Okul Öncesi Hikâye Kitaplarının Çocukların Gelişim Alanlarına Uygunluklarının İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 22 - 48, 26.04.2021

Hatice Darga , Filiz Zayimoğlu Öztürk , Talip Öztürk

https://doi.org/10.32960/uead.862376

Cited By: 7

Öz

Bu çalışmanın amacı, okul öncesi dönem çocuklarına yönelik hazırlanılan hikâye kitaplarının iç ve dış yapı özellikleri bakımından uygunluklarının incelenmesidir. Bu amaçla çeşitli yayınevlerine ait 32 farklı çocuk kitabı rastgele seçilmiş ve kitap inceleme formu kullanılarak dış yapı özellikleri olan “kitapta resimleme, kitapta kullanılan malzeme, kitapta boyut, kitap ağırlığı, kitapta kapak ve ciltleme, kitapta harf özelliği, sayfa düzenlemesi” kriterleri ve içyapı özellikleri olan “tema, konu, kahramanlar, dil ve anlatım, dil gelişimi, bilişsel gelişim, kişilik gelişimi, toplumsal gelişim” kriterleri çerçevesinde incelenmiştir. Araştırmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verileri “3-6 yaş çocuk kitabı inceleme formu” kullanılarak toplanmıştır. Bu formda gözlenecek özelliğin varlığı ya da yokluğu, “x”, “√” veya “evet” gibi işaret veya kelimeler kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmacıların her biri tarafından ayrı ayrı olacak şekilde incelemeler gerçekleştirilmiş ve güvenirliğini hesaplamak için Kappa istatistiği kullanılmıştır. İncelenen kitapların sunumunda kitap isimleri yerine K1, K2 gibi kodlar kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre incelenen 32 hikâye kitabının iç ve dış yapı ölçütlerine göre okul öncesi çocuklarının gelişim seviyelerine uygun olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk kitapları, dış yapı ölçütleri, iç yapı ölçütleri

