Türkiye’de Matematik Eğitimi Alanında Üstün Zekalılar ve Özel Yetenekliler Konusunda Yürütülmüş Tezlerin Tematik ve Yöntemsel Eğilimleri

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 3, 157 - 178, 29.12.2021

Deniz Kaya

https://doi.org/10.47477/ubed.917732

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de matematik eğitimi alanında üstün zekalılar ve özel yetenekliler konusunda yürütülmüş lisansüstü tezlerin tematik ve yöntemsel eğilimlerinin neler olduğunu belirlemektir. Bu doğrultuda, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından Kasım 2020 tarihine kadar yayımlanmış ve erişim izni olan lisansüstü tezler incelenmiştir. Dokümanların incelenmesinde, betimsel içerik analizinden yararlanılmıştır. Veri tabanı taramasında toplam 53 lisansüstü tez çalışmasına ulaşılmıştır. Tezler tema, çalışma konusu, yayın yılı, türü, yaklaşımı, yaklaşım açıklaması, örneklem düzeyi, veri toplama aracı ve analiz açıklaması başlıkları altında analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, tezlerin çoğunlukla üstün zekalı ve özel yetenekli öğrencilerin bilişsel özelliklerini konu edindiği belirlenmiştir. Ayrıca cebir öğrenme alanına tezlerde daha fazla yer verilmiştir. Nicel yaklaşımlar daha çok tercih edilirken ilişkisel tarama ile deneysel araştırmalar sıklıkla kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formları, ölçekler ile testler, analizlerde ise nicel kestirimsel analizler daha çok kullanılmıştır. Örneklem düzeyi olarak en fazla ortaokul öğrencileri ile çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Matematik eğitimi, tematik, üstün zekalı ve özel yetenekli öğrenciler, yöntemsel eğilim

A Thematic and Methodological Trends of Postgraduate Theses Conducted on Gifted and Talented Students in the Field of Mathematics Education in Turkey

Öz

This study aims to determine the thematic and methodological trends of postgraduate theses conducted on gifted and talented students in the field of mathematics education in Turkey. Accordingly, postgraduate theses published from the National Thesis Center database of the Higher Education Council until November 2020 and have access permission were examined. Descriptive content analysis was used in the examination of the documents. A total of 53 postgraduate theses studies were reached in the database scan. Theses were analyzed under the headings of theme, study subject, publication year, type, approach, approach explanation, sample level, data collection tool, and analysis explanation. As a result of the analysis, it was determined that theses mostly focus on the cognitive characteristics of gifted and talented students. Also, the field of algebra learning has been given included more in theses. While quantitative approaches are preferred more, relational scanning and experimental research have been used frequently. Semi-structured interview forms, scales, and tests were used as data collection tools, and quantitative predictive analyzes were used more in analyzes. As the sampling level, mostly middle school students were studied.

Anahtar Kelimeler

Gifted and talented students, mathematics education, thematic, methodological trends

