Bireysel ve Takım Sporu Yapan Bireylerin Sportmenlik Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 64 - 79, 30.08.2024

Murat Atasoy Kamil Bolat , Müfit Dal

Öz

Bu araştırmanın amacı 2023-2024 eğitim yılında Kırgızistan Türkiye Manas üniversitesi okul takımlarında yer alan bireysel ve takım sporu yapan bireylerin sportmenlik düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışma betimsel ve çıkarımsal bir niteliğe sahiptir. Bu araştırmanın çalışma grubunu, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi'nde aktif öğrenim gören ve okul takımlarında görev alan toplam 252 sporcu oluşturmaktadır. Randomizasyon yöntemiyle seçilen bu sporcuların 98’i kadın, 154'ü erkektir. Araştırmaya katılan bireylerin demografik özelliklerini belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen “Kişisel Bilgiler Formu” kullanılmıştır. Bu form; cinsiyet, yaş, gelir düzeyi, spor branşı, haftalık antrenman süresi ve sporcu lisans durumu sorularından oluşmaktadır. Ayrıca Katılımcıların sportmenlik davranış düzeylerini belirlemek amacıyla; Gümüş ve arkadaşları tarafından 2020 yılında geliştirmiş oldukları Sportmenlik Davranış Ölçeği kullanılmıştır. Ölçek 27 madde ve 5 alt boyuttan oluşmaktadır. Bu alt boyutlar “Kurallar (maddeler: 1- 6)”, “Kasti Davranışlar (maddeler: 7-11)”, “Rakip (maddeler: 12-14)”, “Oyuna Bakış (maddeler: 15-18) ve “Sportmen Davranış (maddeler: 19- 27) olarak adlandırılmaktadır. Ölçek hem toplam puanla hem de alt boyutlarının puanlarıyla değerlendirilmektedir. Katılımcıların demografik değişkenleri için yüzde ve frekans değerleri alınmıştır. Verilerde parametrik testler için ikili grup karşılaştırmalarında t testi, ikiden fazla grupların karşılaştırılmasında ANOVA testi uygulanmış ve gruplar arası farklılığın tespiti için Post Hoc Tukey çoklu karşılaştırma testi uygulanmıştır. Nonparametrik testler için çalışmada ikili grup karşılaştırmalarında Mann Whitney U, ikiden fazla grupların karşılaştırılmasında Kruskal-Wallis H testi uygulanmış olup ikili olarak Mann-Whitney U testi ile gruplar arasında farklılığın tespiti saptanmıştır. Katılımcıların cinsiyet, yaş ve gelir düzeyi değişkenlerine göre sportmenlik düzeyi puanları ve alt boyutlarında parametrik ve nonparametrik testler sonucunda farklılık anlamlı bulunmamış, spor türü, lisans durumu, spor branşı ve haftalık antrenman süresi değişkenlerine göre anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonuçlarına bireysel ve takım sporu yapan sporcularının sportmenlik düzeylerinin şekillenmesinde spor türü, lisans durumu, spor branşı ve haftalık antrenman süresi değişkenlerinin belirleyici faktörler olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bireysel Spor, Takım Sporu, Sportmenlik

