RUS DİLİNDE ŞAŞKINLIK DUYGUSUNU BİLDİREN İFADELERİN ANALİZİ (ANTON ÇEHOV’UN ÖYKÜLERİ ÖRNEĞİNDE)

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 506 - 518, 30.09.2024

Tülay Akbaba

https://doi.org/10.37999/udekad.1505885

Öz

Günümüzde birçok bilim insanı tarafından ele alınan güncel konulardan birisi duygulardır. Duygular genellikle zihinsel bir süreçle başlar. Duyguları ifade etmek ve paylaşmak içinse dil kullanılır. Dolayısıyla dil sadece iletişim aracı değil, aynı zamanda duyguları ifade etme aracıdır. Temel duyguları bildiren ifadeler tüm dillerde olduğu gibi Rus dilinde de çok zengin ve çeşitlidir. Bu çeşitlilik Rus dilinde ünlemler, kip parçacıkları, soru zamirleri, soru zarfları, deyimler, alıntılanan sorular, belirli bir sözcüksel içeriğe sahip ifadeler ve fiillerle sağlanmaktadır. Temel duyguların en karmaşık hâllerinden birisi ise şaşkınlıktır. Şaşkınlık duygusu kişinin beklenmeyen bir durum veya olayla karşılaştığı anda ortaya çıkar. Şaşkınlık duygusunu bildiren ifadeler edebî metinlerde sıklıkla kullanılmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı Rus dilinde şaşkınlık duygusunu bildiren ifadeleri kısa öyküler üzerinde analiz etmektir. İnceleme materyalini ünlü Rus kısa öykü ve oyun yazarı Anton Pavloviç Çehov’un öykülerinden alınan ifadeler oluşturmaktadır. Çalışmada bağlamsal analiz yöntemi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda şaşkınlık duygusunu bildiren ifadelerin sınıflandırılması, dilsel araçların belirlenmesi ve şaşkınlık duygusuna eşlik eden anlamların tespit edilmesi hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Şaşkınlık Duygusu, Dilsel Araçlar, Anton Çehov, Kısa Öykü

ANALYSIS OF EXPRESSIONS CONVEYING THE EMOTION OF ASTONISHMENT IN THE RUSSIAN LANGUAGE (BASED ON ANTON CHEKHOVS STORIES)

Öz

One of the contemporary topics addressed by many scientists today is emotions. Emotions generally begin with a mental process. Language is used to express and share emotions. Therefore, language is not only a means of communication but also a tool for expressing emotions. Expressions indicating basic emotions are very rich and diverse in the Russian language, as in all languages. This diversity in the Russian language is achieved through interjections, modal particles, interrogative pronouns, interrogative adverbs, idioms, quoted questions, expressions with specific lexical content, and verbs. One of the most complex forms of basic emotions is astonishment. The emotion of astonishment arises when a person encounters an unexpected situation or event. Expressions indicating astonishment are frequently used in literary texts. In this context, the aim of the study is to analyze expressions indicating the emotion of astonishment in the Russian language through short stories. The examination material consists of expressions taken from the stories of the famous Russian short story writer and playwright Anton Pavlovich Chekhov. The contextual analysis method was used in the study. The study aims to classify expressions indicating the emotion of astonishment, identify their linguistic tools and determine the meanings accompanying the emotion of astonishment.

Anahtar Kelimeler

Emotion of Astonishment, Linguistic Tools, Anton Chekhov, Short Story

Kaynakça

• Anumyan, K. S., & Misisyan, S. S. (2020). Etnolingvokulturnıye osobennosti vırajeniya emotsii udivleniya: na primere nositeley armyanskogo i russkogo yazıkov. Vestnik Rossiysko-Armyanskogo (Slavyanskogo) universiteta: gumanitarnıye i obşçestvennıye nauki, (2), 115-124.
• Budyanskaya, O. O. (2007). Udivleniye: kognitivnaya model emotsii. İzvestiya Rossiyskogo gosudarstvennogo pedagogiçeskogo universiteta im. A.İ. Gertsena, 19(45), 328-331.
• Çehov, A. P. (1975). Polnoye sobraniye soçineniy i pisem v 30 t. Soçineniya v 18 t. Tom 2. Nauka.
• Çehov, A. P. (1975). Polnoye sobraniye soçineniy i pisem v 30 t. Soçineniya v 18 t. Tom 3. Nauka.
• Çehov, A. P. (1976). Polnoye sobraniye soçineniy i pisem v 30 t. Soçineniya v 18 t. Tom 4. Nauka.
• Çehov, A. P. (1976). Polnoye sobraniye soçineniy i pisem v 30 t. Soçineniya v 18 t. Tom 5. Nauka.
• Çehov, A. P. (1976). Polnoye sobraniye soçineniy i pisem v 30 t. Soçineniya v 18 t. Tom 6. Nauka.
• Çehov, A. P. (1977). Polnoye sobraniye soçineniy i pisem v 30 t. Soçineniya v 18 t. Tom 8. Nauka.
• Çehov, A. P. (1977). Polnoye sobraniye soçineniy i pisem v 30 t. Soçineniya v 18 t. Tom 10. Nauka.
• Hacızade, N. (2012). Bilişsel Dil Bilim Açısından Duyguların Dili. Çizgi Kitabevi.
• Latin Dictionary & Grammar Resources (2024, Nisan 20). Latin definition for: emoveo, emovere, emovi, emotus. Erişim adresi: https://latin-dictionary.net/definition/19044/emoveo-emovere-emovi-emotus
• Mihaylova, E. A. (2010). Emotsiya udivleniya i sposobı yiyo otrajeniya v sovremennom russkom yazıke. Nauka i sovremennost, (5-3), 52-56.
• Ozyumenko, V. İ. (2015). Vırajeniye emotsiy grammatiçeskimi sredstvami angliyskogo yazıka. Russian journal of linguistics, (1), 126-143.
• Pulat, F., Gündüz, H., & Kılıç, E. (2020). Güdülenme Kuramı ve Duygu Odaklı Terapinin Entegrasyonu. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 3(5), 17-34.
• Şahovskiy, V. İ. (2008). Lingvistiçeskaya teoriya emotsii: Monografiya. Gnozis.
• Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük 2. Cilt. K-Z. (1998). Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
• Uşakov, D. N. (1940). Tolkovıy slovar russkogo yazıka: Tom 4. Gosudarstvennoye izdatelstvo inostrannıh i natsionalnıh slovarey.
• Üçgül, S. (2013). Dilde ve Metinde Ulusal Kültür Bileşenleri. Turkish Studies, 8(9), 125-133.
• Zafer, Z. (2004). Anton Çehov’un Eserlerinde Taşra Konusu. Uluslararası Çehov Sempozyumu: Çehov’dan Sonraki Yüzyıl (s. 63-74) içinde. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.