ÖĞRETMEN ADAYLARININ KARİYER GELECEĞİ ALGILARI, DUYGUSAL ZEKÂLARI VE PSİKOLOJİK SAĞLAMLIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 34 Sayı: 1, 44 - 83, 24.04.2021

Mustafa Özkan

https://doi.org/10.19171/uefad.805314

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada öğretmen adaylarının kariyer geleceği algısı ile duygusal zekâ özellikleri ve psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırmanın örneklem grubunu Türkiye’deki bir üniversitenin eğitim fakültesinde 2015-2016 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören 644 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Bu araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu, Türk kültürüne uyarlaması Doğan (2015) tarafından yapılmış olan Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği (KPSÖ), Türk kültürüne uyarlaması Deniz, Işık ve Özer (2013) tarafından yapılmış olan Duygusal Zekâ Özelliği Ölçeği Kısa-Formu (DZÖÖ-KF) ve Türk kültürüne uyarlaması Kalafat (2012) tarafından yapılmış olan Kariyer Geleceği Algısı (KARGEL) kullanılmıştır. Verilerin analizinde parametrik olmayan ilişkisel yöntemler kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının KARGEL toplam puanları ve alt boyutlarından elde edilen puanların bazı demografik özelliklere göre farklılaştığı; kariyer geleceği algısı (KARGEL), kariyer iyimserliği (Kİ), kariyer uyumluluğu (KU) ve piyasaya ilişkin algılanan bilgi (AB) ile duygusal zekâ özelliği arasında pozitif yönde anlamlı; psikolojik sağlamlık düzeyi arasında ise görece daha zayıf anlamlı ve pozitif yönde ilişki saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

kariyer, kariyer geleceği algısı, duygusal zeka özellikleri, psikolojik sağlamlık, öğretmen adayları

EXAMINING RELATIONSHIP BETWEEN CAREER FUTURE PERCEPTIONS, EMOTIONAL INTELLIGENCE AND PSYCHOLOGICAL RESILIENCE OF PRE-SERVICE TEACHERS

Öz

This study examined the relationships between pre-service teachers’ career future perceptions, emotional intelligence traits, and psychological resilience levels. The study sample in Turkey’s university education faculty in the 2015-2016 academic year studying constitutes 644 teachers. Data collection tools were personal information form, ‘Career Future Inventory’ developed by Rottinghaus et al. (2005). It adapted to Turkish culture by Kalafat (2012), ‘Trait Emotional Intelligence Questionnaire–Short Form’ developed by Petrides and Furnham (2003) and adapted to Turkish culture by Deniz et al. (2013) and ‘The Brief Resilience Scale’ developed by Smith et al. (2008) and adapted to Turkish culture by Doğan (2015). We made data analysis by non-parametric relational methods. We observed that the pre-service teachers’ total scores and scores obtained from the sub-dimensions of KARGEL differ according to some demographic characteristics. We also found a positive and significant relationship between career future perception (KARGEL), career optimism (CI), career adaptability (KU), perceived market knowledge (AB), and emotional intelligence trait. However, a significant positive relationship was found between teacher candidates’ career future perceptions (career optimism, career compatibility, and market knowledge) and psychological resilience. This relationship is positive and relatively weak.

Anahtar Kelimeler

career, career future perceptions, emotional intelligence traits, resilience, pre-service teachers

