Lise Öğrencilerinin Bazı Psikolojik İhtiyaçlarının Cinsiyet, Okul Türü, Anne ve Baba Eğitim Düzeyine Göre İncelenmesi

Yıl 2005, Cilt: 18 Sayı: 2, 245 - 268, 01.08.2005

Öner Çelikkaleli Nurcan Gökçakan Burhan Çapri

Öz

The purpose of this study is aimed to examine the relationship among in Psychological Needs accomplishment, deference, order, exhibition, and autonomy that were defined by Murray (1939). The data of the study was gathered from 249 (98 female and 161 male) students who attend to 5 different school in Mersin city. The data were gathered by using Edwards Personal Preference Schedule developed by Edwards (1964) and it was adapted to Turkish culture by Kuzgun (1985), and an “Individual Knowledge Form” was developed by the researchers. SPSS 12 software was used for the statistical analyses of the data. In order to test whether there are correlations among Psychological Needs, Pearson Product Moment Correlation Coefficient was computed. In order to test whether there are differences according to gender t-test for independent grups was cumputed. In order to whether Psychological Needs differred according to high schools, and mother and father education level one-way ANOVA were administered to the data. Tukey test was used as Post-hoc test, and significance level was 0.05 for all analyses. The result of the study showed that some of the Psychological Needs correlated within each other both positively and negatively. Psychological Needs differs according to gender, high schools and mother and father education level. The findings were discussed in relation with the related literature, and some recommendations were made based on the discussion. 

Anahtar Kelimeler

Accomplishment, Deference, Order, Exhibition, Autonomy, High School, Psychological Needs

Lise Öğrencilerinin Bazı Psikolojik İhtiyaçlarının Cinsiyet, Okul Türü, Anne ve Baba Eğitim Düzeyine Göre İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, lise öğrencilerinin Murray (1939) tarafından
tanımlanmış Başarma, Uyarlık, Düzen, Gösteriş ve Özerklik psikolojik
ihtiyaçlarını kendi aralarında gösterdikleri ilişkiye, cinsiyete, okul türüne,
anne ve baba eğitim düzeyine göre incelemektir.
Araştırma grubu Mersin il merkezinde bulunan 5 farklı liseden 98 kız ve161
erkek olmak üzere toplam 249 öğrenciden oluşturulmuştur. Araştırmaya
katılan öğrencilerin psikolojik ihtiyaçlarını belirleyebilmek için Edwards
(1964)’ın geliştirdiği ve Kuzgun (1986) tarafından Türkçe’ye uyarlanmış
olan “Edwards Kişisel Tercih Envanteri” ve öğrencilerle ilgili kişisel
bilgilere ulaşmak için ise araştırmacılar tarafından geliştirilen “Öğrenci Bilgi
Formu” kullanılmıştır.
Araştırmadan elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS 12 versiyonu
kullanılmıştır. Psikolojik ihtiyaçların kendi aralarındaki ilişkiyi belirlemek
amacıyla Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı; psikolojik
ihtiyaçların cinsiyete göre değişip değişmediğini belirlemek için bağımsız
gruplar için t- Testi; psikolojik ihtiyaçların okullara, anne ve babanın eğitim
düzeyine göre farklılaşıp farklılaşmadığını test etmek için Tek Yönlü
Varyans Analizi ve gruplar arasında çıkan farkın kaynağını bulmak amacıyla
Tukey testi kullanılmıştır. Hata payı p< .05 olarak kabul edilmiştir.
Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; psikolojik ihtiyaçların kendi
aralarında pozitif ve negatif ilişki gösterdiği; psikolojik ihtiyaçların
cinsiyetlere, okullara, anne ve babanın eğitim düzeyine göre farklılaştığı
gözlenmiştir. Bulgular literatür ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Başarma, Uyarlık, Düzen, Gösteriş, Özerklik, Lise Öğrencileri, Psikolojik İhtiyaçlar.

