Küresel Gelirin, Döviz Kurunun ve Petrol Fiyatının İhracat Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 173 - 194

Mustafa Kırca

https://doi.org/10.29216/ueip.1603385

Öz

Bu çalışmada 2013Q1-2024Q2 dönemi için küresel gelirin (GSYİH), reel efektif döviz kurunun ve petrol fiyatının bir araya gelerek Türkiye’nin ihracat miktar endeksi üzerindeki etkilerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu etkilerin araştırılması için çalışmada, Kesirli Frekanslı Fourier Fonksiyonlu Genişletilmiş ARDL sınır testi ve hata düzeltme modeline dayalı Granger nedensellik testinden faydalanılmıştır. Bu bağlamda, uzun ve kısa dönemde seçilen bağımsız değişkenlerin, Türkiye’nin ihracat miktar endeksi üzerinde anlamlı etkilere sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bulgulara göre uzun dönemde küresel gelirin etkisi pozitif iken, diğer bağımsız değişkenlerin etkisi negatiftir. Reel efektif döviz kurunun kısa dönem etkisi ise önce pozitif sonra negatiftir. Son olarak hem uzun dönemde hem de kısa dönemde bağımsız değişkenlerden ihracat miktar endeksine doğru nedensellik ilişkilerin olduğu ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İhracat Miktar Endeksi, Küresel Gelir, Reel Döviz Kuru, Petrol Fiyatı, Kesirli Frekanslı Fourier Fonksiyonlu Genişletilmiş ARDL

The Effects of Global Income, Exchange Rate and Oil Price on Exports: The Case of Türkiye

Öz

This study aims to examine the combined effects of global income (GDP), real effective exchange rate and oil price on Türkiye's export quantity index for the period 2013Q1-2024Q2. In order to investigate these effects, the study utilizes the Fractional Frequency Fourier Augmented ARDL bounds test and the Granger causality test based on the error correction model. In this context, it is concluded that the selected independent variables have significant effects on Türkiye's export volume index in the long and short run. According to the findings, while the effect of global income is positive in the long run, the effect of other independent variables is negative. The short-run effect of the real effective exchange rate is first positive and then negative. Finally, it is determined that there is a causality relationship from the independent variables to the export volume index both in the long run and in the short run.

Anahtar Kelimeler

Export Volume Index, Global Income, Real Exchange Rate, Oil Price, Fractional Frequency Fourier Augmented ARDL

