Reading Halide Edip Adıvar’s Novel Mev’ut Hüküm through Othello Syndrome

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 571 - 583, 30.09.2024

Özlem Öztok

https://doi.org/10.37999/udekad.1512915

Öz

Jealousy is one of the basic emotional states that humans have. Emotion, which includes three components, expresses the subject's relationship with at least two people. Jealousy, which differs from envy in this respect, is based on the loss of the possessed object. Emotion, which has a complex oriented structure, manifests itself in different forms of behavior in individuals. Doubt, obsession, and obsessive thoughts may occur in individuals who are overly dominated by emotions. One type of jealousy that can be mentioned in this context is Othello Syndrome. The syndrome is also referred to as delusional jealousy. In the study, Halide Edip Adıvar's novel Mev'ut Hüküm, in which jealousy is at the center, was discussed. In the novel, it is told that Kasım Şinasi, a successful doctor, develops obsessive thoughts as a result of his marriage to Sara, and that his aunt-in-law Behire comes to the point of killing his wife with her behavior and statements that feed his feeling of jealousy. Kasım Şinasi, who is dominated by his shadow side due to his feelings of jealousy, gradually loses his perception of reality. In the study, it was determined how Kasım Şinasi surrendered to his jealous imagination, and his novel Mev'ut Hüküm was evaluated by taking Othello Syndrome into consideration.

Anahtar Kelimeler

Jealousy, Othello, Othello Syndrome, Halide Edip Adıvar, Mev'ut Hüküm

Halide Edip Adıvar’ın Mev’ut Hüküm Romanını Othello Sendromu Üzerinden Okumak

Öz

Kıskançlık, insanın sahip olduğu temel duygu durumlarının başında gelir. İçerisinde üç bileşeni barındıran duygu, öznenin en az iki kişi ile ilişkisini ifade eder. Bu yönüyle hasetten de ayrılan kıskançlık sahip olunan nesnenin kaybına dayanır. Karmaşık yönelimli bir yapıya sahip olan duygu, bireylerde farklı davranış biçimlerinde tezahür eder. Duygunun hakimiyetine fazlaca giren bireylerde şüphe, takıntı, saplantılı düşünce oluşabilir. Bu bağlamda değinilebilecek bir kıskançlık türü de Othello Sendromu’dur. Sendrom, kuruntusal kıskançlık olarak da tabir edilmektedir. Yapılan çalışmada kıskançlığın merkezde olduğu Halide Edip Adıvar’ın Mev’ut Hüküm romanı ele alınmıştır. Romanda başarılı bir doktor olan Kasım Şinasi’nin Sara ile evliliği sonucu takıntılı düşünceler geliştirmesi, yengesi Behire’nin onun kıskançlık duygusunu besleyecek davranış ve söylemleriyle eşini öldürme noktasına kadar gelmesi anlatılır. Kıskançlık duygusuyla gölge taraflarının hakimiyetine giren Kasım Şinasi giderek gerçeklik algısını kaybeder. Yapılan çalışmada Kasım Şinasi’nin kıskanç muhayyilesine nasıl teslim olduğu tespit edilmiş, Mev’ut Hüküm romanı Othello Sendromu da göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kıskançlık, Othello, Othello Sendromu, Halide Edip Adıvar, Mev'ut Hüküm

