SINIF ÖĞRETMENLERİNİN OKUMA VE MESLEKİ MOTİVASYONLARI İLE OKURYAZARLIK ÖĞRETİMİ ÖZ YETERLİK ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 34 Sayı: 3, 1171 - 1203, 27.12.2021

Mehmet Soyuçok , Yakup Balantekin

https://doi.org/10.19171/uefad.948076

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada sınıf öğretmenlerinin okuma motivasyonu ile mesleki motivasyon düzeylerinden hareketle okuryazarlık öğretimi öz yeterlik algılarının yordanması amaçlanmıştır. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden tarama desenine uygun olarak yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini Bursa ilinde araştırma grubuna alınan ilkokullardaki sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi olasılığı bilinmeyen örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemine göre belirlenen 397 sınıf öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri sınıf öğretmenlerinin okuma motivasyonu, mesleki motivasyonu ve okuryazarlık öğretimi öz yeterlik algı düzeylerini belirlemek amacıyla geliştirilmiş ölçeklerle çevrimiçi ortamda toplanmıştır. Veriler betimsel istatistikler ve çoklu doğrusal regresyon analizi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin okuma ve mesleki motivasyonlarının yüksek düzeyde, okuryazarlık öğretimi öz yeterlik algılarının yeterli düzeyde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca sınıf öğretmenlerinin okuryazarlık öğretimi öz yeterlik düzeyini yordama bakımından okuma ve mesleki motivasyonun büyük etki düzeyine sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sınıf öğretmenlerinin okuma ve mesleki motivasyonlarının önündeki engellerin kaldırılması, okuryazarlık öğretimi öz yeterlikleri ile yeniliğe ve değişime açık olmaları arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalar yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okuma motivasyonu, Mesleki motivasyon, Öğretmen öz yeterliliği, Okuryazarlık eğitimi, Sınıf öğretmeni

INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN PRIMARY SCHOOL TEACHERS' READING AND OCCUPATIONAL MOTIVATION WITH THEIR SENSE OF EFFICACY FOR LITERACY INSTRUCTION

Öz

This quantitative survey study aimed to predict self-efficacy perceptions of primary school teachers for teaching reading and writing based on their reading motivation and occupational motivation levels. The study population consists of primary school teachers included in the research group in the city of Bursa. The study sample consists of 397 primary school teachers who were chosen non-randomly using the convenience sampling method. Data were collected online using scales developed to determine primary school teachers' reading motivation, occupational motivation and literacy teaching self-efficacy perception levels. Descriptive statistics and multiple linear regression analysis were used to analyze the data. Findings revealed that the reading and occupational motivation of primary school teachers was high and their perception of self-efficacy in literacy teaching was sufficient. In addition, reading and occupational motivation were found to have a great effect in predicting the literacy teaching self-efficacy level of classroom teachers. It was recommended to carry out studies examining the relationship between primary school teachers' reading and occupational motivation, the relationship between self-efficacy of literacy teaching and their openness to innovation and change.

Anahtar Kelimeler

Reading motivation, Occupational motivation, Teacher self-efficacy, Literacy instruction, Primary school teacher

