Trends of Postgraduate Theses On Cognitive and Metacognitive Strategies in The Field of Turkish Education

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 3, 150 - 164, 30.12.2022

Sedat Maden Aydın Önal Aslı Maden

https://doi.org/10.47714/uebt.1184429

Cited By: 3

Öz

In the research, it is aimed to determine the research tendencies of the master's and doctoral theses, which include cognitive and metacognitive strategies related to the field of Turkish education, prepared between 2000-2022. In this study, qualitative research method was used. The data source of the research was accessed from the Higher Education Council Thesis Center. In the data collection process, the document analysis method was used. As a result of the research, it was determined that 48 postgraduate theses on the subject were prepared in 31 different universities in Turkey between the years 2000-2022 (July). 29 of these theses were prepared at the master's level and 19 at the doctoral level. In addition, the most postgraduate theses were completed in 2018-2019. In the postgraduate theses on cognitive and metacognitive strategies related to the field of Turkish education, diversity has been observed in terms of subject. In the theses in the data source, topics related to the field of reading learning were preferred. Subjects related to listening and writing learning are also frequently covered in theses. The least covered topics in the theses in the data source are speaking skills, affective elements, curriculum and textbooks. Quantitative research models were mostly used in postgraduate theses on cognitive and metacognitive strategies in the field of Turkish education. Accordingly, metacognitive scales and achievement test were preferred more in the data collection process. In theses in which qualitative research method was used, awareness scales and interview forms were mostly used. In the theses on the subject, mostly secondary school students were chosen as the sample. It was concluded that this was followed by university and primary school students

Anahtar Kelimeler

Turkish education, metacognitive, cognitive, postgraduate, thesis

TÜRKÇE EĞİTİMİ ALANINDA HAZIRLANMIŞ BİLİŞSEL VE ÜST BİLİŞSEL STRATEJİLERE İLİŞKİN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN EĞİLİMLERİ

Öz

Araştırmada, 2000-2022 yılları arasında hazırlanmış Türkçe eğitimi alanı ile ilgili bilişsel ve üstbilişsel stratejileri içeren yüksek lisans ve doktora tezlerinin araştırma eğilimlerini belirlemek amaçlanmıştır. Bu çalışmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynağına Yükseköğretim Kurulu Tez Merkezi’nden erişilmiştir. Veri toplama sürecinde doküman incelemesi yönteminden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, Türkiye’de 2000-2022 (Temmuz) yılları arasında 31 farklı üniversitede konuyla ilgili 48 lisansüstü tezin hazırlandığı tespit edilmiştir. Bu tezlerin 29’u yüksek lisans ve 19’u doktora düzeyinde hazırlanmıştır. Ayrıca en fazla lisansüstü tez 2018-2019 yıllarında tamamlanmıştır. Türkçe eğitimi alanı ile ilgili bilişsel ve üstbilişsel stratejilere yönelik lisansüstü tezlerde konu bakımından çeşitlilik gözlenmiştir. Veri kaynağındaki tezlerde daha çok okuma öğrenme alanı ile ilgili konular tercih edilmiştir. Dinleme ve yazma öğrenme alanına yönelik konular da tezlerde sıklıkla işlenmiştir. Veri kaynağındaki tezlerde en az işlenen konular ise konuşma becerisi, duyuşsal unsurlar, program ve ders kitapları şeklinde sıralanmaktadır. Türkçe eğitimi alanında hazırlanmış bilişsel ve üstbilişsel stratejiler ile ilgili lisansüstü tezlerde en fazla nicel araştırma modelleri kullanılmıştır. Buna bağlı olarak veri toplama sürecinde üstbilişsel ölçekler ve başarı testi daha fazla tercih edilmiştir. Nitel araştırma yöntemi kullanılan tezlerde ise en fazla farkındalık ölçekleri ve görüşme formlarına başvurulmuştur. Konuyla ilgili tezlerde örneklem olarak daha çok ortaokul öğrencilerinin alındığı; bunu da üniversite ve ilkokul öğrencilerinin takip ettiği şeklinde sonuçlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, üstbiliş, bilişsel, lisansüstü, tez