Kaynakça

• Akay, M. (2018). Üstün yetenekli öğrencilerin eğitiminde kullanılabilecek matematik temelli STEM etkinliklerinin geliştirilmesi (Tez No. 525287) [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Akkaş, E. (2014). Farklılaştırılmış problem çözme öğretiminin üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin matematik problemlerini çözmelerine, tutumlarına ve yaratıcı düşünmelerine etkileri (Tez No. 357727) [Doktora tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Altıntaş, E. (2009). Purdue modeline dayalı matematik etkinliği ile öğretimin üstün yetenekli öğrencilerin başarılarına ve eleştirel düşünme becerilerine etkisi (Tez No. 231838) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Altıntaş, E. (2014). Üstün zekalı öğrenciler için yeni bir farklılaştırma yaklaşımının geliştirilmesi ve matematik öğretiminde uygulanması (Tez No. 372284) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Ataman, A. (2004). Üstün zekâlı ve üstün özel yetenekli çocuklar. İçinde M. R. Şirin., A. Kulaksızoğlu., & A. E. Bilgili (Eds.), Türkiye üstün yetenekli çocuklar kongresi seçilmiş makaleler kitabı (ss.155-168). Çocuk Vakfı Yayınları.
• Aygün, Y. İ. (2019). Üstün yetenekli tanısı konulmuş ve tanı konulmamış öğrencilerin farklı ortamlarda matematiksel düşünme süreçlerinin incelenmesi (Tez No.626456) [Yüksek lisans tezi, Amasya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Ayvacı, H. Ş., & Bebek, G. (2019). Türkiye’de üstün zekâlılar ve özel yetenekliler konusunda yürütülmüş tezlerin tematik incelenmesine yönelik bir çalışma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45, 267-292. http://dx.doi.org/10.9779/PUJE.2018.233
• Bapoğlu-Dümenci, S. S. (2018). Üstün zekalı ve yetenekli çocukların akran ilişkilerine sosyal beceri eğitim programının etkisinin incelenmesi (Tez No. 505352) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Battal-Karaduman, G. (2012). İlköğretim 5. sınıf üstün yetenekli öğrenciler için farklılaştırılmış geometri öğretiminin yaratıcı düşünme, uzamsal yetenek düzeyi ve erişiye etkisi (Tez No. 351574) [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Boran, M. (2016). Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin algılanan problem çözme becerilerinin üstbilişsel farkındalıkları ve eleştirel düşünme eğilimleri açısından incelenmesi (Tez No. 439274) [Yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Brulles, D., Saunders, R., & Cohn, S. J. (2010). Improving performance for gifted students in a cluster grouping model. Journal for the Education of the Gifted, 34(2), 327-350. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ910197.pdf
• Budak, İ. (2007). Matematikte üstün yetenekli öğrencileri belirlemede bir model (Tez No. 200003) [Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th Ed.). Routledge/Taylor & Francis Group.
• Common Core State Standards Initiative (CCSSI) (2010). Common core state standards for mathematics. Washington, DC: National Governors Association Center for Best Practices and The Council of Chief State School Officers. http://www.corestandards.org/Math/
• Çalık, T., & Sezgin, F. (2005). Küreselleşme, bilgi toplumu ve eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 55-66.
• Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3412
• Dağlıoğlu, H. E. (2002). Anaokuluna devam eden beş-altı yaş grubu çocuklar arasından matematik alanında üstün yetenekli olanların belirlenmesi (Tez No. 118239) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Davaslıgil, Ü. (1995). Üstün çocuklar ve eğitimleri. Yaşadıkça Eğitim, 43, 21-27.
• Deringöl, Y., & Davaslıgil, Ü. (2019). Farklılaştırılmış matematik programının üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin akademik benliklerine etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 48(223), 159-177.
• Dinamit, D. (2020). Üstün yetenekli öğrencilerin matematiksel ispat yapma süreçlerinin incelenmesi (Tez No. 636332) [Yüksek lisans tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Dönmez, İ., & İdin, Ş. (2017). Türkiye’de fen bilimleri eğitimi alanında üstün yetenekli öğrencilerin eğitimi ile ilgili araştırmaların incelenmesi. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 4(2), 57-74.
• Durmaz, B. (2014). Üstün yetenekli ilköğretim öğrencilerinin problem çözme stratejilerini öğrenme düzeyleri (Tez No. 382053) [Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Ergut, G. (2019). Felsefi sorgulama ile birleştirilmiş matematik etkinliklerinin üstün yetenekli öğrencilerin soru sorma becerilerine etkisi (Tez No. 608969) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• European Commission/ EACEA/Eurydice. (2018). Avrupa’da öğretmenlik kariyeri: Erişim, devamlılık ve destek. Eurydice report. Luxembourg: Publication Office of the European Union. https://op.europa.eu/en/home
