Karar Destek Sistemlerinin Mobil Cihaz Adli Bilişimi Süreçlerine Uygulanmasına Yönelik Bir Öneri Çalışması

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 24 - 45, 07.07.2021

Furkan Yılmaz Hüseyin Çakır

Öz

Bu çalışmada, diğer dijital materyal türlerine göre nicelik ve nitelik açıdan daha ön plana çıkan mobil cihaz adli bilişimi üzerinde durulmuştur. Karar destek sistemlerinin mobil cihaz süreçlerine entegresi için iş akışına ilişkin sorular ve kurallar çıkartılmıştır. Bununla mobil cihaz adli bilişimi ile ilgilenen personelin karşılaştığı problemlerle ilgili olarak en hızlı, en doğru ve en verimli şekilde karar destek sistemleri aracılığıyla çözüme ulaşmasını sağlayacak bir model önerisi sunulmuştur. Bu model önerisi ile yüksek iş hacmine sahip ve kamu sektöründe ya da özel sektörde faaliyet gösteren adli bilişim laboratuvarlarının mobil cihaz adli bilişimine ilişkin süreçlerini en etkili şekilde hızlandırarak, zaman ve maliyet açısından tasarruf sağlamaları öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

adli bilişim, adli bilişim laboratuvarı, karar destek sistemleri, mobil cihazlar, mobil cihaz adli bilişimi