Kaynakça

• Akar, C. (2008). Öz-yeterlik inancı ve ilk okuma yazmaya etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 185-198.
• Ahmadi, M. R. (2017). The impact of motivation on reading comprehension. International Journal of Research in English Education, 2(1), 1-7. https://doi.org/10.18869/acadpub.ijree.2.1.1
• Akbaşlı, S., Diş, O., & Durnalı, M. (2020). İlkokul öğretmenlerinin karşılaştıkları yıldırma davranışları ile motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 564-581. https://doi.org/10.9779/pauefd.596426
• Aksoy, N. C., Karabay, E., & Aksoy, E. (2021). Sınıf öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Selçuk İletişim, 14(2), 859-894. https://doi.org/10.18094/JOSC.871290
• Altunay, B.R., & Balcı, V. (2018). Ankara ili Keçiören ilçesindeki ilköğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin boş zaman etkinliklerine katılım motivasyonu. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi. 9(1), 50-63. https://doi.org/10.17155/omuspd.412516
• Anmarkrud, Ø., & Bråten, I. (2009). Motivation for reading comprehension. Learning and individual differences, 19(2), 252-256. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2008.09.02
• Arseven, A. (2016). Öz yeterlilik: Bir kavram analizi. Electronic Turkish Studies, 11(19), 63-80.
• Balcı, A. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma. Yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Yayınları.
• Bandura, A. (1978). Reflections on self-efficacy. Advances in behaviour research and therapy, 1(4), 237-269. https://doi.org/10.1016/0146-6402(78)90012-7
• Becker, M., McElvany, N., & Kortenbruck, M. (2010). Intrinsic and extrinsic reading motivation as predictors of reading literacy: A longitudinal study. Journal of Educational psychology, 102(4), 773-785. https://doi.org/10.1037/a0020084
• Berry, W. D., Feldman, S., & Stanley-Feldman, D. (1985). Multiple regression in practice: Quantitative applications in social sciences. Sage Publications.
• Browne, M. W., & Cudeck, R. (1992). Alternative ways of assessing model fit. Sociological methods & research, 21(2), 230-258.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. PegemA Yayıncılık.
• Byrne, B. M. (2005). Factor analytic models: Viewing the structure of an assessment instrument from three perspectives. Journal of Personality Assessment, 85(1), 17-32. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa8501_02.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. & Turner, L. A. (2020).Tarama araştırması. E. Gümüş (Çev.). A. Alpay (Çev. Ed.). Araştırma Yöntemleri Desen ve Analiz içinde (s. 367- 400). Anı yayıncılık.
• Deci, E. L. (1971). Effects of externally mediated rewards on intrinsic motivation. Journal of personality and Social Psychology, 18(1), 105-115. https://doi.org/10.1037/h0030644
• Deci, E. L., Vallerand R. J., Pelletier, L. G. & Ryan, R. M. (1991). Motivation and education: the self-determination perspective. Educational Psychologıst, 26(3-4), 325-346. https://doi.org/10.1080/00461520.1991.9653137
• Ekin, Ö. & İflazoğlu-Saban, A. (2020). Sınıf öğretmenlerinin ilk okuma yazma öğretimi öz yeterlik algılarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 53(2), 577-600. https://doi.org/10.30964/auebfd.573039
• Endler, A., Rey, G. D., & Butz, M. V. (2012). Towards motivation-based adaptation of difficulty in e-learning programs. Australasian Journal of Educational Technology, 28(7), 1119-1135. https://doi.org/10.14742/ajet.792
• Engin, G. (2020). An examination of primary school students' academic achievements and motivation in terms of parents' attitudes, teacher motivation, teacher self-efficacy and leadership approach. International Journal of Progressive Education, 16(1), 257-276. https://doi.org/10.29329/ijpe.2020.228.18
• Erbasan, Ö., & Erbasan, Ü. (2020). Sınıf öğretmenlerinin ilk okuma yazma öğretimi sürecinde karşılaştığı sorunlar. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(1), 113-125. https://doi.org/10.16916/aded.628267
