Teftiş Uygulamalarının Öğretmenlerde Yarattığı Stres Düzeyinin İncelenmesi

Yıl 2011, Cilt: 24 Sayı: 2, 367 - 388, 01.08.2011

Yüksel Gündüz Kerem Coşkun

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Teftiş Uygulamalarının Öğretmenlerde Yarattığı Stres Düzeyinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim kurumlarındaki teftiş uygulamalarının öğretmenlerde yarattığı stres düzeyini ortaya koymaktır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2009-2010 öğretim yılında Samsun ili Merkez, Asarcık, Vezirköprü ve Lâdik ilçelerindeki ilköğretim okullarında görev yapan 3163 öğretmen oluşturmaktadır. Örneklemini ise, evrenden “tesadüfî örnekleme yöntemiyle seçilen 402 öğretmen oluşturmaktadır. Veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen 34 maddelik bir ölçekle toplanmıştır. Ölçeğin Cronbach Alfa değeri 0,94’dür. Ölçekle elde edilen veriler ortalama, standart sapma, t testi ve tek yönlü varyans analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, öğretmenler, “müfettişin olumsuz davranışları” ve “değerlendirme kriterleri”nden dolayı “ortalama değerin üstünde” bir stres yaşarken, “teftiş sisteminin genel olumsuz etkileri”nden dolayı “ortalama değere oldukça yakın” bir düzeyde stres yaşamışlardır. Öğretmenlerin teftiş uygulamalarından dolayı genel olarak “orta düzeyin üzerinde” bir stres yaşamışlardır. Öğretmen görüşleri arasında bölge, cinsiyet, mesleki kıdem ve ödül değişkenine göre anlamlı farklılıklar bulunurken, yaş, eğitim ve hizmet içi eğitim değişkenine göre anlamlı bir fark bulunamamıştır

