Öğretmenlerin Sosyal Adalet Liderliği ile Mesleki Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 3, 179 - 193, 29.12.2021

Ahmet Yalçın Esra Karabağ Köse

https://doi.org/10.47477/ubed.1004006

Öz

Eğitim araştırmalarında öğretmenlerin verimliliklerini ve etkinliklerini artırmak ve öğretmenlik mesleğine devam etmelerini sağlamak bu çalışmada da olduğu gibi önemli bir konu haline gelmiştir. Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin sosyal adalet liderlikleri ile motivasyonları arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. İlişkisel tarama modelinde tasarlanan araştırmada, Öğretmen Sosyal Adalet Liderliği Ölçeği ve Öğretmen Mesleki Motivasyon Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, tesadüfi örnekleme ile belirlenen 793 ortaokul ve lise öğretmeni oluşturmuştur. Yapılan analiz sonucunda öğretmenlerin sosyal adalet liderlik düzeylerinin ve motivasyonlarının yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin sosyal adalet liderlik düzeyleri ile motivasyonları arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki olduğu sonucu saptanmıştır. Ayrıca çoklu regresyon sonucuna göre öğretmenlerin sosyal adalet liderlik davranışları motivasyonun önemli bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Adalet Liderliği, Öğretmen, Motivasyon