• Ergen, Y. & Elma, C. (2020) Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetim becerileri, akademik iyimserlikleri ve mesleki bağlılıkları arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 1222-1239. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020..-656449
• Erkuş, A. (2021). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci (7. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). McGraw-Hill.
• Gorham, J., & Millette, D. (1997). A comparative analysis of teacher and student perceptions of sources of motivation and demotivation in college classes. Communication Education, 46(4), 245-261. https://doi.org/10.1080/03634529709379099
• Guthrie, J. T., Hoa, A. L. W., Wigfield, A., Tonks, S. M., Humenick, N. M., & Littles, E. (2007). Reading motivation and reading comprehension growth in the later elementary years. Contemporary Educational Psychology, 32(3), 282-313. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2006.05.004
• Gürbüz, S. (2019). Amos ile yapısal eşitlik modellemesi. Seçkin Yayıncılık.
• Kamil, M. L., Mosenthal, P. B., Pearson, P. D., & Barr, R. (2000). Handbook of reading research, Volume III, Routledge.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar-ilkeler-teknikler. Nobel Yayın Dağıtım.
• Karatay, H., Destebaşı, F., Tezel, K. V., & Pektaş, S. (2018). Öğretmenlerin okuryazarlık öğretimi özyeterlilik algısı ölçeği Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 47(220), 105-132.
• Konan N., & Oğuz, V. (2009). Öğretmenlerin okuma alışkanlıkları. 18th National Education Sciences Congress (1-3 October 2009). Ege University, Faculty of Education (Oral presentation).
• Lorsbach, A., & Jinks, J. (1999). Self-efficacy theory and learning environment research. Learning environments research, 2(2), 157-167.
• Luthans, F. (2011). Organizational behavior: an evidence-based approach. McGraw-Hill/Irwin.
• Küçüksille, E. (2010). Çoklu doğrusal regresyon modeli. Ş. Kalaycı (Ed.). Spss uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil yayıncılık.
• McGeown, S. P., Putwain, D., Simpson, E. G., Boffey, E., Markham, J., & Vince, A. (2014). Predictors of adolescents' academic motivation: Personality, self-efficacy and adolescents' characteristics. Learning and Individual Differences, 32, 278-286.
• Monteiro, V. (2013). Promoting reading motivation by reading together. Reading Psychology, 34(4), 301-335. https://doi.org/10.1080/02702711.2011.635333
• Morgil, İ., Seçken, N., & Yücel, A. (2004). Kimya öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 62-72.
• Nian, Z. H. (2020). To promote the development of teachers’ teaching beliefs from reflective teaching. Open Journal of Social Sciences, 8, 120-126. https://doi.org/10.4236/jss.2020.811012
• Oh, S. (2011). Preservice teachers’ sense of efficacy and its sources. Psychology, 2(3), 235-240. https://doi.org/10.4236/psych.2011.23037
• Özdemir, E. (2016). Tarama yöntemi. M. Metin (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri içinde (ss. 77-97), Pegem Akademi.
• Öztürk, B., & Ertem, İ. S. (2017). Sınıf öğretmenlerinin ilk okuma ve yazma öğretimine yönelik öz yeterlik inançlarının değerlendirilmesi. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1(3), 1-26.
• Öztürk, E., & Uzunkol, E. (2013). İlkokul öğretmeni motivasyon ölçeğinin psikometrik özellikleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4), 421-435.
• Pan, Y., & Jackson, R. T. (2008). Ethnic difference in the relationship between acute inflammation and serum ferritin in US adult males. Epidemiology & Infection, 136(3), 421-431. https://doi.org/10.1017/S095026880700831X
• Sarı, M., Canoğulları, E., & Yıldız, E. (2018). Öğretmenlerin okul yaşam kalitesi algıları ile mesleki motivasyon düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 387-409. https://doi.org/10.21764/maeuefd.364454
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Schunk, D. H. (1995). Self-efficacy, motivation, and performance. Journal of Applied Sport Psychology, 7(2), 112-137. https://doi.org/10.1080/10413209508406961
