Özel Eğitim Öğretmenlerinin İş Birliğine Yönelik Bilişsel Yapılarının Tespit Edilmesi

Yıl 2024, Cilt: 37 Sayı: 2, 424 - 448, 29.08.2024

Mehmet İnce , Eylem Dayı , Yıldıray Kılıç

https://doi.org/10.19171/uefad.1386453

Öz

İş birliği, eğitsel problemlere çözüm bulmada etkili bir yöntem olarak görülmekte olup, öğretmenler arası iş birliği öğrencilere fayda sağlamakla kalmayıp eğitimciler için de olumlu sonuçlar doğurur. Öğretmenler ve uzmanlar arasında gönüllü katılım ile yapılan iş birliği için paydaşların iş birliğine yönelik düşüncelerinin olumlu olması gerekmektedir. Bu bağlamda araştırmanın amacı özel eğitim öğretmenlerinin iş birliği kavramına yönelik bilişsel yapılarının tespit edilmesidir. Öğretmenlerin iş birliği ile ilgili düşüncelerini anlamak için araştırmada "Kelime İletişim Testi (KİT)" kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, MEB’e bağlı devlet okullarında ve RAM’larda görev yapan özel eğitim öğretmenleri oluşturmuştur. Araştırmanın çalışma grubu amaçlı örneklem yöntemlerinden; ölçüt örneklem kullanılarak belirlenmiştir. Verilerin analiz edilmesinde anahtar kavramlarla ilişkilendirilen diğer kelime/kavramlar, aralarındaki anlamsal ilişkiler dikkate alınarak bir araya getirilerek ve gruplandırılmıştır. Araştırmaya katılan özel eğitim öğretmenleri tarafından "iş birliği" anahtar kavramıyla ilişkili olarak ifade edilen kavramlar ve kelimeler 10 kategoride gruplandırılmıştır. Bu kategoriler “duygu ve deneyimler, zorluk ve çaba, iletişim ve ilişki, hedef ve planlama, değerler ve etik, eğitim ve gelişim, performans ve başarı, iş ortamı, grup çalışması ve ortaklık, kurumsal ortaklıklar” şeklindedir. Araştırmaya katılan öğretmenlerden birbirinden farklı 147 kelime/kavram tespit edilmiştir. Öğretmenlerin farklı kavramlar yoluyla iş birliğini açıklamaları, iş birliğinin çok boyutlu bir kavram olduğunu ve her öğretmenin iş birliğini farklı açılardan anlamlandırdığını göstermektedir. Bu çeşitlilik, iş birliği anlayışının zenginliğini ve karmaşıklığını yansıtmaktadır. Bu nedenle, öğretmenlerin farklı bakış açılarını ve deneyimleri değerlendiren bir yaklaşımla iş birliğini desteklemek önemlidir. İlgili alan yazını destekleyecek şekilde bu araştırmanın sonuçları da iş birliği için gerekli olan özelliklerin, katılımda sorumluluk paylaşımı, iletişim, paylaşım ve birliktelik gibi kavramlar olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

İş birliği, Kelime İlişkilendirme Testi, Nitel Araştırma., Özel Eğitim Öğretmeni

Determination of Special Education Teachers' Cognitive Structures for Collaboration

Öz

Collaboration is seen as an effective method in finding solutions to educational problems, and collaboration between teachers not only benefits students but also has positive results for educators. For the collaboration between teachers and experts with voluntary participation, the stakeholders' thoughts about collaboration should be positive. In this context, the aim of the research is to determine the cognitive structures of special education teachers towards the concept of collaboration. " Word Association Test (WAT)" was used in the study to understand teachers' thoughts about collaboration. The study group of the research consisted of special education teachers working in public schools and GRC affiliated to ME. The study group of the research was determined by using criterion sampling from purposeful sampling methods. In analysing the data, other words/concepts associated with the key concepts were grouped together by taking into account the semantic relationships between them. The concepts and words expressed by the special education teachers participating in the study in relation to the key concept of "cooperation" were grouped into 10 categories. These categories are "emotions and experiences, difficulty and effort, communication and relationship, goal and planning, values and ethics, training and development, performance and success, work environment, group work and partnership, institutional partnerships". The teachers who participated in the research identified 147 different words/concepts. Teachers' explanations of collaboration through different concepts show that collaboration is a multidimensional concept, and that each teacher makes sense of collaboration from different perspectives. This diversity reflects the richness and complexity of the understanding of collaboration. Therefore, it is important to support collaboration with an approach that evaluates teachers' different perspectives and experiences. In support of the related literature, the results of this study reveals that the characteristics necessary for collaboration are concepts such as shared responsibility in participation, communication, sharing and togetherness.