Kaynakça

• Aksel, N. & Elma, C. (2018). Ortaokul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1252-1268.
• Arar, K., Beycioğlu, K. ve Oplatka, I. (2016). A cross-cultural analysis of educational leadership for social justice in Israel and Turkey: Meanings, actions and contexts. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 1-15.
• Argon, T. (2010). Akademisyenlerin performans değerlendirme, motivasyon ve örgütsel adalet ile ilgili görüşlerine ilişkin nitel bir çalışma, International Online Journal of Educational Sciences, 2(1), 133-180.
• Arslan, A. (2019). Sosyal adalet liderliği ve etik iklim arasındaki ilişkiye yönelik öğretmen görüşleri, (Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Atalay, İ. (2005). Örgütsel vatandaşlık ve örgütsel adalet (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Ayık, A. ve Ataş, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile öğretme motivasyonları arasındaki ilişki, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 26-43.
• Bates R. (2005). Educational administration and social justice. Australia, pp.6-11.
• Bell, L. A. (2007). Theoretical foundation for social justice education. In: Teaching for Diversity and Social Justice. London, pp.4.
• Bozkurt, B. (2017). Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışlarına yönelik bir ölçme aracı geliştirme çalışması, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(3), 71-73.
• Bursa, S. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal adalet algı ve deneyimleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2017). Sosyal bilimler için istatistik (17. Basım). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, A. (2014). SPSS ile nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Chiu, M.M. & Walker A. (2007). Leadership for social justice in Hong Kong schools: addressing mechanisms of inequality. Journal of Educational Administration, 45(6), 724-739
• Çetindere, E. D. (2019). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çevik, A. ve Köse, A. (2017). Öğretmenlerin okul kültürü algıları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelemesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 996-1014.
• Demir Sarıer, M. (2020). Öğretmenlerin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ile iş yaşam dengesi ve motivasyonları arasındaki ilişki, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Demir, S. (2018). Okul yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmen motivasyonunun incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Dereli, E. & Acat, M. B. (2010). Okul öncesi eğitim öğretmenliği bölümü öğrencilerinin motivasyon kaynakları ve sorunları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 173-187.
• Egeli, H.,Hayrullahoğlu, B. (2014). Türkiye ve OECD ülkelerinde eğitim harcamalarının analizi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 51(593), 93-108.
• ERG (2017). Türkiye‟de Eğitime Ayrılan Kaynaklar. http://www.egitimrefor mugirisimi.org/yayin/turkiyede-egitime-ayrilan-kaynaklar/(15.07.2021).
• Ertürk, R. (2016). Öğretmenlerin iş motivasyonları, Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2(3), 1-15.
• Furman, G.C. and Shields, C.M. (2005) How can educational leaders promote and support social justice and democratic community in schools? In W.A. Firestone & C. Riehl (Eds.) A new agenda for research in educational leadership. (pp. 119-137). New York: Teachers College Press.
• Grant, C. A., & Sleeter, C. E. (2007). Doing multicultural education for achievement and equity. New York: Routledge.
• Griffiths, M. (1998). Towards a theoretical framework for understanding social justice in educational practice. Educational Philosophy and Theory, 30(2), 175-192 Güney, S. (2012). Örgütsel davranış. Ankara: Nobel yayınları.
• Gürkan, Ü. (2001). Sosyal adalet. Adalet kavramı, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Derneği Yayınları.
• Hackman, H. W., & Rauscher, L. (2010). A pathway to access for all: exploring the connections between universal ınstructional design and social justice education. Equity & Excellence in Education, 37(2), pp.114-123.
• Henderson, M. A. (2009). We all make a difference: Social justice education through service-learning and critical literacy. Indiana: Indiana University Press.
• Hoy, W.K. & Miskel, C.G. (2010). Eğitim yönetimi, teori, araştırma ve uygulama. (Çev.) S. Turan, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• İren, S. (2015). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile mesleki motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Tuzla örneği, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaplan, M. (2007). Motivasyon teorileri kapsamında uygulanan özendirme araçlarının işgören performansına etkisi ve bir uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karabağ-Köse, E., Karataş, E., Küçükçene, M. ve Taş, A. (2020). Öğretmen mesleki motivasyonu ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması: çevrimiçi ve kâğıt kalem uygulamalarının karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 479-498
• Karadağ, E., Baloğlu, N. & Küçük, E. (2010). Yönetici denetimi algısının öğretmenlerin mesleki motivasyon düzeyine etkisi: bir path analizi çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 417-437.
• Karagöz, Y. (2016). SPSS 23 ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. İstanbul: Nobel Yayınları.
• Kaya, A., Balay, R., ve Göçen, A. (2012). Öğretmenlerin alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine ilişkin bilme, uygulama ve eğitim ihtiyacı düzeyleri. International Journal of Human Sciences, 9(2), 1303-5134.
• Köse, E. K. & Köse, M. F. (2019). Sosyal adalet lideri olarak öğretmen: bir ölçek geliştirme çalışması.14. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi Bildiri Özetleri, 2-4 Mayıs 2019, İzmir.
• Küçükçene, M., & Aydoğan, İ. (2018). Eğitim yönetiminde adaletin önemi ve gerekliliği üzerine bir inceleme. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 641-664.
• McKenzie, K., Christman, D., Hernandez, F., Fierro, E., Capper, C., Dantley, M., González, M. L., Cambron-McCabe, N., Scheurich, J. J. (2008). From the field: A proposal for educating leaders for social justice. Educational Administration Quarterly, 44(1), 111-138.
• Okçu, O. E. (2015) Eğitimde dönüşümün öğretmen motivasyonu üzerine etkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Toros Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin
• Önder,E.,Güçlü,Z.(2014).İlköğretimde okullar arası başarı farklılıklarını azaltmaya yönelik çözüm önerileri. Eğitim Bilimleri Dergisi. Cilt/sayı. 40
• Örücü, D. ve Şimşek, H. (2011). Akademisyenlerin gözünden Türkiye’de eğitim yönetiminin akademik durumu: Nitel bir analiz. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(2), 167-197.
• Perdeci, O. (2015). Örgütsel Adalet, örgütsel bağlılık ve motivasyon arasındaki ilişki, (Yüksek Lisans Tezi), Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Philpott, R. J. (2009). Exploring new teachers’ understandings and practice of social justice education. (Doctoral dissertation). Retrieved from https://core.ac.uk/download/pdf/56373573.pdf Erişim Tarihi: 10.07.2021.
• Polat, S. (2007). Eğitim politikalarının sosyal adalet açısından sonuçları konusunda yönetici ve öğretmen görüşleri. (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Rawls,J.(1972). A Theory of Justice, Combridge. MA: Harvard university Pres.
• Reeve, J., & Su, Y.-L. (2014). The Oxford handbook of work engagement, motivation, and self-determination theory - teacher motivation. (P. E. Nathan, Ed.). http://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199794911. 001.0001 Erişim Tarihi: 10.07.2021.
• Sağdıç, A. (2018). Okullarda sosyal adalet uygulamalarına ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri, (Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Sökmen, A.,Bilsel, M.A., Erbil, C. (2013). Örgütsel adaletin çalışan motivasyonu ve performansı üzerindeki etkisi: bankacılık sektöründe bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1),43-62.
• Theoharis, G. (2007). Social Justice Educational Leaders and Resistance: Toward a Theory of Social Justice Leadership, Educational Administration Quarterly, 43(2), 221-258.
• Tomul, E. (2010). İlköğretim okullarındaki sosyal adalet uygulamalarına ilişkin yönetici görüşleri. Eğitim ve Bilim, 34(152), 126–137.
• Topakkaya, A. (2009). Sosyal adalet kavramı sadece bir ideal midir?. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(2).
• Töremen, F. ve Tan, Ç. (2010). Eğitim örgütlerinde adalet: Kavramsal bir çözümleme. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 58-70.
• Turhan, M. (2007). Genel ve mesleki lise yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının okullardaki sosyal adalet üzerindeki etkisi. (Doktora Tezi), Fırat Üniversitesi.
• Viau, R. (2015). Okulda motivasyon, okulda güdüleme ve güdülenmeyi öğrenme. (Y. Budak, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yılmaz, K. (2010). Devlet ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(1), 579-616.