• Schutte, N.S., & Malouff, J.M. (2007). Dimensions of reading motivation: Development of an adult reading motivation scale. Reading Psychology: An International Quarterly, 28, 469 - 489. https://doi.org/10.1080/02702710701568991
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Anı Yayıncılık.
• Seçkin, A., & Başbay, M. (2013). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Turkish Studies, 8(8), 253-270.
• Şahin, F., & Boylu, E. (2020). Geçici koruma altındaki Suriyeli öğrencilere ilk okuma yazma öğretimine ilişkin öğretmen öz yeterlik algılarının incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 343-359. https://doi.org/10.7822/omuefd.802581
• Taylor, B.M., Pressley, M.P., & Pearson, P.D. (2002). Research-supported characteristics of teachers and schools that promote reading achievement. National Education Association, Reading Matters Research Report.
• Tsahaeva, A. A., Gasanova, P. G., Daudova, D. M., Aminova, J. K., & Kabieva, R. A. (2016). Professional motivation of the doctrine as subject of scientific research. European Journal of Natural History, (5), 125-127.
• Tschannen-Moran, M., & Johnson, D. (2011). Exploring literacy teachers’ self-efficacy beliefs: Potential sources at play. Teaching and Teacher Education, 27(4), 751-761. https://doi.org/10.1016/j.tate.2010.12.005
• Tunç, T. C., & Ertem, İ. S. (2019). Sınıf öğretmenlerinin okuma alışkanlıkları ve okumaya karşı tutumları. JRES, 6(2), 256-286.
• Ulupınar, S., & İnce, İ. (2021). Spor bilimlerinde etki büyüklüğü ve alternatif istatistik yaklaşımları. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(1), 1-17.
• UNESCO (2019). Strategy for youth and adult literacy (2020-2025), General Conference, 8 November 2019, Paris.
• Unrau, N., Ragusa, G., & Bowers, E. (2015). Teachers focus on motivation for reading: “It’s all about knowing the relationship”. Reading Psychology, 36(2), 105-144, https://doi.org/10.1080/02702711.2013.836582
• Ünsal, S., & İğde, H. (2021). Yılın öğretmenleri: çalışmaları, motivasyon unsurları, kişisel ve mesleki özellikleri, E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(1), 68-88. https://doi.org/10.19160/ijer.818654
• Vallerand, R. J. (2000). Deci and Ryan's self-determination theory: A view from the hierarchical model of intrinsic and extrinsic motivation. Psychological inquiry, 11(4), 312-318.
• Wigfield, A. (1997). Reading motivation: A domain-specific approach to motivation. Educational Psychologist, 32(2), 59-68, https://doi.org/10.1207/s15326985ep3202_1
• Wigfield, A., & Guthrie, J. T. (1997). Relations of children's motivation for reading to the amount and breadth or their reading. Journal of Educational Psychology, 89(3), 420-432. https://doi.org/10.1037/0022-0663.89.3.420
• Wlodkowski, R. J. (2003). Fostering motivation in professional development programs. New Directions for Adult and Continuing Education, 98, 39-48. http://dx.doi.org/10.1002/ace.98
• Woolley, G. (2011). Reading comprehension. In Reading Comprehension (pp. 15-34). Springer.
• Yazıcı, H. (2009). Öğretmenlik mesleği, motivasyon kaynakları ve temel tutumlar: Kuramsal bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 33-46.
• Yeganeh, E., Çapuk, S., & Gürhan, E. (2020). Sınıf öğretmenlerinin okuma motivasyonlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, International Congress of Research and Practıce in Education, Alanya/Antalya, 29 Oct-01 Nov. 2020, 128-136.
• Yıldırım, S. (2011). Öz-yeterlik, içe yönelik motivasyon, kaygı ve Matematik başarısı: Türkiye, Japonya ve Finlandiya'dan bulgular. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(1), 277-291.
• Yıldırım, N., Kaya, A., & Yıldırım, V. Y. (2011). Sınıf öğretmenliği mesleğinin öğretmenlere olumlu olumsuz etkileri. Çağdaş Eğitim Dergisi, 36(388), 28-36.
• Yıldız, M., Yıldırım, K., Ateş, S., & Çetinkaya, Ç. (2013). Yetişkin okuma motivasyonu ölçeği'nin Türkçe uyarlaması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44), 348-359.
• Zimmerman, B. J. (2000). Self-efficacy: An essential motive to learn. Contemporary educational psychology, 25(1), 82-91. https://doi.org/10.1006/ceps.1999.1016