Kaynakça

• Akdaş, G. (2013). Sağlık meslek lisesi öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeylerinin ve algıladıkları aile desteğinin incelenmesi (Yayın No. 334321) [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events?. American psychologist, 59(1), 20-8. https://doi.org/10.1037/0003-066X.59.1.20
• Can, A. (2013). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem Akademi.
• Carless, S. A., & Bernath, L. (2007). Antecedents of intent to change careers among psychologists. Journal of Career Development, 33, 183-200.
• Cavkaytar, A., & Diken, İ. H. (2005). Özel eğitime giriş (3. Baskı). Kök Yayıncılık.
• Chatterjee, S., Afshan, N., & Chhetri, P. (2015). Exploring the linkage between the components of motivational systems theory and career decisiveness: The mediating role of career optimism. Journal of Career Assessment, 23(4), 597-614.
• Chiaburu, D. S., Baker, V. L., & Pitariu, A. H. (2006). Beyond being proactive: What (else) matters for career self-management behaviors? The Career Development International, 11, 619-632.
• Coetzee, M., & Harry, N. (2014). Emotional intelligence as a predictor of employees' career adaptability. Journal of Vocational Behavior, 84(1), 90-97.
• Cohen, J. W. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Lawrance Erlbaum Associates.
• DeLisi, M. (2014). Low self-control is a brain-based disorder. In K. M. Beaver, J. C. Barnes, & B. B. Boutwell (Eds.), The nurture versus biosocial debate in criminology: On the origins of criminal behavior and criminality (pp. 172-184). Sage Publications.
• Deniz, M. E., Özer, E., & Işık, E. (2013). Duygusal zekâ özelliği ölçeği-kısa formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 169(38), 407-419.
• Dhingra, R., & Punia, B. K. (2016). Relational analysis of emotional intelligence and change management: A suggestive model for enriching change management skills. Vision, 20(4), 312-322.
• Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-being, 3(1), 93-102.
• Floyd F. J., & Widaman, K. F. (1995). Factor analysis in the development and refinement of clinical assessment instruments. Psychological Assessment. 7(3), 286-299.
• Garcia, P. R. J. M., Restubog, S. L. D., Bordia, P., Bordia, S., & Roxas, R. E. O. (2015). Career optimism: The roles of contextual support and career decision-making self- efficacy. Journal of Vocational Behavior, 88, 10-18.
• Goleman, D. (2002). Primal leadership: Realizing the power of emotional intelligence. Harvard Bussiness School Publishing.
• Goleman, D. (2016). İşbaşında duygusal zekâ. (H. Balkara, Çev.). Varlık Yayınları.
• Gunkel, M., Schlaegel, C., Langella, I. M., & Peluchette, J. V. (2010). Personality and career decisiveness: An international empirical comparison of business students' career planning. Personnel Review, 39(4), 503-524. https://doi.org/10.1108/00483481011045443
• Hamerstone, J., & Hough, L. M. (2013). A woman's framework for a successful career and life. Palgrave Macmillan.
• Hartung, P. J. (2011). Barrier or benefit? Emotion in life-career design. Journal of Career Assessment, 19(3), 296-305.
• Hefferon, K., & Boniwell, I. (2014). Pozitif psikoloji: kuram, araştırma ve uygulamalar. (T. Doğan, Çev.). Nobel Yayıncılık.
• Herr, E. L., Cramer, S. H., & Niles, S. G. (2004). Career guidance and counseling: through the life span (6th ed.). Pearson Education Inc.
• Heward, W L. (1996). Exceptional children: An introduction to special education. Merrill.
• Johnston, C. S. (2018). A systematic review of the career adaptability literature and future outlook. Journal of Career Assessment, 26(1), 3-30.
• Kalafat, T. (2012). Kariyer geleceği ölçeği (KARGEL): Türk örneklemi için psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(38), 169- 179.
• Kalafat, T. (2014). Kariyer geleceği algısını etkileyen kişisel faktörlerin belirlenmesine yönelik bir model çalışması (Yayın No. 370327) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi (25. Basım). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kayaş, S. (2009). Meslek liselerinin bilişim teknolojileri alanındaki öğrencilerin dal seçimlerine, öğrencilerin mesleki olgunluk düzeyleri ve öğrenci ailelerinin tutumlarının etkisinin incelenmesi (Yayın No. 232000) [Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Keenan, A., & Shiri, A. (2009). Sociability and social interaction on social networking websites. Library Review, 58(6), 438-450.
• Kidd, J. M., & Green, F. (2006). The careers of research scientists: Predictors of three dimensions of career commitment and intention to leave science. Personnel Review, 35, 229-251.
• Kuzgun, Y. (2000). İlköğretimde rehberlik. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kuzgun, Y. (2008). Meslek danışmanlığı: Kuram ve uygulamalar. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kuzgun, Y. (2009). Meslek gelişimi ve danışmanlığı (3. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Lyons, S. T., Schweitzer, L., & Ng, E. S. W. (2015). Resilience in the modern career. Career Development International, 20, 363-383.
• Martinez, M. N. (1997). The smarts that count. HR Magazine, 42(11), 72-78.
• Masten, A. S. & Reed, M. J. (2002). Resilience in development. In C. R. Snyder & S. J. Lopez (Eds.)The handbook of positive psychology (pp. 74-88). Oxford University Press.
• McIlveen, P., Beccaria, G., & Burton, L. J. (2013). Beyond conscientiousness: Career optimism and satisfaction with academic major. Journal of Vocational Behavior, 83(3), 229-236.