• Flynn, J. R. (2007). What Is Intelligence? Beyond the Flynn Effect. Cambridge University Press.
• Gagne, F. (2004). Transforming gifts into talents: The DGMT as a developmental theory1. High Ability Studies, 15(2), 119-147. https://doi.org/10.1080/1359813042000314682
• Garlick, D. (2002). Understanding the nature of the general factor of intelligence: The role of individual differences in neural plasticity as an explanatory mechanism. Psychological Review, 109(1), 116-136. https://doi.org/10.1037/0033-295X.109.1.116
• Genç, M. A. (2016). Üstün yetenekli bireylere yönelik eğitim uygulamaları. Üstün Zekalılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 3(3), 49-66.
• Goleman, D. (2005). Introduction to the tenth anniversary edition. In Emotional intelligence. Bantam Books.
• Güçin, G., & Oruç, Ş. (2015). Türkiye’de üstün yetenekliler ve üstün zekâlılar alanında yapılmış akademik çalışmaların çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 113-135. https://doi.org/10.17984/adyuebd.05095
• Gürel, R. (2011). İlköğretim ikinci kademede okuyan üstün yetenekli olan ve olmayan öğrencilerin matematik kaygı düzeyleri ve bunların kaynakları (Tez No. 288280) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Hızlı, E. (2013). Üstün zekalı ve yetenekli çocukların matematik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Tez No. 328582) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• İnanır, Ş. N. (2019). Üstün yetenekli öğrencilerin orantısal akıl yürütme becerilerinin incelenmesi (Tez No. 582917) [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Johnson, B., &Turner, L. A. (2003). Data collection strategies in mixed methods research. In A. Tashakkori, & C. Teddie (Eds.), Handbook of mixed methods in social and behavioral research (pp. 297-319). Sage Publishing.
• Karataş, Y. D. (2013). Farklılaştırılmış matematik öğretiminin üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerde erişiye, yaratıcılığa, tutuma ve akademik benliğe etkisi (Tez No. 370186) [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Kieran, C. (1992). The learning and teaching of school algebra. In D. A. Grouws (Ed.), Handbook of research on mathematics teaching and learning: A project of the National Council of Teachers of Mathematics (pp. 390-419). Macmillan Publishing.
• Koçak, S. S. (2020). Üstün yetenekli çocukların sosyal duygusal gelişimlerine yönelik geliştirilen psiko-eğitim programının etkisi (Tez No. 620180) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Kök, B. (2012). Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerde farklılaştırılmış geometri öğretiminin yaratıcılığa, uzamsal yeteneğe ve başarıya etkisi (Tez No. 314714) [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Krippendorff, K. (2013). Content analysis. An introduction to its methodology (3rd Ed.). Sage Publishing.
• Kulaksızoğlu, A. (2004). Üstün yetenekli çocuklar kongresi önsözü. İçinde M. R. Şirin., A. Kulaksızoğlu., & A. E. Bilgili (Eds.), I. Türkiye üstün yetenekli çocuklar kongresi üstün yetenekli çocuklar bildiriler kitabı (ss. 7-8). Çocuk Vakfı Yayınları.
• Marland, S. P., Jr. (1972). Education of the gifted and talented: Vol. 1. Report to the Congress of the United States by the U. S. Commissioner of Education. Office of Education. https://eric.ed.gov/?id=ED056243
• Metin, N. (1999). Üstün yetenekli çocuklar. Öz-Aşama Matbaacılık.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd Ed.). Sage Publishing.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (1991). Birinci özel eğitim konseyi. Raporlar-Görüşmeler. MEB Yayınları.
• Milli Eğitim Bakanlığı Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi (2016). Tebliğler Dergisi, Kasım 2016 79/2710. http://tebligler.meb.gov.tr/
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2017). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. http://ttkb.meb.gov.tr
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2019). Dünya eğitimine yön verenler I. (M. Safran, B. Ata, H. Köksal, T. Öztürk, Çev.). MEB Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://oygm.meb.gov.tr
• Nacar, S. (2015). 2005-2014 yılları arasında üstün yeteneklilerin matematik eğitimi üzerine yapılan çalışmalar (Tez No. 426399) [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• National Association for Gifted Children (NAGC). (2008). Science, technology, engineering, and mathematics: Our nation’s renewable resources. http://www.nagc.org
• National Council of Teachers of Mathematics (NCTM) (2014). Principles to actions: Ensuring mathematical success for all. Reston, VA: NCTM. https://www.nctm.org
• National Research Council (NRC) (2011). Assessing 21st century skills: Summary of a workshop. National Academies Press. https://doi.org/10.17226/13215
