Kahramanmaraş Depremi Sonrası Üniversite Öğrencilerinde Algılanan Stres Düzeyleri İle Öznel İyi Oluş Durumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 40 - 47, 20.03.2024

Gamze Akay , Hatice Oğuzhan , Fatma Güdücü Tüfekçi

https://doi.org/10.32329/uad.1358958

Öz

Bu çalışma Kahramanmaraş depremi sonrası üniversite öğrencilerinde algılanan stres düzeyleri ile öznel iyi oluş durumları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı ve kesitsel olarak yürütülen çalışma bir devlet üniversitesinde öğrenim gören ve depremden etkilenen illerde ikamet eden 472 öğrenci ile gerçekleşmiştir. Araştırma verilerinin toplanmasında kişisel bilgi formu, algılanan stres ölçeği ve öznel iyi oluş ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Skewness ve Kurtosis, independent sample t-test, Mann-Whitney U test, One Way ANOVA ve post hoc analizinden yararlanılmıştır. Öğrencilerin %60,2’ sinin 21-24 yaş arasında olduğu, %43,2’ sinin yaşadığı yerin depremden az hasar aldığı ve %58,1’ inin depremde yakınını kaybetmediği belirlenmiştir. Cinsiyeti kadın olan öğrencilerin stres algısının daha fazla olduğu ve depremden sonra psikolojik destek alanların stres algılarının daha az olduğu saptanmıştır. Algılanan stres puanı ve öznel iyi oluş puanı arasında negatif yönlü ve düşük düzeyde ilişki olduğu tespit edilmiştir (r=-0.219, p<0.001). Öğrencilerin algılanan stres düzeyleri arttıkça öznel iyi oluş düzeylerinin azaldığı bulunmuştur. Bu kapsamda öğrencilere psikolojik danışmanlık verilmesi, psikolojik iyi oluşlarını iyileştirmek için çözüm odaklı yaklaşımların ve geleceğe yönelik hedeflerin belirlenmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, öğrenci, öznel iyi oluş, stres algısı

Etik Beyan

Araştırmanın tüm sürecinde etik ilkelere uyulmuştur.

Destekleyen Kurum

Çalışmayı maddi olarak destekleyen herhangi bir kişi veya kuruluş yoktur.

Teşekkür

Bu çalışmaya katılmayı kabul eden değerli öğrencilerimize teşekkürlerimizi sunarız.

Determining the Relationship Between Perceived Stress Levels and Subjective Well-Being of University Students After the Kahramanmaraş Earthquake

Öz

This study was conducted to determine the relationship between the perceived level of stress and the subjective well-being of university students in the aftermath of the Kahramanmaraş earthquake. The descriptive and cross-sectional study was carried out on 472 students studying at a state university. The students lived in the provinces affected by the earthquake. The research data was collected using a personal information form, a perceived stress scale, and a subjective well-being scale. Skewness and kurtosis, independent samples t-test, Mann-Whitney U-test, one-way ANOVA, and post hoc analysis were used for data analysis. The students, 60.2% of whom are between 21 and 24 years old, the place where 43.2% of them live was less damaged by the earthquake and 58.1% of them did not lose any relatives in the earthquake. Female students had a higher perception of stress. Those who received psychological support after the earthquake had a lower perception of stress. There was a negative relationship, at a low level, between the perceived stress score and the subjective well-being score. It was found that as the perceived level of stress among the students increased, their subjective level of well-being also decreased. In this context, it is necessary to provide students with psychological counselling, solution-oriented approaches and future goals for the improvement of their psychological well-being.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, student, subjective well-being, stress perception