• McLennan, B., McIlveen, P., & Perera, H. N. (2017). Pre-service teachers' self-efficacy mediates the relationship between career adaptability and career optimism. Teaching and Teacher Education, 63, 176-185.
• McIlveen, P., & Perera, H. N. (2016). Career optimism mediates the effect of personality on teachers’ career engagement. Journal of Career Assessment, 24(4), 623-636.
• Meyer, J. D. (1999). Emotional intelligence: popular or scientific psychology?. Apa Monitor Online, 30, 50.
• Mittal, S. (2020). Ability-based emotional intelligence and career adaptability: Role in job- search success of university students. Higher Education, Skills and Work-Based Learning. https://doi.org/10.1108/HESWBL-10-2019-0145
• Newman, B. M., & Newman, P. R. (2017). Development through life: A psychosocial approach. Cengage Learning.
• Niles, S. G., & Harris-Bowlsbey, J. (2013). 21. yüzyılda kariyer gelişimi müdahaleleri (F. Korkut-Owen, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Özdemir-Yaylacı, G. (2008). Duygusal zekâ (2. Baskı). Hayat Yayıncılık.
• Parmentier, M., Pirsoul, T., & Nils, F. (2019). Examining the impact of emotional intelligence on career adaptability: A two-wave cross-lagged study. Personality and Individual Differences, 151, 1-6. https://doi.org/10.1016/j.paid.2019.05.052
• Patton, W., & McMahon, M. (2014). Career development and systems theory: Connecting theory and practice (Vol. 2). Springer.
• Petrides, K. V. & Furnham, A. (2000). Gender differences in measured and self-estimated trait emotional intelligence. Sex Roles, 42, 449-461.
• Petrides, K. V., & Furnham, A. (2001). Trait emotional intelligence: psychometric investigation with reference to established trait taxonomies. European Journal of Personality, 15, 425-448.
• Petrides, K. V., & Furnham, A. (2003). Trait emotional intelligence: Behavioral validation in two studies of emotion recognition and reactivity to mood induction. European Journal of Personality, 17(1), 39-57.
• Rogers, M. E., & Creed, P. A. (2011). A longitudinal examination of adolescent career planning and exploration using a social cognitive career theory framework. Journal of Adolescence, 34(1), 163-172.
• Rottinghaus, P. J., & Zytowski, D. G. (2006). Commonalities between adolescents’ work values and interests. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 38(4), 211- 221.
• Rottinghaus, P. J., Day, S. X., & Borgen, F. H. (2005). The career futures inventory: a measure of career related adaptability and optimism. Journal of Career Assessment, 13(1), 3-24.
• Rottinghaus, P. J., Eshelman, A., Gore, J. S., Keller, K. J., Schneider, M., & Harris, K. L. (2017). Measuring change in career counseling: Validation of the Career Futures Inventory-Revised. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 17(1), 61-75.
• Ryff, C. D., & Singer, B. H. (2006). Best news yet on the six-factor model of well-being. Social Science Research, 35, 1103-1119.
• Savickas, M. L. (2008). Helping people choose jobs: A history of the guidance profession. International Handbook of Career Guidance, 2, 97-113.
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Jennifer Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15, 194–200.
• Spurk, D., Kauffeld, S., Barthauer, L., & Heinemann, N. S. (2015). Fostering networking behavior, career planning and optimism, and subjective career success: An intervention study. Journal of Vocational Behavior, 87, 134-144.
• Super, D. E. (1976). Career education and the meaning of work. University of Michigan Library.
• Şengün, G. (2013). Lise öğrencilerinin alan seçimini etkileyen faktörlerin incelenmesi (Yayın No. 342491) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Timpano, K. R., & Schmidt, N. B. (2013). The relationship between self control deficits and hoarding: A multimethod investigation across three samples. The Journal of Abnormal Psychology, 122(1), 13–25.
• Ürün, A. E. (2010). Lise öğrencilerinin kendine saygı düzeyleri ile mesleki olgunlukları arasındaki ilişki (Yayın No. 273229) [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Wei, W., Taormina, R. J. (2014). A new multidimensional measure of personal resilience and its use: Chinese nurse resilience, organizational socialization and career success. Nursing Inquiry, 21, 346-357.
• Williams, J. M., Greenleaf, A. T., Albert, T., & Barnes, E. F. (2014). Promoting educational resilience among african american students at risk of school failure: the role of school counselors. Journal of School Counseling, 12(9), 1-34.
• Worthington, R. L., & Whittaker, T. A. (2006). Scale development research: a content analysis and recommendations for best practices. The counseling psychologist, 34(6), 806-838.
• Yang, J., Liu, H., & Gu, J. (2017). A multi-level study of servant leadership on creativity. Leadership & Organization Development Journal, 38(5), 610-629. https://doi.org/10.1108/LODJ-10-2015-0229
• Yeşilyaprak, B. (2001). Duygusal zekâ ve eğitim açısından doğurguları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 7(25), 139-146.
• Yeşilyaprak, B. (2011). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığında paradigma değişimi ve Türkiye açısından sonuçlar: Geçmişten geleceğe yönelik bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 97-118.
• Zunker, G. Z. (2006). Career counseling: a holistic approach (7th ed.). Thomson-Brooks-Cole.