Anahtar Kelimeler

Collaboration, Qualitative Research., Special Education Teacher, Word Association Test

Kaynakça

• Açıkgöz, G., Keskin, Z., Küçük, A. N., Gökdemir, H. Y., ve Karasu, N., (2018,23-25 Mart). Özel eğitim uygulama okullarında iş birliğine yönelik öğretmen görüşleri [Sözlü bildiri]. Uluslararası Bilim ve Eğitim Kongresi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar, Türkiye.
• Aydın, O. (2022). Kuramdan uygulamaya lider öğretmenlik uygulaması: lider özel eğitim öğretmenlerinin genel eğitim öğretmenlerinin mesleki gelişimlerine ve kaynaştırma öğrencilerinin başarılarına olan etkisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Baehr, C. (2012). Incorporating user appropriation, media richness, and collaborative knowledge sharing into blended e-learning training tutorial. IEEE Transactions on Professional Communication, 55(2), 175-184. https://doi.org/10.1109/TPC.2012.2190346
• Bahar, M., Johnstone, A. H., ve Sutcliffe, R. G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33, 134-141. https://doi.org/10.1080/00219266.1999.9655653
• Bahar, M., ve Özatlı, S. (2003). Kelime iletişim testi yöntemi ile lise 1. sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 75-85.
• Bakioğlu, A. (1998). Lider öğretmen. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(10), 11-19.
• Bricker, D. D., Felimban, H. S., Lin, F. Y., Stegenga, S. M., ve Storie, S. O. (2022). A proposed framework for enhancing collaboration in early ıntervention/early childhood special education. Topics in Early Childhood Special Education, 41(4), 240–252. https://doi.org/10.1177/0271121419890683
• Briggs, C. L. (2007). Curriculum collaborations: A key to continuous program renewal. The Journal of Higher Education, 7(6), 679–711.
• Bogdan, R. C., ve Biklen, S. K. (1998). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods. Allyn and Bacon.
• Bolat, S. (1996). Eğitim örgütlerinde işbirliği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 8(8), 505-512.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2023). Bilimsel araştırma yöntemleri (34. Baskı). Pegem Akademi.
• Can, N. (2009). Öğretmenlerin sınıfta ve okulda liderlik davranışları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 385-399.
• Conderman, G., ve Stephens, J. T. (2000). Voices from the field: Reflections from beginning special educators. Teaching Exceptional Children, 33(1), 16-21. https://doi.org/10.1177/00400599000330010
• Cook, L., ve Friend, M. (1995). Co-teaching: Guidelines for creating effective practices. Focus on Exceptional Children, 28(3),1-16.
• Dayı, E., ve Töret, Z. (2021). Özel eğitim öğretmeni adaylarının iş birliğine ilişkin metaforik algıları. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 863-877. https://doi.org/10.33206/mjss.793039
• Dayı, E., ve Basık, R., (2021). Sosyal uyum becerilerinin kazandırılmasında iş birliği. E. Dayı (Ed.), Sosyal uyum becerilerinin öğretimi içinde (ss.29-89). Nobel Yayın Dağıtım.
• Dayı, E., Ataman, S., ve Kösretaş, B. (2022). Özel gereksinimli bireylerin eğitsel tanılama ve değerlendirme sürecinde iş birliği: Aile deneyimleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(3), 2663-2693. https://doi.org/10.17152/gefad.1150770
• Dictionary, C. (2020). Cambridge dictionary: Cambridge advanced learner’s dictionary ve thesaurus. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/collaboration
• Elçi, A. N. (2019). Özel eğitim okul ve sınıflarında branş derslerinin yürütülmesinde özel eğitim ve branş öğretmenleri arasındaki iş birliği çalışmalarının incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Faraclas, K. L. (2018). A professional development training model for improving co-teaching performance. International Journal of Special Education, 33(3), 524-540.
• Friend, M., ve Cook, L. (2014). Interactions: Collaboration skills for school professionals. (7th edition). Pearson Education Limited.
• Friend, M. (2021). Interactions: Collaboration skills for school professionals (9th edition). Pearson.
• Gürgür, H., ve Uzuner, Y. (2010). Kaynaştırma sınıfında iş birliği ile öğretim uygulamalarına bakışın fenomenolojik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 5(2), 15-27.
• Hamilton-Jones, B. M., ve Vail, C. O. (2014). Preparing special educators for collaboration in the classroom: Pre-service teachers' beliefs and perspectives. International Journal of Special Education, 29(1), 76-86. https://www.learntechlib.org/p/157486/
• Hsieh, C. C., Chen, Y. R., ve Li, H. C. (2023). Impact of school leadership on teacher professional collaboration: Evidence from multilevel analysis of Taiwan TALIS 2018. Journal of Professional Capital and Community, (ahead-of-print). https://doi.org/10.1108/JPCC-01-2023-0002
• Individuals with Disabilities Education Act (IDEA) (2004). https://sites.ed.gov/idea/
• Jortveit, M., ve Kovač, V. B. (2022). Co-teaching that works: special and general educators’ perspectives on collaboration. Teaching Education, 33(3), 286-300. https://doi.org/10.1080/10476210.2021.1895105
• Jurkowski, S., Ulrich, M., ve Müller, B. (2023). Co-teaching as a resource for inclusive classes: teachers’ perspectives on conditions for successful collaboration. International Journal of Inclusive Education, 27(1), 54-71. https://doi.org/10.1080/13603116.2020.1821449