Kaynakça

• Altaş, Z. M., Save, D., Bayram, S., Ladikli, Ş. B., Soğukpınar, T., Domruk, Ö. F., & Cihanyurdu, C. (2022). Üniversite öğrencilerinde algılanan stres düzeyi ile yeme farkındalığı arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Kocaeli Tıp Dergisi, 11(2), 26-34. https://doi.org/10.5505/ktd.2022.54037.
• Altunay, B.R., & Balcı, V. (2018). Ankara ili Keçiören ilçesindeki ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin boş zaman etkinliklerine katılım motivasyonu. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 9(1), 50-63. https://doi.org/10.17155/omuspd.412516.
• Akbaş, A., & Çalışkan, Ö. (2023). Deprem etkisinde hasar alan betonarme yapıların düzensizlik türleri yönü ile incelenmesi. In International Conference on Scientific and Academic Research, 1, 428-435.
• Akkaş H. H. (2023). Deprem bilinci. Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sonrası İçin Akademik Öneriler (23-35). Gaziantep: Özgür Yayınları. https://doi.org/10.58830/ozgur.pub99.
• Alkan, N. U. (1999). 1995 Dinar Depremi. Türk Psikoloji Bülteni, 5(14), 59-60.
• Altınöz, A. E., & Kaptanoğlu, C. (2018). İnsan kaynaklı kitlesel travmatik olaylar ardından gelişen ruhsal durumlar ve bozukluklar. Psikiyatride Güncel, 8(1), 1-8.
• American Psychiatric Association (APA) (2010). Practice guideline for the treatment of patients with acute stress disorder and posttraumatic stress disorder, Washington, DC: American Psychiatric Press.
• Biray, Ş. B. Y. Kadınların Deprem Stresi ile Baş Etme Stratejileri ve Etkileyen Faktörler. Bildiri Özet Metin Kitabı, 51.
• Bavafa, A., Khazaie, H., Khaledi-Paveh, B., & Rezaie, L. (2019). The relationship of severity of symptoms of depression, anxiety, and stress with sleep quality in earthquake survivors in Kermanshah. Journal of injury & violence research, 11(2), 225–232. https://doi.org/10.5249/jivr.v11i2.1203
• Bell, A. C., & D’Zurilla, T. J. (2009). Problem-solving therapy for depression: a meta-analysis. Clinical Psychology Review, 29(4), 348-353.
• Chen, S. H., Liu, J. E., Bai, X. Y., Yue, P., & Luo, S. X. (2021). Providing targeted psychological support to frontline nurses involved in the management of COVID‐19: An action research. Journal Of Nursing Management, 29(5), 1169-1179. https://doi.org/10.1111/Jonm.13255.
• Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal Of Health And Social Behavior, 385-396. https://doi.org/10.2307/2136404.
• Çelik, A. K. (2023). Deprem sonrası travma belirtileri, umut ve iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. TRT Akademi, 8(18), 574-591.
• Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55(1), 34-43. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.34
• Diener, E., Lucas, R. E., & Oishi, S. (2002). Subjective well-being. In C. R. Snyder and S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology, (pp. 63-73). New York: Oxford University Press.
• Direk N, Yüksel Ş. (2018). Travma sonrası erken dönemde etkin tedaviler: psikoterapi ve psikofarmakoloji. Psikiyatride Güncel, 8(1):37-45.
• Doğru N. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş düzeylerinin stres, stresle başa çıkma tarzları ve sosyal destek değişkenleri bakımından incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erdoğan, C. N., & Aksoy, Ö. N. (2020). Deprem stresi ile baş etme stratejileri Balıkesir örneği. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 3(2), 88-103. https://doi.org/10.38004/sobad.704072
• Erdur-Baker O, Aberson C, Barrow J, et. al. (2006) Üniversite öğrencilerinin psikolojik endişelerinin doğası ve ciddiyeti: klinik ve klinik olmayan ulusal örneklerin karşılaştırılması. Profesyonel Psikoloji: Araştırma Ve Uygulama, 37(3), 317–323. https://doi.org/10.1037/0735-7028.37.3.317.
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., & Dereboy, Ç. (2013, October). Algılanan stres ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik analizi. In New/Yeni Symposium Journal, 51(3), 132-140.
• Gönüllü, E., & Tekin, H. G. (2021). Deprem sonrası göç eden ergenlerde gerilim tipi baş ağrısı: Kontrollü çalışma. İzmir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi, 25(2): 133-138.
• Güreşci E. (2023). Kahramanmaraş depremi sonrası yeni bir tartışma konusu olarak deprem göçü.  Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sonrası İçin Akademik Öneriler (47-60). Gaziantep: Özgür Yayınları. https://doi.org/10.58830/ozgur.pub99.
• Henderson B. N., and Baum, A. (2005). Biological mechanisms of health and disease. In S. Sutton, A. Baum and M. Johnston (Eds.), The SAGE handbook of health psychology (p. 69-93). London: Sage Publications.