Kaynakça

• Abbasoğulları, G. (2021). Baki’nin şiirlerinde kıskançlık. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8 (1), 283-306. https://doi.org/10.46353/k7auifd.800783
• Adıvar, H. E. (18 Şevval 1326/ 30 Teşrinievvel 1324/1908). Shakespeare-Zola. Aşiyan, 1(9).
• Adıvar, H. E. (18 Rebiülahir 1332/ 3 Mart 1330/ 16 Mart 1914). Shakespeare zamanı ve zamanında tiyatro. Tanin, (1877).
• Adıvar, H. E. (25 Rebiülahir 1332/ 10 Mart 1330/ 23 Mart 1914). Shakespeare hayatı. Tanin, (1884).
• Adıvar, H. E. (3 Cemaziyelevvel 1332/ 17 Mart 1330/ 30 Mart 1914). Shakespeare âsârı. Tanin, (1891).
• Adıvar, H. E. (14 Recep 1332/ 26 Mayıs 1330/ 8 Haziran 1914). Shakespeare münekkitleri ve sanatkârları. Tanin, (1961).
• Adıvar, H. E. (13 Eylül 1917- 20 Haziran 1918). Mev’ut Hüküm. Yeni Mecmua, (10-49).
• Adıvar, H. E. (9 Kanunevvel 1339/1923). Othello. Akşam, (1858).
• Adıvar, H. E. (2023). Mev’ut Hüküm. Can Yayınları.
• Aune, K. S. & Comstock J. (1991). Experience and expression of jealousy: Comparison between friends and romantics. Psychological Reports, 69 (1), 315-319. https://doi.org/10.2466/pr0.1991.69.1.315
• Barthes, R. (2022). Bir aşk söyleminden parçalar. (Çev. T. Yücel). Metis Yayınları.
• Balcı, M. (2016). Halide Edip Adıvar’ın yazıları (1897-1925) üzerine bir inceleme. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
• De Cristofaro, V., Pellegrini, V., Salvati, M., & Giacomantonio, M. (2023). Examining and understanding patterns of cognitive, emotional, and behavioral Jealousy: Dispositional mindfulness as a protective factor in romantic relationships. Journal of Social and Personal Relationships, 40 (5), 1368-1397. https://doi.org/10.1177/02654075221139631
• Demir, R. (2023). Anadolu masallarında kıskançlık olgusu ve cezaları. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 11, 464-478. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1272426
• Demirtaş, H. A & Dönmez, A. (2006). Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler. Türk Psikiyatri Dergisi, 17 (3), 181-191.
• Devellioğlu, F. (2002). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügat. Aydın Kitabevi.
• Eagleton, T. (2011). Edebiyat kuramı. (Çev. T. Birkan). Ayrıntı Yayınları.
• Enginün, İ. (1992). Mukayeseli edebiyat. Dergâh Yayınları.
• Enginün, İ. (2007). Halide Edip Adıvar’ın eserlerinde doğu ve batı meselesi. Dergâh Yayınları.
• Enoch, M. D. & Ball, H. N. (2013). İlginç psikiyatrik sendromlar. (Çev. B. Büyükkal). Okuyan Us Yayınları.
• Eronat, K. (2021). Türk romanında kıskançlık sendromu. Grafiker Yayınları.
• Ertuş, A. (2022). Namık Kemal’in İntibah romanında Othello sendromu. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), 178-195. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1053287
• Fordham, F. (2023). Jung psikolojisinin ana hatları. (Çev. A. Yalçıner). Say Yayınları.
• Freud, S. (2015). Kıskançlık, paranoya ve eşcinsellikteki bazı nevrotik düzenekler. (Çev. A. A. Köşkdere & N. Koçal). Psikanaliz Yazıları: Kıskançlık. 15-24. Bağlam Yayınları.
• Girard, R. (2007). Romantik yalan romansal hakikat. (Çev. A. Etensel İldem). Metis Yayınları.
• Hança, B. B. (2022). Türkülerde Othello sendromu. Folklor/Edebiyat, 28 (110), 269-289. https://doi.org/10.22559/folklor.2110
• İmşir, Ş. (2021). The intersections of illness and literatüre in the Ottoman Empire: Figuring Emile Zola and syphilis in Halide Edib’s Mev’ut Hüküm. Journal of Postcolonial Writing, 57 (4), 484-498. https://doi.org/10.1080/17449855.2021.1907771
• Jung, C. G. (2013). Dört arketip. (Çev. Z. A. Yılmazer). Metis Yayınları.
• Kern, S. (2008). Nedenselliğin kültürel tarihi: Bilim, cinayet romanları ve düşünce sistemleri. (Çev. E. Ayhan). Metis Yayınları.
• Klein, M. (2016). Haset ve şükran. (Çev. O. Koçak & Y. Erten). Metis Yayınları.
• Özçürümez Bilgili, G. (2015). Iago, sen kimin nesisin? Psikanaliz Yazıları: Kıskançlık. 43-56. Bağlam Yayınları.
• Özen Eratalay, S. (2018). Tarihsel ve çağdaş Türkçede kıskanmak anlam alanına giren sözcükler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (3), 11-27. https://doi.org/10.32709/akusosbil.454515
• Parman, T. (2015). Kıskançlıktan hasede. Psikanaliz Yazıları: Kıskançlık. 25-36. Bağlam Yayınları.
• Parrot, G. W., & Smith, R. H. (1993). Distinguishing the experiences of envy and jealousy. Journal of Personality and Social Psychology, 64 (6), 906-920. https://doi.org/10.1037/0022-3514.64.6.906
• Pelister, T. G. (2016). Othello’da ilkel kavramı bağlamında gölge arketipi. Yedi: Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi, (15), 99-109. https://doi.org/10.17484/yedi.38253
• Ponty, M. M. (2020). Algılanan dünya. (Çev. Ö. Aygün). Metis Yayınları.
• Scheler, M. (2023). Hınç. (Çev. A. Yılmaz). Alfa Yayınları.
• Shakespeare, W. (2014). Othello. (Çev. Ö. Nutku). İş Bankası Yayınları.
• Smith, T. W. (2019). Duygular Sözlüğü. (Çev. H. Şirin). Kolektif Kitap.
• Toohey, P. (2016). Edebiyatta, sanatta ve popüler kültürde kıskançlık. (Çev. B. Kovulmaz). Doğan Kitap.
• Tuna, E. (2018). Haset ve kıskançlığın tanımlanması ve klinik görünüm. DTCF Dergisi, 58 (2), 1751-1767. doi: 10.33171/dtcfjournal.2018.58.2.27
• Uruk, A. (2022). Freudyen kalıntıların geri dönüşü: Suat Derviş’in Ne bir Ses Ne Bir Nefes romanında ödipal çatışma ve kıskançlık. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 5 (9), 43-54. https://doi.org/10.35235/uicd.1022764
• Uygur Gürbüz, S. (2021). Türk romanından örneklerle edebiyat ve kıskançlık. Çizgi Kitapevi.
• White, G. L. (1981). A Model of jealousy. Motivation and Emotion, 5 (4), 295-310. https://doi.org/10.1007/BF00992549