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar-ilkeler-teknikler (38. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Katyal, K. R., ve Evers, C. W. (2004). Teacher leadership and autonomous student learning: Adjusting to the new realities. International Journal of Educational Research, 41(4-5), 367-382. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2005.08.007
• Kayhan, N., ve Işıkdoğan Uğurlu, N. (2022). Meslek öncesi ve sırası süreçte özel eğitim personeli iş birliği: Özel Eğitim aday öğretmenlerinin deneyimleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 751-780. https://doi.org/10.29299/kefad.987474
• Keefe, E. B., ve Moore, V. (2004). The challenge of co-teaching in ınclusive classrooms at the high school level: What the teachers told us. American Secondary Education, 32(3), 77–88.
• Ketterlin-Geller, L. R., Baumer, P., ve Lichon, K. (2015). Administrators as advocates for teacher collaboration. Intervention in School and Clinic, 51(1), 51-57. https://doi.org/10.1177/1053451214542044
• Kubilay, F. (2022). Yönetici-öğretmen iş birliği ile öğretmen öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(30), 350-372. https://doi.org/10.29228/INESJOURNAL.56780
• Lord, B., ve Miller, B. (2000). Teacher leadership: An appealing and inescapable force in school reform?. Education Development Center.
• Martinez-Moyano, I. (2006). Exploring the dynamics of collaboration in interorganizational settings. 4, 83, in Schuman (Eds.), Creating a culture of collaboration: The international association of facilitators handbook (pp.69-86). John Wiley ve Sons.
• Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Miller, A. L., Love, H. R., Kurth, J. A., ve Zagona, A. L. (2019). Parent identity and family-school partnerships: Animating diverse enactments for (special) education decision making. Inclusion, 7(2), 92-110.
• Newell, C., ve Bain, A. (2018). Team-based collaboration in higher education learning and teaching: A review of the literature. Springer.
• Niles, W. J., ve Marcellino, P. A. (2004). Needs based negotiation: A promising practice in school collaboration. Teacher Education and Special Education, 27(4), 419-432. https://doi.org/10.1177/08884064040270040
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. (2018). T.C. Resmi Gazete, (30471), 7 Temmuz, 2018, 1-46
• Paju, B., Kajamaa, A., Pirttimaa, R., ve Kontu, E. (2022). Collaboration for inclusive practices: Teaching staff perspectives from Finland. Scandinavian Journal of Educational Research, 66(3), 427-440. https://doi.org/10.1080/00313831.2020.1869087
• Pürsün, T., Okutan, S., ve Atbaşı, Z. (2021). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi ile özel eğitim okullarında görev yapan öğretmenlerin iş birliğine ilişkin görüşleri. Journal of National Education, 50(232), 287-311. https://doi.org/10.37669 milliegitim.747646
• Robinson, L., ve Buly, M. R. (2007). Breaking the language barrier: Promoting collaboration between general and special educators. Teacher Education Quarterly, 34(3), 83-94.
• Summers, J. A., Marquis, J., Mannan, H., Turnbull, A. P., Fleming, K., Poston, D. J., ... ve Kupzyk, K. (2007). Relationship of perceived adequacy of services, family–professional partnerships, and family quality of life in early childhood service programmes. International Journal of Disability, Development and Education, 54(3), 319-338. https://doi.org/10.1080/10349120701488848
• Vibulpatanavong, K., Chuanniyomtrakul, O., Meesupmun, S., Ongkasing, H., ve Mitranun, C. (2019, July). A study on current situation on and model of effective collaboration between special education teachers and multidisciplinary professionals in supporting children with special needs. In Proceedings of the 3rd International Conference on Education and Multimedia Technology (pp. 256-259). https://doi.org/10.1145/3345120.3345179
• Villa, R. A., Thousand, J. S., ve Nevin, A. (2008). A guide to co-teaching: Practical tips for facilitating student learning. Thousand Oaks, CA: Corwin.
• Vuran, S., Bozkuş-Genç, G., ve Sani-Bozkurt, S. (2017). İş birliği ile bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme süreci: Durum çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(02), 165-184. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.316362
• Yener, C., ve Dayı, E. (2021). Kaynaştırma öğrencileri ile çalışma yapan uzmanlar arasındaki BEP sürecindeki iş birliğinin uzman ve aile görüşlerine dayalı olarak belirlenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 76-93. https://doi.org/10.24315/tred.648737
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, B., ve Cerit, Y. (2023). Okulun mekanik ve organik örgüt yapısı ile öğretmen liderliği arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 190-212. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1217297
• Yıldırım, H. H. & Kılıç, Y. (2024). Kaynaştırma/Bütünleştirme uygulamaları yapılan ilkokul sınıflarındaki özel gereksinimli öğrencilerin problem davranışlarına müdahalede iş birliğine yönelik öğretmen görüşleri. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(1), 66-76. https://doi.org/10.33206/mjss.1279220
• York-Barr, J., ve Duke, K. (2004). What do we know about teacher leadership? Findings from two decades of scholarship. Review of educational research, 74(3), 255-316. https://doi.org/10.3102/00346543074003255