• Organisation for Economic Co-operation and Developmen (OECD). (2018). The future of education and skills: Education 2030. http://www.oecd.org/education/
• Önal, N. T., & Büyük, U. (2020). Üstün zekalı olmak. Milli Eğitim Dergisi, 49(228), 153-174. https://doi.org/10.37669/milliegitim.701743
• Özçelik, T. (2017). Üstün yetenekli öğrencilere yönelik geliştirilen farklılaştırılmış matematik dersi öğretim programının etkililiği (Tez No. 484072) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Özenç, M., & Özenç, E. (2013). Türkiye’de üstün yetenekli öğrencilerle ilgili yapılan lisansüstü eğitim tezlerinin çok boyutlu olarak incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 171, 13-28.
• Özkan, H. H. (2009). Bilgi toplumu eğitim programları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 113-132.
• Özyaprak, M., & Davaslıgil, Ü. (2015). Üstün zekalı ve yetenekliler için farklılaştırılmış matematik programının matematik tutumuna etkisi. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 3(2), 26-47.
• Özyaprak, M. (2016). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrenciler için matematik müfredatının farklılaştırılması. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 115-128.
• Reis, S, M., & Renzulli, J. S. (2003). Research related to the schoolwide enrichment triad model. Gifted Education International, 18(1), 15-39. https://doi.org/10.1177/026142940301800104
• Reis, S. M., & Renzulli, J. S. (2010). Is there still a need for gifted education? An examination of current research. Learning and Individual Differences, 20(4), 308-317. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2009.10.012
• Renzulli, J. S. (1978). What makes giftedness? Reexamining a definition. Phi Delta Kappan, 60(3), 180-184. https://doi.org/10.1177/003172171109200821
• Renzulli, J. S. (2012). Reexamining the role of gifted education and talent development fort he 21st century: A four-part theoritical approach. Gifted Child Quarterly, 56(3), 150-159. https://doi.org/10.1177/0016986212444901
• Sak, U. (2011). Üstün yetenekliler eğitim programları modeli (üyep) ve sosyal geçerliği. Eğitim ve Bilim, 36(161), 213-229.
• Sak, U. (2014). Üstün zekalılar: özellikleri, tanılanmaları, eğitimleri. Vize Yayıncılık.
• Sandelowski, M., & Barroso, J. (2007). Handbook for synthesizing qualitative research. Springer Publishing.
• Saracel, N., & Aksoy, I. (2020). Toplum 5.0: Süper akıllı toplum. Social Sciences Research Journal, 9(2), 26-34.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M., & Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 430-453.
• Sousa, D. A. (Ed.). (2007). How the special needs brain learns (2nd Ed.). [Kindle Version]. Corwin Press. https://books.google.com.tr
• Sözbilir, M., Kutu, H., & Yaşar, M. D. (2012). Science education research in Turkey: A content analysis of selected features of papers published. In J. Dillon& D. Jorde (Eds.), The World of Science Education: Handbook of Research in Europe (pp.341-374). Sense Publishers.
• Sternberg, R. J. (1997). The concept of intelligence and its role in lifelong learning and success. American Psychologist, 52(10), 1030-1037. https://doi.org/10.1037/0003-066X.52.10.1030
• Stenberg, R. J. (2000). Giftedness as developing expertise. In K. A. Heler, F. J. Mönks, R. J. Strenberg, & R. F. Subotnik (Eds.), International handbook of giftedness and talent, (pp. 55-66). Elsevier.
• Taş, N. (2018). Farklılaştırılmış bilgisayar destekli matematik etkinliklerinin üstün yeteneklilerin bilgi işlemsel düşünme öz-yeterlikleri ve matematiğe yönelik tutuma etkisi (Tez No.512614) [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Taşkın, D. (2016). Üstün yetenekli tanısı konulmuş ve konulmamış öğrencilerin matematikte yaratıcılıklarının incelenmesi: Bir özel durum çalışması (Tez No. 448308) [Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Türk, T. (2018). Ortaokul matematik dersi öğretim programının üstün yetenekli öğrencilerin eğitimi açısından öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi (Tez No. 537637) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• URL-1: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• VanTassel-Baska, J. (1997). What matters in curriculum for gifted learners: Reflections on theory, research, and practice. In N. Colangelo & G. A. Davis (Eds.), Handbook of gifted education (pp. 126-135). Allyn and Bacon.
• Winner, E. (1996). Gifted children: Myths and realities. Basic Books.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. (2019). Üstün yetenekli öğrencilerin matematiksel düşünme becerilerine göre problem kurma süreçlerinin incelenmesi (Tez No. 569372) [Yüksek lisans tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp