1924-1960 YILLARI ARASINDA ESER VEREN ÖĞRETMEN YAZARLARIN ESERLERİNİN EĞİTİM İDEALİZMİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 34 Sayı: 2, 892 - 922, 09.08.2021

İpek Ercanaslan Erol Ogur

https://doi.org/10.19171/uefad.873429

Öz

Bu çalışma, 1924-1960 yılları arasında eser veren öğretmen yazarların öğretmen karakter bulunan ve eğitim konusunu içeren roman türündeki eserlerinden ideal eğitim ve ideal öğretmen özelliklerini tespit etmeyi amaçlayan nitel bir çalışmadır. Araştırmanın sınırlılıklarına uygun olarak seçilen 20 romandaki ideal eğitim ve öğretmenlik mesajları belge tarama yöntemi ile tespit edilmiş olup bu mesajlar betimsel analiz ve içerik analizi kullanılarak ayrı başlıklar altında detaylı şekilde yorumlanmıştır. Sonuç olarak ise öğretmen yazarların öğretmen ve eğitim konulu romanlarından ideal eğitim ve öğretmenlik mesajlarına ulaşılabileceği görülmüştür. Bu mesajların yorumlanması sonucunda ise öğretmenlerin çalıştıkları yerlerdeki ekonomik yapının, öğretmen- halk ilişkisinin, halkın eğitim hakkındaki düşüncelerinin ve öğretmenlerin mesleklerini tercih nedenlerinin eğitimi doğrudan etkilediği anlaşılmıştır. Ek olarak, eğitimi olumlu ve olumsuz etkileyen unsurların varlığı da tespit edilmiştir. Romanlarda eğitimi olumsuz etkileyen unsurlar; ekonomik, fiziki ve doğal problemler ile öğretmenlerin, öğrencilerin, bürokratların ve halkın olumsuz düşünce ve eylemleridir. Bu olumsuz unsurlarla birlikte ideal eğitim ortamını oluşturmak ya da korumak için halk, bürokratlar ve idealist öğretmenler tarafından yapılan çeşitli icraatlar da tespit edilmiştir. Ayrıca incelenen romanlardaki öğretmen niteliklerinin ve davranışlarının yorumlanmasıyla birlikte ideal öğretmen tipinin niteliklerine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

edebiyat, eğitim, eğitim idealizmi, öğretmen, öğretmen idealizmi

AN EVALUATION OF THE LITERARY WORKS OF TEACHER- AUTHOR, WHO PRODUCED THEIR WORK BETWEEN 1924-1960 IN TERMS OF EDUCATION IDEALISM

Öz

This qualitative study aimed at identifying ideal educational and ideal teacher characteristics from the works of teacher-authors who wrote novels between 1924 and 1960 containing teacher characters and the subject of education. Ideal educational and teachership messages in 20 novels which were selected in accordance with the limitations of the research were determined by documentary screening method. These messages were interpreted in detail under separate headings using descriptive analysis and content analysis. As a result, it has been seen that messages of educational idealism and teachership can be gleaned from the novels of teacher -authors on the topic of teachers and education. Results showed that the economic structure in the places where teachers work, the relationship between teachers and the public, the thoughts of the public about education and the reasons why teachers prefer their profession directly affect education. In addition, the presence of elements that positively and negatively affect education were also identified. Factors affecting education negatively in novels are negative thoughts and actions of teachers, students, officials, and the public together with economic, physical, and natural problems. Along with these negative elements, it has been determined that various actions made by the public, officials, and idealistic teachers to create or to maintain an ideal educational environment. Additionally, the qualities of the ideal teacher type were achieved by interpreting the teacher qualities and behaviors in the novels studied.

Anahtar Kelimeler

Literature, education, educational idealism, teacher, teacher idealism

Kaynakça

• Altunya, H. (2013). Türk romanında öğretmen. Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Yayınları.
• Aydın, Y. (2006). Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu, Acımak, Yeşil Gece, Kan Davası romanlarında öğretmen tipleri ve toplumun öğretmen algılaması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Can, N., Yıldırım, N., Bedir, G., & Atalmış, E. H. (2019). İdealist öğretmen ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 405-418.
• Çanaklı, L. A. (2007). Türk romanında bürokrasi ve memurlar (1872-1950) [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Erdal, K. (2005). Halide Edib Adıvar ve Halide Nusret Zorlutuna’nın eserlerinde öğretmen ve eğitim [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Ergün, M. (2006). Bir bilim olarak eğitimin felsefi temelleri. M. Ç. Özdemir (Ed.), Eğitim bilimine giriş (ss. 67-100). Ekinoks.
• Güler, S. (2001). Türk romanında öğretmen tipi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Kahraman, N. (2010). Köy enstitüsü mezunu Mahmut Makal, Fakir Baykurt ve Talip Apaydın’ın romanlarında köyde eğitim sorunu [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kösemihal, N. Ş. (2014). Edebiyat sosyolojisine giriş. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 2(19-20), 1-37.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. https://oygm.meb.gov.tr/www/ogretmenlik-meslegi-genel-yeterlikleri/icerik/39
• Ogur, E. (2018). Toprak Uyanırsa adlı eserde eğitim ve öğretmen idealizmi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (66), 282-296.
• Orakçı, A. (2018). Türk romanında öğretmen ve eğitim (Tanzimat’tan köy enstitülü yıllara 1860-1940). International Journal of Languages’ Education and Teaching, 6(2), 18-36.
• Sevinç, C. (2010). Atatürk Dönemi (1923-1938) Türk romanında Anadolu [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Sevinç, C. (2012). Aydının halkla imtihanı: Ziya Gökalp’in “halka doğru” düsturu bağlamında Cumhuriyet’in ilk çeyreğinde Türk romanında idealist öğretmen tipleri. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 1(10), 127-163.
• TDK. Online Güncel Türkçe Sözlük. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112), 7-17.