toward universal design, the center for universal design, Nort Carolina State University, USA.
• Mishchenko, E. D. (2014). Herkes için/ile tasarım: Evrensel tasarıma katılımcı bir yaklaşım deneyimi. Mimar-İst. 14(50), ss. 105-111.
• Preiser, W.F.E. ve Ostroff, E. (2001). Universal design handbook. Mcgraw-Hill.
• Rykwert, J. (1975). Ornament is no crime. Studio International.
• Weber, A.F. (1988). The growth of cities in the nineteenth century a study in statistics. The Macmillan Company: New York.
• Yalçın, E. (2023). Modern ve postmodern kent. Toplum, Ekonomi ve Yönetim Dergisi, 4(1), ss. 163- 180.
• Yırtıcı, H. (2005), Çağdaş kapitalizmin mekânsal örgütlenmesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.