Kaynakça

• Acaravcı, A. ve Dağlı, Ö. (2021). Döviz Kurundaki Değişkenliğin Türkiye Dış Ticaretine Etkisi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 7(2), 213–232. https://doi.org/10.20979/ueyd.972981
• Açcı, Y. (2016). Türkiye’de Reel Döviz Kuru ve Diş Ticaret İlişkisinin Var Analizi ile İncelenmesi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 41–53. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.264357
• Ahmed, S. H. M. ve Konak, A. (2021). Dış Ticaretin, Kamu Harcamaları, Reel Döviz Kuru, Para Arzı ve İşsizlikle İlişkisi: Türkiye Üzerine Ekonometrik Bir Analiz (2006-2020). Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 834–848. https://doi.org/10.29106/fesa.1011161
• Aksoz Yilmaz, H. (2021). İhracat ve İstihdam İlişkisi Üzerine Panel Veri Modeli Analizi: OECD Ülkeleri Örneği. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi - Journal of Economic Policy Researches, 8(2), 115-139. https://doi.org/10.26650/JEPR.880876
• Alev, N. (2020). Döviz kuru ve döviz kuru volatilitesinin ihracat ve ithalata etkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(4), 606–623. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.573212
• Alper, A. E. (2023). Türkiye’de Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisi: Fourier Bootstrap Toda Yamamoto Nedensellik Testi Bulguları. Fiscaoeconomia, 7(2), 1391–1401. https://doi.org/10.25295/fsecon.1259216
• Alper, A. E. ve Alper, F. Ö. (2015). Çekim Modeli: Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne Sanayi Malı İhracat Potansiyelinin İncelenmesi. Avrasya Bilimler Akademisi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 72–81. https://doi.org/10.17740/eas.soc.2015‐V6-5
• Alsanusi, M., Altıntaş, H. ve Alnour, M. (2022). The role of real exchange rate in the trade balance between Turkey and Libya: Evidence from nonlinear and wavelet-based approaches. Journal of Ekonomi, 4(2), 46–56. https://doi.org/10.58251/ekonomi.1173205
• Altıntaş, H. (2013). Türkiye’de Petrol Fiyatları, İhracat ve Reel Döviz Kuru İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı ve Dinamik Nedensellik Analizi. International Journal, 9(19), 1-30. https://doi.org/10.11122/ijmeb.2013.9.19.459
• Altıntaş, H. (2024). Türkiye’de Döviz Kurunun Tüketici Fiyatları Üzerine Geçiş Etkisi: ARDL ve NARDL Yaklaşımından Kanıtlar. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 67, 1–13. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.1377410
• Altunöz, U. (2024). Investigating The Validity of The Marshall-Lerner Principle and J-Curve Theory in Relation to Real Exchange Rates and Trade Imbalances: An Empirical Study of China’s Economic Dynamics. International Journal of Social Sciences, 8(36), 250–286. https://doi.org/10.52096/usbd.8.36.12
• Artekin, A. Ö. (2024). Analysis of Export-Led Growth Model for Türkiye Economy With Markov Regime Switching Model. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 23(91), 1236–1256. https://doi.org/10.17755/esosder.1458141
• Aydıner, M. (2022). Ham Petrol Ve Altın Fiyatlarının Türkiye’nin Dış Ticaret Dengesine Etkisi. International Journal of Disciplines In Economics and Administrative Sciences Studies (IDEAstudies), 8(37), 36–43. https://doi.org/10.26728/ideas.588
• Ayran Cihan, K. ve Sandalcılar, A. R. (2022). Serbest Ticaret Anlaşmalarının Türkiye’nin Dış Ticaretine Etkileri: Çekim Modeli İle Bir İnceleme. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 8(2), 143–163. https://doi.org/10.20979/ueyd.1075275
• Aytekin, İ. ve Uçan, O. (2022). Döviz kuru enflasyon ve dış ticaret arasındaki ilişkinin ekonometrik bir analizi: Türkiye örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 460–475. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1009183
• Balassa, B. (1978). Exports and economic growth. Journal of Development Economics, 5(2), 181–189. https://doi.org/10.1016/0304-3878(78)90006-8
• Bashir, M. S. ve Ibrahim, A. A. A. (2024). Modelling Export-led Growth Hypothesis: An Empirical Evidence from Sudan. In An Overview on Business, Management and Economics Research Vol. 8 (pp. 28–61). B P International. https://doi.org/10.9734/bpi/aobmer/v8/2648G
• Becker, R., Enders, W. ve Lee, J. (2006). A Stationarity Test in the Presence of an Unknown Number of Smooth Breaks. Journal of Time Series Analysis, 27(3), 381–409. https://doi.org/10.1111/j.1467-9892.2006.00478.x
• Börü, M. K. ve Özmen, E. (2022). Petrol Fiyatlarının Dış Ticaret Açığı ile İlişkisi: 1999-2019 Yılları Arasında Türkiye Analizi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 185–196. https://doi.org/10.17336/igusbd.776922