Kaynakça

• Arı, G., Yaşar, M. S. & İstanbullu, E. (2020). Türkçe öğretmeni adaylarıyla ilgili yayımlanan makalelerin incelenmesi (2014-2018). Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 487-508.
• Bakkaloğlu, S. & Toptaş, V. (2022). Eğitim alanında üstbiliş üzerine yapılan lisansüstü tezlerin içerik analizi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 155-177.
• Boyacı S. & Demirkol, S. (2018). Türkçe eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 512-531.
• Bozkurt, B. & Uzun N. (2015). Türkçenin eğitimi-öğretimine ilişkin bir alanyazını değerlendirmesi: Uluslararası bilimsel toplantılarda eğilimler/yönelimler. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(2), 1-15.
• Cemiloğlu, M. & Ogur, E. (2016). Okuma öğretiminde biliş ve üstbiliş stratejileri. International Journal of Humanities and Art Researches, 1(1), 118-137.
• Ceran, D., Aydın, M. & Onarıcıoğlu, A. S. (2018). Okuma eğitimi üzerine yapılan tezlerde eğilimler: bir içerik analizi çalışması Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3),2377-2392.
• Cin Şeker, Z. (2020). Dinleme ve konuşma becerilerine yönelik lisansüstü tezlerin anahtar kelimeleri üzerine bir inceleme: Betimsel analiz. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 19, 128-140.
• Coşkun, E., Özçakmak, H. & Balcı, A. (2012). Türkçe eğitiminde eğilimler: 1981-2010 yılları arasında yapılan tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Türkçenin Eğitimi Öğretimi Üzerine Çalışmalar, 204-212.
• Çakıroğlu, A. & Ataman, A. (2008). Üstbilişsel strateji öğretiminin okuduğunu anlama başarı düzeyi düşük öğrencilerde erişi artırımına etkisi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 1-13.
• Değirmenci Gündoğmuş, H. (2018). Okuduğunu anlama ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Turkish Studies, 13(3), 899-910.
• Direkçi, B., Akbulut, S. & Şimşek, B. (2020). Türkçe eğitimi alanında yapılan değerler eğitimi tezlerinin incelenmesi. Journal of World of Turks,12(2),117-140.
• Doğan, Y. & Özçakmak, H. (2014). Dinleme becerisinin eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 90-99.
• Dönmez, B. & Gündoğdu, K. (2016). 2000-2016 yılları arasında Türkçe öğretim programları alanında yayımlanan makale ve tezlerin analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 2109-2125.
• Durkan, E., & Özen, F. (2018). İlkokul dördüncü sınıflarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin Türkçe derslerinde öğrencilerinde üstbilişsel okuma stratejileri kullanmalarını sağlayan uygulamalarının değerlendirilmesi: Giresun ili örneği. Turkish Studies, 13(4), 519-550.
• Elbir, B. & Bağcı, C. (2013). Birinci ve ikinci kademe okuma eğitimi üzerine yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 11, 229-247.
• Erdem, C. (2018). Medya okuryazarlığı araştırmalarında eğilimler: lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(4). 693-717.
• Eyüp, B. (2020). Türkçe öğretmenleri ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin eğilimleri: bir içerik analizi (2000-2019). RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 21, 536-558.
• Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of psychological inquiry. American Psychologist, 34(10), 906-911.
• Gelen, İ. (2004). Bilişsel farkındalık stratejilerinin Türkçe dersine ilişkin tutum, okuduğunu anlama ve kalıcılığa etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı (6–9 Temmuz), İnönü Üniversitesi/Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Kan, O. M. (2017). Türkiye’de akademik yazma alanında yapılan lisansüstü tezler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1037-1048.
• Kana, F. (2014). Ortaokul öğrencilerinin üstbiliş okuma stratejileri farkındalık düzeyleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 100-120.
• Kanat, A. (2021). Türkçe ders kitaplarında dil bilgisi öğretimi konulu lisansüstü tezlerin yönelimleri üzerine bir değerlendirme. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(15), 19-34.