Kaynakça

• Arslan, E., ve Selçuk, A. (2016). Sporda sportmenlik algısı: Voleybolcuların sportmenlik tutumları üzerine bir araştırma. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 21(3), 71-84.
• Beşirli, A. (2019). Spor ve ahlak ilişkisi: genç futbolcularda öz-denetim ve içsel motivasyonun ahlaki davranışlara etkisi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 10(2), 44-54.
• Bredemeier, J. B. L. (1994). Children’s moral reasoning and their assertive, aggressive, and submissive tendencies in sportand daily life, Journal of Sport & Exercise Psychology, 16(1), 1-14.
• Certel, Z., Bahadır, Z., ve Çelik, B. (2020). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersi sportmenlik davranışları. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 11(3), 221-230.
• Çalayır, Ö., Yıldız, N., Yaldız, Ö., ve Çoknaz, H. (2017). Hokey müsabakalarına katılan sporcuların beden eğitimi dersi sportmenlik davranışlarının incelenmesi. İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 27-37.
• Doğar, Y., ve Yağmur, M. (2019). Beden eğitimi ve spor dersinin ortaokul öğrencileri üzerinde sportmenlik davranışı etkisinin incelenmesi (Kahramanmaraş ili örneği). Journal of History School (JOHS), 12(43), 1651-1665.
• George, D., ve Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: a Simple guide and reference 11.0 Update. Pearson Education, Inc, United Sta-tes of America.
• Gumus, H., Saracli, S., Yagmur, R., Isik, O., ve Ersoz, Y. (2020). The investigation of sportsmanship behaviors of university students. Revista de Psicología del Deporte (Journal of Sport Psychology), 29(1), 13-20.
• Güngör, N. B., Kurtipek, S., ve Yenel, F. (2022). Benlik saygısı ve sportmenlik yönelimi odağında sporcu öğrenciler üzerine bir araştırma. Journal of Global Sport and Education Research, 5(2), 118-127.
• Hasdemir, M., ve Hazar, Z. (2021). Ortaokul öğrencilerinin temel demokratik değerlere karşı tutumları ile beden eğitimi dersindeki sportmenlik davranışlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 8(3), 33-50.
• Karafil, A. Y., Atay, E., Ulaş, M., Melek, C. (2017). Spora katılımın beden eğitimi dersi sportmenlik davranışları üzerine etkisinin araştırılması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 12(2), 1-11.
• Karasar, N. (2009). Araştırmalarda rapor hazırlama. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kavussanu, M., Stamp, R., Slade, G., ve Ring, C. (2009). Observed prosocial and antisocial behaviors in male and female soccer players. Journal of Applied Sport Psychology, 21(S1), S62-S76.
• Kayışoğlu, N. B., Altınkök, M., Temel, C., ve Yüksel, Y. (2015). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersi sportmenlik davranışlarının incelenmesi: Karabük ili örneği. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(3), 1045- 1056.
• Keating, J. W. (1964). Sportsmanship as a moral category. Ethics, 75(1), 25-35. Koç, Y. (2013). Beden eğitimi dersi sportmenlik davranışı ölçeği (BEDSDÖ). Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 96-114.
• Koç, Y., ve Seçer, E. (2018). Spor bilimleri alanında eğitim gören üniversite öğrencilerinin sportmenlik davranışları ile saygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(2), 247-259.
• Pepe, K., Kara, A., Özkurt, R., Dalaman, O. (2019). Aktif spor yapan amatör sporcuların spor ortamında fair play (sportmen) davranışlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 497-506.
• Soykan, A, Mungan Ay, S., ve Akınalp, H. (2019). Karate hakemlerinin sportmenlik dışı davranışlarla ilgili kişisel görüşlerinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi/The Journal of Social Sciences, 34.
• Stornes, T., ve Bru, E. (2002). Sportspersonship and perceptions of leadership: An investigation of adolescent handball players' perceptions of sportspersonship and associations with perceived leadership. European Journal of Sport Science, 2(6), 1- 15.
• Stornes, T., ve Ommundsen, Y. (2004). Achievement goals, motivational climate and sportspersonship: a study of young handball players. Scandinavian Journal of Educational Research, 48(2), 205-221.
• Tanriverdi, H. (2012). Spor ahlaki ve şiddet. The Journal of Academic Social Science Studies. Publication of Association Esprit, Société et Rencontre Strasbourg/FRANCE, 5(8), 1071-1093.
• Tel, M. (2014). Türk toplum yaşantisinda fair play. International Journal of Sport Culture and Science, 2(1), 694-704.
• Tsai, A. C., Sandretto, A., ve Chung, Y. C. (2003). Dieting is more effective in reducing weight but exercise is more effective in reducing fat during the early phase of a weight-reducing program in healthy humans. The Journal of Nutritional Biochemistry, 14(9), 541-549.
• Türkçapar, Ü., Kayabaşı, A., ve Kudaybergenova, A. (2020). Determining the sportsmanship levels of table tennis athletes. The Journal of Eurasia Sport Sciences and Medicine, 2(2), 41-48.
• Türkmen, M., ve Varol, S. (2015). Beden eğitimi ve spor dersinin ortaokul öğrencileri üzerinde sportmenlik davranışı oluşturma etkisinin belirlenmesi: (Bartın il örneği). Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 42-64.
• Ulukan, M. (2021). Farklı dövüş sporu yapan öğrencilerin sportmenlik yönelim düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 5(1), 52-62.
• Yıldıran, İ. (2011). Faır play: Etimolojik, semantik ve tarihsel bir bakış. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(4), 3-18.
• Yıldız, M. (2019). Sporcularda sportmenlik yönelimi: hedef bağlılığı ve sporda ahlaktan uzaklaşmanın rolü. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Yiğit, C. (2021). Spor lisesi öğrencilerinin sportmenlik yönelimlerinin incelenmesi (Doğu Anadolu Bölgesi örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Zhang, L. F., ve Postiglione, G. A. (2001). Thinking styles, self-esteem, and socio-economic status. Personality and individual differences, 31(8), 1333-1346.