Kaynakça

• M. Scanlon and M. T. Kechadi. “Digital Evidence Bag Selection for P2P Network Investigation”. In Proceedings of the 7th International Symposium on Digital Forensics and Information Security (DFIS-2013), pages 307–314. Springer, Gwangju, South Korea, 2014.
• D. Lillis, et al. “Current Challenges and Future Research Areas for Digital Forensic Investigation”. arXiv preprint arXiv:1604.03850, 2016.
• “Soylu, incelenen dijital materyal sayısını açıkladı: 2018'de, ortalama 45 binden, 631 bin 233'e yükseldi” [Online]. Available: https://t24.com.tr/haber/soylu-incelenen-dijital-materyal-sayisini-acikladi-2018de-ortalama-45-binden-631-bin-233e-yukseldi,749982 Yayın Tarihi: 16.11.2018 Erişim Tarihi: 06.12.2020
• K. Say, “Bilişim Suçlarında Olay Yeri İncelemesinin Hukuki Boyutu”, L. Bayram (ed.), Ses Görüntü ve Data İncelemeleri içinde (251-260), Adalet Ya¬yınevi, Ankara, 2008, s. 259.
• Y. Başlar, “Adli Bilişim Sürecinde Karşilaşilan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”. 2019.
• İ. Çiçek, “Ülkemizde Adli Bilişim Laboratuarı Kurulumu ve Bilişim Suçlarıyla Mücadeleye Katkıları”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2008, s. 14.
• O. Değirmenci, “Ceza Muhakemesinde Sayısal (Dijital) Delil”, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2014, s. 121.
• K. Say, “Bilişim Suçlarında Elde Edilen Delillerin Olay Yerinden Toplanması ve Laboratuvarda İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.
• Ş. Sağıroğlu, M. Karaman, “Adli Bilişim”, Teletapi Haberleşme ve Bilişim Teknolojileri Dergisi, 2012, S. 203, s. 67.
• Ö. Özbey, “Adli Bilişim ve Sayısal Deliller (5271 sayılı CMK’nın 134. maddesi)”, Yargıtay Dergisi, 2010, C. 36, S. 3, ss. 61-126
• M. Faheem, M. T. Kechadi, N. Le-Khac, “The State of the Art Forensic Techniques in Mobile Cloud Environment: A Survey, Challenges and Current Trends”, International Journal of Digital Crime and Forensics, Vol. 7, Issue 2, Pg.1-19, April 2015
• E. Ndarake, “Computer Forensics Investigation (Step by step guide)”, 2013 https://baixardoc.com/documents/computer-forensics-investigation-techniques-effiong-effiong--5c9d2edf8ef6d Yayın Tarihi: 2013 Erişim tarihi: 20.04.2021
• T. Henkoğlu, “Adli bilişim: Dijital delillerin elde edilmesi ve analizi”, Pusula, 2014.
• A. H. Ekizer, Adli Bilişim. Erişim adresi: https://www.ekizer.net/adli-bilisim-computerforensics/ , 2014. Yayın Tarihi: 2014 Erişim Tarihi: 18/4/2021
• H. Aydoğan, “Adli Bilişimde Yeni Elektronik Delil Elde Etme Yöntemleri” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, 2009.
• H. A. Doğanay, “Mobil Adli Bilişiminin Önemi Bağlamında Hukuki Süreç ve Delil Zinciri Kavramı ile Yeni Nesil Mobil Cihazların İncelenmesinde Karşılaşılan Güncel Zorlukların Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, 2019.
• I. L. Lin, H. C. Chao, ve S. H. Peng, “Research of digital evidence forensics standard operating procedure with comparison and analysis based on smart phone”. In 2011 International Conference on Broadband and Wireless Computing, Communication and Applications (pp. 386-391), 2011.
• H. Çakır ve M. S. Kılıç, “Mobil Cihazların İncelenmesi” Adli Bilişim ve Elektronik Deliller 1. Baskı, Ankara, 2014, 373-409.
• W. Jansen, R. Ayers, ve S. Brothers, “Guidelines on Mobile Device Forensics”. NIST Special Publication 800-101 Revision 1, Springfield, VA, USA, 2014.
• U. Akalın, “Mobil Cihazlarda Adli Bilişim Çalişmalarina Yönelik Bir Model Önerisi” Gazi Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• A. Zareen, S. Baig, “Mobile Phone Forensics Challenges, Analysis and Tools Classification”, in the Proceedings of the 2010 International Workshop on Systematic Approaches to Digital Forensic Engineering, May 2010, pp. 47-55, 2010.
• “The Digital Investigator’s Resource for Mobile Device Forensic Information” [Online]. Available: https://www.mobileforensicscentral.com/mfc/products_software.asp Yayın Tarihi: 2012 Erişim Tarihi: 03.12.2020
• “XRY” [Online]. Available: https://www.msab.com/products/xry/ Yayın Tarihi: 2020 Erişim Tarihi: 03.12.2020]
• “Cellebrite” [Online]. Available: https://www.cellebrite.com/en/home/ Yayın Tarihi: 2020 Erişim Tarihi: 02.12.2020
• “Magnet Forensics” [Online]. Available: https://www.magnetforensics.com/axiom-smartphone/#leader Yayın Tarihi: 2020 Erişim Tarihi: 02.12.2020
• “Oxygen Forensics” [Online]. Available: https://www.oxygen-forensic.com/en/products/oxygen-forensic-detective Yayın Tarihi: 2020 Erişim Tarihi: 02.12.2020
• “Paraben Corporation” [Online]. Available: https://paraben.com/ Yayın Tarihi: 2020 Erişim Tarihi: 02.12.2020
• “MOBILEdit” [Online]. Available: https://www.mobiledit.com/mobiledit Yayın Tarihi: 2020 Erişim Tarihi: 02.12.2020
• “BlackBag Technologies” [Online]. Available: https://www.blackbagtech.com/software-products.html Yayın Tarihi: 2020 Erişim Tarihi: 02.12.2020
• “Andriller” [Online]. Available: https://www.andriller.com/ Yayın Tarihi: 2020 Erişim Tarihi: 02.12.2020
• “Katana Forensics” [Online]. Available: https://katanaforensics.com/lantern.php Yayın Tarihi: 2020 Erişim Tarihi: 02.12.2020
• B. Bilgen, “Kurumsallaşma Üzerine Bir Karar Destek Sistemi Oluşturulması -Türk İnşaat Sektöründe Örnek Uygulama (Kural Tabanlı Kds Modeli)” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, 2011.
• E. Turban, Decision Support Systems and Expert Systems: Management Support Systems, 2nd ed., Macmillan Publishing Company, 6-30, 105-131, New York, 1990.
• H. Gökçen, “Yönetim Bilgi Sistemleri”, Palme Yayıncılık, Ankara, 2007.
• E. Güvenç, “Zeki Karar Destek Sistemi Kullanılarak Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Uzaktan Eğitim Öğrencilerinin Ders Performanslarının Değerlendirilmesi” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla, 2018.
• M. A. Tokaylı, “Zaman Pencereli Araç Rotalama Problemi İçin Karar Destek Sistemi,” Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara, 2005.
• Türkiye Bilişim Derneği (TBD), Kamuda Karar Destek Sistemlerinin Kullanımı ve Bir Model Önerisi, Kamu Bilgi İşlem Merkezleri Yöneticileri Birliği, Kamu Bilişim Platformu XII, Antalya, 2010.
• N. Demirci, Karar Destek Sistemlerinin Bir Durum Çalışmasına Uygulanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trakya Üniversitesi, Edirne, 2012.
• N. M. M. Noor, A. F. Ghazali and Y. M. Saman “Decision Support Systems for Forensic Science in Crime Investigation” International Journal of Digital Content Technology and its Applications, 2013, 7.16: 26.
• N. A. Mutawa, J. Bryce, Virginia N.L. Franqueira, A. Marrington, J. C. Read, Behavioural Digital Forensics Model: Embedding Behavioural Evidence Analysis into the Investigation of Digital Crimes Digital Investigation, Volume 28, Pp 70-82, 2019.
• H. A. Doğanay, “Mobil Cihaz Adli Bilişiminde Karşılaşılan Güncel Zorluklar ve Delil Zinciri”, Legem Yayıncılık, 2020.