• Karahan, F. Ş. (2016). Üniversite Öğrencilerinde Çözüm Odaklı Düşünmenin Depresyon, Anksiyete, Stres Ve Psikolojik İyi Oluş İle İlişkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kişi G. (2020). Depremin sosyolojik boyutu: 2020 Elazığ depremzedeleriyle yapılan niteliksel bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Kurt, E., & Gülbahçe, A. (2019). Van depremini yaşayan öğrencilerin travma sonrası stres bozukluğu düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 957-972.
• Levin, J. S., & Chatters, L. M. (1998). Religion, health, and psychological well-being in older adults findings from three national surveys. Journal of Aging and Health, 10(4), 504-531. https://doi.org/10.1177/089826439801000406
• Lloyd, H., & Dallos, R. (2006). Solution-focused brief therapy with families who have a child with intellectual disabilities: A description of the content of initial sessions and the processes. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 11(3), 367-386. https://doi.org/10.1177/1359104506064982
• Long, D., & Wong, Y. L. R. (2012). Time bound: The timescape of secondary trauma of the surviving teachers of the Wenchuan Earthquake. American Journal of Orthopsychiatry, 82(2), 240-251. https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.2012.01144.x
• Makas, M. Yök’ten deprem sonrası ‘uzaktan eğitim’ kararı. 11.02.2023 tarihinde erişildi. https://Www.Tgrthaber.Com.Tr/Egitim
• Meydan, B. (2013). Çözüm odaklı kısa süreli psikolojik danışma: Okullardaki etkililiği üzerine bir inceleme. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(39), 120-129.
• Neipp, M. C., Beyebach, M., Nunez, R. M., & Martínez‐González, M. C. (2016). The effect of solution‐focused versus problem‐focused questions: A replication. Journal of Marital snd Family Therapy, 42(3), 525-535. https://doi.org/10.1111/Jmft.12140.
• Schiffrin, H. H., & Nelson, S. K. (2010). Stressed and happy? Investigating the relationship between happiness and perceived stress. Journal of Happiness Studies, 11(1), 33-39. https://doi.org/10.1007/s10902-008- 9118-1
• Seki Öz, H. & Bayam, H. (2022). Genç yetişkinlerde algılanan stres ve yalnızlığın duygusal yeme ile ilişkisi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 31 (2) , 176-183. https://doi.org/10.34108/eujhs.977915
• Shors, T. J. (2006). Stressful experience and learning across the lifespan. Annual Review Of Psychology, 57, 55-85. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.57.102904.190205.
• Steptoe, A., & Ayers, S. (2005). Stress, health and illness. In S. Sutton, A. Baum and M. Johnston (Eds.). The SAGE handbook of health psychology (p. 169-196). London: Sage Publications.
• Şekerci, Y. G., Ayvazoğlu, G., & Çekiç, M. (2023). Üniversite öğrencilerinin temel afet bilinci ve farkındalık düzeylerinin saptanması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 74-81. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1136227
• Şenocak, S. Ü. (2016). Hemşirelik öğrencilerinde algılanan stres, sosyal destek, öznel iyi oluş ve ilişkili faktörler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın. http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Tabachnick, B. G. And Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston, Pearson.
• Taşçı, G. A., & Özsoy, F. (2021). Deprem travmasının erken dönem psikolojik etkileri ve olası risk faktörleri. Cukurova Medical Journal, 46(2), 488-494. https://doi.org/10.17826/cumj.841197
• T.C. Afad Başkanlığı. Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremler. 11.03.2023 tarihinde erişildi. https://www.Afad.Gov.Tr
• Telli SG, Altun D. (2023) Türkiye’de deprem sonrası çevrimiçi öğrenmenin vazgeçilmezliği. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6(2), 125-136. https://doi.org/10.32329/uad.1268747.
• Tuzgöl Dost, M. (2005). Öznel iyi oluş ölçeği nin geliştirilmesi: Geçerlik güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(23): 103-111.
• Wang, C. C. D., & Castañeda‐Sound, C. (2008). The role of generational status, self‐esteem, academic self‐ efficacy, and perceived social support in college students’ psychological well‐being. Journal of College Counseling, 11(2), 101-118. https://10.1002/j.2161-1882.2008.tb00028.x
• Weinstein, N., Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2009). A multi-method examination of the effects of mindfulness on stress attribution, coping, and emotional well-being. Journal of Research in Personality, 43(3), 374-385. https://10.1016/j.jrp.2008.12.008
• Yılmaz B. (2021). Psikolojik İlk Yardım. Kitlesel Travmalar Ve Afetlerde Ruhsal Hastalıkları Önleme, Müdahale Ve Sağaltım Kılavuzu’nda (77-91). Ankara: Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları; 77-91.
• Zeytin, Y. (2015). Üniversite giriş sınavlarına hazırlanan öğrencilerin beklentilerine ilişkin stres ve öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep. http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden alınmıştır.