Kaynakça

• Bilge, F. Sporcuların Psikolojik İhtiyaçları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 1990.
• Baymur, F. Genel Psikoloji. İstanbul: İnkılap Kitapevi. 1985.
• Brown, W. E., Chance, L., ve Payne, T. Male and Female Teacher Education Students’ Profiles on the Edward’s Personal Preference Schedule. Education. 1995: Vol, 115 475.
• Çelikkaleli, Ö. Lise Öğrencilerinin Sosyal Yetkinlik Beklentisi Düzeyleri ve Psikolojik İhtiyaçları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ME. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2004.
• Çelikkaleli, Ö., Gündoğdu, M. Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Psikolojik İhtiyaç- ları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2005:Cilt:6, Sayı: 9 s, 42-53.
• Darley, J. M., Gluckberg, S., Kinchla, R.. Psychology. Englewood Cliffs, NJ: Pentice-Hall. 1991.
• Dilekman, M. Lise Öğrencilerinin Psikolojik İhtiyaçları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.1986.
• Edwards, A. Edwards Personal Perference Schedule. New York : The Psychological Corporation. 1959.
• Forman, B. ve Forman, S. Irrational Beliefs and Psychological Needs. Journal of Persnality Assessmemnt, 43-6. 633-636. 1979
• Hall, C. ve diğerleri. Introductıon to Theorıes of Personality. New York. John Wiley and Sons. 1985.
• Huitt, W. Maslow's Hierarchy of Needs. Educational Psychology Interactive. Valdosta, GA: Retrieved [10.5.2005). http://chiron.valdosta.edu/ whuitt/col/regsys/maslow.html
• Jones, R., N. Danışma Psikolojisi Kuramları. 1995. Çev: Füsün Akkoyun, Veli Duyan, Süleymen Doğan, Berrin Eylen, Fidan Korkut, TDFO Ltd. Şti. 1996.
• Kesici, Ş., Üre Ö., Bozgeyikli, H., Sünbül, A., M. Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği” VII. Ulusal PDR Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı. 2003.
• Kuru, E. ve Persil, Y. Polis Milli Futbol Takımında Oynayan Üst Düzey Elit Sporcu Polislerle, Spor Yapmayan Polislerin Psikolojik İhtiyaçlarının Karşılaş- tırılması G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 23, Sayı 2,195-220, 2003.
• Kuzgun, Y. Meslek Danışmanlığı, Uygulamalar Kuramlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. 2000.
• Kuzgun, Y. Edwards Kişisel Tercih Envanteri El Kitabı. Ankara: Meteksan. 1989.
• Kuzgun, Y. Psikolojik İhtiyaçların Orta Öğretim Başarı Puanları ve Öğrenci Seçme Sınavı Puanları ile İlişkisi. Psikoloji Dergisi, Cilt 4, s, 22. 1988.
• Lowman R. L. ve Leeman, G. E. The Dimensionality of Social intelligence: Social Abilities, İnterests, and Needs. The Journal of Psychology. 122 (39). 279- 290. 1987.
• Nazlı, S. Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Psikolojik İhtiyaçları ile Mesleki İlgi Alanları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bil. Ens. 1993.
• Norwood, G. Maslow's Hierarchy Of Needs.http://www.connect.net/georgen/ maslow.htm 10/01/2004
• Öztürk, M. İki meslek grubundaki bireylerin Psikolojik Gereksinim Örüntüleri. İlk Okul Öğretmenleri ve Vergi Memurları. Yayınlanmamış Y.L. Tezi. A. Ü. Eğitim Fakültesi.1983
• Rotter, N. Persönlichkeit, Theorien Messung Forschung. 1979. Çev. Petra Bawmann-Frankenberger, New York: Springer.
• Tagigasaki, T. ve Fijimura K. Personal Preference of Japanese Female Nursing Student. Psychological Reports, Vol 8, 1235-1238. 1997.
• Westen, D. Psychology, Mind, Brain and Culture. John Willey and Sosns, Inc. N. Y. 1996.
• Yıldız, A. “1982 Yılına Kadar Varolan Psikolojik Danışma Kuramları” Eğitimde Danışmanlık Sitesi. www.rehberlik.s5.com. 12.02.2004.