Kaynakça

• Akçapar, Ş. (2000). Çocuk kitapları çevirisinin ölçütleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Hacettepe Üniversitesi: Ankara.
• Alpöge, G. (2003). Çocuk edebiyatının çocuk gelişimine katkısı. Çoluk Çocuk Dergisi, 24, 32-33.
• Aral, N. & Gürsoy, F. (2000). Kitabın çocuğun gelişimindeki yeri ve önemi. I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara Üniversitesi: Ankara.
• Armağan, C. (2004). Çocuk yazınında dil ve sorumluluk. Çağdaş Türk Dili Dergisi, 195, 103-106.
• Arslan, N. (2005). Çocuk ve kitap. Çoluk Çocuk Dergisi, 46, 27-28.
• Arslantaş, H. (2003). Cumhuriyet sonrası (1981-2001) çocuk romanlarında tema, dil ve eğitim öğeleri, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi: İzmir.
• Ataseven, F. & İnandı, Y. (2000). Çocuk kitaplarının çeşitli yönleriyle incelenmesi. I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bozdağ, F. (2000). Çocuk kitaplarında metin, dil ve resimleme ilişkisi, I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Celepoğlu, A. (2007). Çocuk yayınları ve bu yayınlarda bulunması gereken temel unsurlar, (Editörler: Ömer Yılar ve Lokman Turan), Eğitim fakülteleri için çocuk edebiyatı, Ankara: PegemA Yayıncılık. s. 37-66.
• Çetin, Ş. Ü. & Cir, Ö. (2016). Farklı kültürlerdeki çocuk kitaplarının resimlendirme tekniklerinin ve görsel özelliklerinin incelenmesi, Başkent Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1).
• Dağlıoğlu, H. E. & Çamlıbel Çakmak, Ö. (2009). Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 23, 3, 510-534.
• Dayıoğlu, G. (2000). Çocuk kitaplarında eğitsellik, I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Demircan, C. (2006). TÜBİTAK çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (1), 12-27.
• Dirican, R. & Dağlıoğlu, H. (2014). 3-6 yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikâye kitaplarının bazı değerler açısından değerlendirilmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 3 (2), 44 - 69.
• Dögen, P. D. (2003). Milli Eğitim tarafından yayımlanan 6-15 yaş arası çocukların okuyabileceği kitapların eğiticilik ve görsellik açısından tasnifi, dil ve anlatım yönlerinde eleştirel bir şekilde incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Atatürk Üniversitesi: Erzurum.
• Eker, E. (2000). Cumhuriyet dönemi çocuk kitapları kapağı tasarımları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi: İstanbul.
• Erdoğan, F. (1999). Türkiye’de 1996-1998 yıllarında yayımlanmış telif çocuk kitaplarının içerik analizi. (Yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul Üniversitesi: İstanbul.
• Gönen, M., Uygun, M., Erdoğan, Ö. & Katrancı, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının fiziksel, içerik ve resimleme özellikleri açısından incelenmesi, Millî Eğitim Dergisi, 196, 258-272.
• Gönen, M., Aydos, E. H., Şentürk, Ç., Karaca, G., Kahraman, N. C. ve Tuna, P. (2013). Resimli çocuk kitaplarının içerik ve fiziki özelliklerinin incelenmesi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 111-123.
• Gönen, Karakuş, Uysal, Kehci, Ulutaş ve Kahve (2016). Resimli çocuk kitaplarının içerik ve resimleme özelliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(4), 724-735.
• Güleç, H. & Gönen M. (1997). 1974-1993 yılları arasında Türkçe basılmış olan resimli öykü kitaplarının resimlendirilme ve fiziksel özellikleri yönünden incelenmesi, Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 11 (1), 42-53.
• Gündüzalp, S. & Demirtaş, Z. (2020). Eğitim fakültesi öğrencileri gözüyle öğretim elemanları. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 10 (2), 224-233.
• Güneş, F. (2000). Çocuk kitaplarının okunabilirlik ölçütleri açısından incelenmesi, I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• House, C. A. & Rule, A. C. (2005). Preschoolers’ ideas of what makes a picture book illustration beautiful. Early Childhood Education Journal. 32 (5), 283–290.
• Karaman-Kepenekçi, Y. & Aslan, C. (2011). Okulöncesi döneme seslenen kitaplarda çocuk hakları. Eğitim, araştırma ve inceleme dizisi – I. Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Karslı, F. & Ayas, A. (2013). Fen ve teknoloji dersi öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerilerinin ölçülmesine ilişkin bir test geliştirme çalışması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 10 (2), 66-84.
• Körükçü, Ö. (2012). Okulöncesi eğitime yönelik resimli çocuk kitaplarının bulunması gereken temel özellikler açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2), 243-254.
• Kutlu, S. (2011). Okul öncesi çocuk edebiyatı yapıtlarındaki resimlerin çocuğa göreliğinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Eskişehir ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Külük, C. (2013). Resimli çocuk kitaplarının nitelik sorunsalı ve çocuğun sanat eğitimi sürecindeki yeri (Delioğlu’nun resimlediği yapıtlar üzerine bir inceleme. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (2), 393 – 417.
• Özer, A. (2006). Çocuk kitaplarındaki resimlerin “çocuğa göreliği”. 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (4-6 Ekim 2006). (ss. 425-432). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Peköz, B. N. (2018). İlköğretim (1-5) Türkçe kitaplarında ortak sorunlar ve uygulamalı öneriler. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi (UEAD), 2(1), 79-91.
• Sever, S. (2012). Çocuk ve edebiyat (6.baskı). Tudem Yayıncılık: İzmir.
• Tekin, A. K. & Tekin, G. (2006). Parents’ knowledge level about the picture books they use for children. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 159–168.
• Tokgöz, İ. (2006). Okulöncesi çocuklarına yönelik kitapların dil gelişimi ve anlambilim açısından değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: İzmir.
• Tuğrul, B. (2002). 4-10 yaş grubunda çocukları olan ailelerin çocuk kitapları hakkındaki görüşlerinin ve tutumlarının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (22), 21-30.
• Ulutaş, A. (2017). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarındaki resimlerin çocuğa göreliğinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (61), 602-610.
• Veziroğlu, M. & Gönen, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının MEB okul öncesi eğitim programındaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37 (163).
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları: Ankara.