• Karadağ, R. (2014). Okuma ilgisi, tutumları ve alışkanlığı konusunda yapılmış çalışmaların lisansüstü tezlere dayalı analizi: YÖK ve ProQuest veri tabanları örneklemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 1-17.
• Karagöz, B. & Şeref, İ. (2021). Türkçe eğitimi doktora tezlerine bütünsel bir yaklaşım (1995-2020). Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 46, 43-68. DOI: 10.21497/sefad.1031689.
• Kardaş, M. N., Çetinkaya, V. & Kaya, M. (2018). 2005-2017 yılları arasında dinleme eğitimi üzerine yapılmış akademik çalışmaların eğilimleri üzerine bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 21-32.
• Kemiksiz, Ö. (2017). Dinleme becerisi üzerine yazılan makalelerin değerlendirilmesi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(1), 511-531.
• Maden, A. (2020a). Akıcı okuma ile ilgili lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri: Bir betimsel analiz çalışması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2) , 543-558.
• Maden, A. (2020b). Yabancı dil olarak Türkçe söz varlığını zenginleştirme ile ilgili makalelerin analizi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Covid-19 Özel Sayısı, 583-596.
• Maden, A. & Ustabulut M.Y. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretmen/öğreticileri ile ilgili lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. (Ed. S. Maden) Türkçe eğitimi ile ilgili güncel araştırmalar -I- içinde s.54-66. Ankara: Hiper.
• Melanlıoğlu, D. (2014). Üstbiliş strateji eğitiminin ortaokul öğrencilerinin okuma kaygılarına etkisi. Eğitim ve Bilim, 39(176), 107-119.
• Merriam, S. (1998). Qualitative research and case study applications in education. Revised and expanded from case study research in education. USA: JB Printing.
• Önal, A. & Maden, S. (2021). Türkçe eğitimi ile ilgili 2015-2019 yılları arası lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 929-941.
• Özçakmak, H. (2017). Türkçe eğitimi lisansüstü araştırmalarında yeni yönelimler (2011-2015). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1607-1618.
• Özdemir, S. (2018). Okumaya ilişkin lisansüstü araştırmaların eğilimleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1161-1178.
• Özsoy, G. (2008). Üstbiliş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 713-740.
• Potur, Ö. & Yıldız, N. (2016). Konuşma becerisi alanında yapılan akademik çalışmaların eğilimleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 18, 27‐40.
• Reeve, R. A. & Brown, A. L. (1985). Metacognition reconsidered: Implications for intervention research. Journal of Abnormal Child Psychology, 13, 343-356.
• Schraw, G. & Dennison, R. (1994). Assessing metacognitive awareness. Contemporary Educational Psychology, 19, 460-475.
• Sevim, O. & İşcan, A. (2012). Türkçenin eğitimi ve öğretimi alanında yapılan yüksek lisans tezlerinde geçen anahtar kelimelere dönük bir içerik analizi. Turkish Studies, 7(1), 1863-1873.
• Tok, M. & Potur, Ö. (2015) Yazma eğitimi alanında yapılan akademik çalışmaların eğilimleri (2010-2014 yılları). Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(4), 1-25.
• Topçu, F.K. (2021). Türkçe eğitimi alanında yapılmış dijital öğrenme tezlerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(4), 1338-1359.
• Turan, L., Sevim, O. ve Tunagür, M. (2018). Türkçe eğitimi alanında hazırlanan doktora tez özetlerine yönelik bir içerik analizi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2018(11), 29-44.
• Ustabulut, M.Y. (2021). Türkçe öğretiminde yansıtıcı düşünme uygulamalarına ilişkin araştırmaların eğilimleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(3), 1089-1104.
• Yağmur Şahin, E., Kana, F. & Varışoğlu, B. (2013). Türkçe eğitimi bölümlerinde yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. International Journal of Human Sciences, 10(2), 356-378.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, D. & Kaya, S. (2020). İlk okuma yazma ve Türkçe öğretimi ile ilgili yazılmış tezlerin incelenmesi. Turkish Studies - Education, 15(1), 443-456.