Anahtar Kelimeler

öğretmen, stres, teftiş, müfettiş

Kaynakça

• Akinboye, J.O., Akinboye, D. & Adeyemo D. A.(2002). Coping with Stress in Life and
• Workplace. Nigeria: Stirling Horden Publishers.
• Akpınar, B. (2008). Eğitim Sürecinde Öğretmenlerde Strese Yol Açan Nedenlere Yönelik Öğretmen Görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (2), 359-366.
• Arnold, H.J. & Feldman, D.C. (1986). Organizational Behavior. McGraw- Hill.
• Aydın, M. (1993). Çağdaş Eğitim Denetimi. Ankara: Pegem Yayınları.
• Baltaş, A.ve Baltaş Z. (1999). Stres ve Başa Çıkma Yolları. (19.baskı) İstanbul: Remzi Yayınevi
• Başaran, İ.E. (1993). Eğitim Yönetimi. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
• Bell, R. ve Grant. N. (1977). Patterns of Education in British Isles. London: George Allen and Unwin Ltd.
• Bhagat, R.S., McQuaid, S. J., Lindholm, H.& Segovis, J. (1985). Total life stress: A
• Multimethod Validation of the Construct and its Its Effects on Organizationally Valued Outcomes and Withdrawal Behaviors. Journal of Applied Psychology. 70(1), 202-214
• Billingsley, B.S & Cross, L. H. (1992). Predictors of Commitment, Job Satisfaction, and Intend to Stay in Teaching: A comparison of General and Special Educators, The Journal of Special Education, 25(4), 453-471.
• Cemaloğlu, N. ve Erdemoğlu Ş. D. (2007). Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 15 (2), 465-484.
• Chen, M. R. and Mıller, G. (1997). Teacher Stress: A Review of the International Literature. ERIC Document 410 187.
• Çimen, M. (2003). Stres ve Polisi Etkileme Durumu. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Derogatis, L. R. (1987). The Derogatis Stress Profile (DSP): Quantification of psychological stress. Adv. Psychosom. Med. 17, 30-54.
• Doğan, F. (2008). Sınıf Öğretmenlerinin Stres Kaynakları ve Baş Etme Yolları (Kilis İli Örneği) Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Doğanay, E. (2006). Taşra Birimlerindeki İlk ve Orta Öğretim Kurumlarında Yürütülen Teftiş Hizmetlerinin Karşılaştırılması. Van: Yüzüncü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• Downtown (1987). Primary Head Teachers-Sources of Stress and Ways of Coping With it. HeadTeacher Review. 12(1), 22-23.
• Dündar, A. A. (2005). İlköğretim Okullarında Yapılan Teftişin Okul Başarısı ve Gelişimi Üzerine Etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Edward, J. R. (1992). A Cybernetic Theory of Stress, Coping, and Well- Being in Organizations, The Acdemay of Management Review, 17 (2), 238-274.
• Feitler, F. C. & Tokar, E. (1982). Getting a Handle on Teacher Stress: How Bad is The Problem? Educational Leadership, 39, 456-458.
• Forlin, C. (2001). Inclusion: Identifying Potential Stressors for Regular Class Teachers. Educational Research, 43, 235-245.
• HalL, E., Wooster, A., Woodhouse, D. (1985). Taking Responsibility For Teacher Stres. Teaching and Stres. Cole, M., Walker, S. Philadelphia: Open University Pres, s.135-146.
• Hicks, G. H. (1975). Örgütlerin Yönetimi: Sistemler ve Beşeri Kaynaklar Açısından. (Çeviren Tekok, O., Aytek, B. ve Bumin, B.). Ankara: San Matbaası.
• İnal, A. (2008). İlkögretim Okullarında Yapılan Denetimlerde Müfettişlerin Tutum Değerlendirilmesi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Tarafından
• Jangaiah, C. (2005) Job Stress of Secondary School Teachers, Edu track. P32-34.
• Karasar, N. (2004). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaur S. & Kumar D. (2008). Comparative Study Of Government And Non Government College Teacher ın Relation to Job Satisfaction and Job Stress from Eric.
• Kavas, E. (2005). İlköğretim Müfettişlerinin Denetim Davranışlarına İlişkin Öğretmen Algı ve Beklentileri. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kokkinos, M.C. (2007). Job Stressors, Personality, and Bournout in Primary School Teachers, British Journal of Educational Psychology 77 (1), 229-243.
• Kumaş, V. (2008). Öğretmenlerin İş Doyum Düzeyleri ile Stres Düzeyleri Arasındaki İlişki. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Kyriacou, C. (2001). Teachers Stress: Directions For The Future Research. Educational Review, 53, 28-35.
• Kyriacou, C. & Sutcliffe, J. (1978). Teacher Stress: Prevalence, Sources and Symptoms, British Journal of Educational Psychology, 48 (2), 159- 167.
• Lambie, W.G. (2006). Burnout Prevention: A Humanistic Perspective and Structured Group Supervision Activity, Journal of Humanistic Councelling, Education and Development, 45, 32-44.
• Lee, J. (1998). İmproving Student Learning. İstanbul: Kalder Yayınları.
• Little, J.W. (1993). Teachers’ Professional Development in a Climate of Educational Reform, Educational Evaluation and Policy Analysis, 15 (2), 129-151
• Micklevitz, S.A. (2001). Proffessional Burnout, Illioanlis Parksi and Recreation, Special Focus, 27, 27-44.
• Önen, L. (2005). Stres ve Stresle Başa Çıkma. www. maltepe. edu.tr /05_haber/ 18.06.2008 tarihinde edinilmiştir. web adresinden
• Özbek, O. (1997). Ögretmenlerin Ders Teftiş Etkinliklerinde Müfettişlerden Beklentileri ve Bu Beklentilerin Müfettişlerce Gerçekleştirilme Düzeyleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Özdayı, N. (1990). Resmi ve Özel liselerde Çalışan Öğretmenlerin İş Tatmini ve İş Streslerinin Karşılaştırmalı Analizi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi,
• Pehlivan, İ. (1998). “Denetimde Personel Geliştirme”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi (Ed), İlköğretim Müfettişleri Semineri (27 Temmuz–21 Ağustos 1998) Ders Notları, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara, s.242–261.
• Pehlivan, İ.(1993). Eğitim Yönetiminde Stres Kaynakları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Renklier, A. (2005). İlköğretim Denetmenlerinin İlköğretim Okullarında Öğrenme Öğretme Süreçleri ve Yönetim Görevleriyle İlgili Etkililik Düzeyleri. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Sağlam, A.Ç. ve Demir A. (2009). İlköğretim Müfettişlerinin Rehberlik Görevlerini Yerine Getirme Düzeylerine İlişkin Öğretmen Görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 38, (183), 130-139.
• Sağlamer, E. (1975). Eğitimde Teftiş ve Teknikler. Ankara: Millî Eğitim Basımevi. Seçkin, N. (1998). Teftişte Yeni Bir Yaklaşım: Sanatsal Teftiş. (Ed. M. Hesapçıoğlu ve H.Taymaz ). Türkiye’de Eğitim Yönetimi. İstanbul: Kültür Koleji Eğitim Vakfı Yayınları, ss. 209- 217.
• Sergiovanni, T. J. & Starratt, R.J. (1993). Supervision A Redefinition. UnitedStates: McGraw-Hill, Inc.
• Sullivan, S. ve Glanz, J. (2000). Supervision that Improves Teaching Strategies and Techniques. California: Corwin Press Inc.
• Taymaz, H. (2002). Eğitim Sisteminde Teftiş – Kavramlar, İlkeler, Yöntemler. Ankara: PegemA Yayıncılık.Travers, C.J. & Cooper, C.L. (1993). Mental Health, Job Satisfaction and Occupational Stress Among UK Teachers. Work and Stress, 7, 203-219.
• Tufan, Ş. (1997): Ankara İli Çankaya İlçe Merkezindeki Devlet ve Özel Liselerde Görevli Öğretmenlerin İşlerinde Stres Yaratan Etmenler ve Bunlarla Başaçıkma Yolları Konusundaki Görüşleri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ünal, S. ve Sığırcı, M. (2000). Öğretmenlerin Denetmenleri Değerlendirmesi ve Onlardan Beklentileri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, s. 12, 281 – 294.
• Vance, B., Miller,S., Humpreys, S. & Reynolds, F. (1989). Sources and Manifestation of Occupational Stress Reported by Fulltime Terachers Working in BIA School, Journal of American and Indian Education,28 (2), 21-31.
• Wanzare, Z. ve Costa, J. L. (2000). Supervision and Staff Development: Overview of The Literature. National Association of Secondary School Principals. NASSP Buletin: 84, 618: ProQuest Education Journals pg:47-54.
• Wisniewski, L. Gargiulo, R. M. (1997). ‘Occupational Stress and Burnout Among Special Educators: A Review of The Literature’, Journal of Special Education, 31,3, 325–46.
• Yong, Z. & Yue, Y. (2007). Causes For Burnout Among Secondary and Elementary School Teachers and Preventive Strategies. Chinese Education and Society, 40(5), 78-85.
• Zoraloğlu, Y.N. (1998). Öğretmenlerinin Mesleki Stres Kaynakları ve Stresin Örgütsel Doğurguları. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.