• Bozatli, O., Bal, H. ve Albayrak, M. (2023). Testing the export-led growth hypothesis in Turkey: New evidence from time and frequency domain causality approaches. The Journal of International Trade ve Economic Development, 32(6), 835–853. https://doi.org/10.1080/09638199.2022.2144932
• Brancaccio, G., Kalouptsidi, M. ve Papageorgiou, T. (2023). The impact of oil prices on world trade. Review of International Economics, 31(2), 444–463. https://doi.org/10.1111/roie.12632
• Çam, S. (2024). Does the Exchange Rate Have a Pass-Through Effect on Domestic Food Prices in Türkiye? An Empirical Study Using a Combined ANN Algorithm and VAR Method. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 23(3), 1046–1059. https://doi.org/10.21547/jss.1363034
• Chen, S., Chen, D. ve HHrdle, W. K. (2014). The Influence of Oil Price Shocks on China’s Macroeconomy: A Perspective of International Trade. SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.2634637
• Christopoulos, D. K. ve Leon-Ledesma, M. A. (2011). International Output Convergence, Breaks, and Asymmetric Adjustment. Studies in Nonlinear Dynamics ve Econometrics, 15(3), 1-33. https://doi.org/10.2202/1558-3708.1823
• Dagar, V. ve Malik, S. (2023). Nexus between macroeconomic uncertainty, oil prices, and exports: evidence from quantile-on-quantile regression approach. Environmental Science and Pollution Research, 30(16), 48363–48374. https://doi.org/10.1007/s11356-023-25574-9
• de Mendonça Giudici, T. D. ve Caiado Rocha Lima, E. (2024). Empirical analysis of the J-Curve and Marshall-Lerner condition: impacts of macroeconomic shocks on the Brazilian trade balance using a Bayesian SVAR Identified via heteroskedasticity. Applied Economics Letters, 1–8. https://doi.org/10.1080/13504851.2024.2383256
• Dedeoğlu, D. (2021). Petrol Fiyatlarının Cari Açık Üzerindeki Eşik Etkileri: Türkiye. Global Journal of Economics and Business Studies, 10(20), 42–51.
• Demir, M. A. (2021). Petrol Fiyatları ile Türkiye’nin Dış Ticaret Açığı Arasında Zamana Göre Değişen Nedensellik Analizi. İzmir İktisat Dergisi, 36(2), 247–258. https://doi.org/10.24988/ije.202136201
• Demir, Z. ve Karagöz, K. (2024). Petrol Fiyatının Dış Ticaret Üzerindeki Asimetrik Etkisi: Türkiye’den Kanıtlar. Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 8(1), 17–42. https://doi.org/10.59293/anadoluiid.1436460
• Dünya Bankası. (2024). Export volume index (2015 = 100) - Turkiye. https://data.worldbank.org/indicator/TX.QTY.MRCH.XD.WD?locations=TR
• Duru, I. U., Eze, M. A., Saleh, A. S., Yusuf, A., ve Uzoma, K. (2022). Exchange Rate and Trade Balance in Nigeria: Testing for the Validity of J-Curve Phenomenon and Marshall-Lerner Condition. Asian Themes in Social Sciences Research, 6(1), 1–11. https://doi.org/10.33094/atssr.v6i1.65
• Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü. (2024). Economic Outlook 114. https://data-explorer.oecd.org/ Erdoğan, A. (2016). Türkiye’nin İhracatını Etkileyen Faktörler: Çoklu Regresyon Analizi. Social Sciences Research Journal, 5(2), 1–8.
• Feder, G. (1983). On exports and economic growth. Journal of Development Economics, 12(1–2), 59–73. https://doi.org/10.1016/0304-3878(83)90031-7
• Ferrerira, M. S. ve Januárıo, M. R. da C. (2024). Global shocks and trade response-terms of trade, J-curve and the Marshall-Lerner condition: evidence from Brazil♦. Estudos Econômicos (São Paulo), 54(3). https://doi.org/10.1590/1980-53575431mfmj
• Gallant, A. R. (1981). On the bias in flexible functional forms and an essentially unbiased form. Journal of Econometrics, 15(2), 211–245. https://doi.org/10.1016/0304-4076(81)90115-9
• Gallant, A. R. ve Souza, G. (1991). On the asymptotic normality of Fourier flexible form estimates. Journal of Econometrics, 50(3), 329–353. https://doi.org/10.1016/0304-4076(91)90024-8
• Granger, C. W. J. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-spectral Methods. Econometrica, 37(3), 424-438. https://doi.org/10.2307/1912791
• Güngör, S., Gürsoy, S. ve Doğan, M. (2022). The Effect of Exchange Rate Volatility on Bilateral Trade between Turkey and European Union Countries: Asymmetric Analysis with Markov Regime Switching Models. Journal Global Policy and Governance, 11(2), 3–34.
• Hamilton, J. D. (1983). Oil and the Macroeconomy since World War II. Journal of Political Economy, 91(2), 228–248.
• Hamilton, J. D. (1996). This is what happened to the oil price-macroeconomy relationship. Journal of Monetary Economics, 38(2), 215–220. https://doi.org/10.1016/S0304-3932(96)01282-2
• Hamilton, J. D. (2003). What is an oil shock? Journal of Econometrics, 113(2), 363–398. https://doi.org/10.1016/S0304-4076(02)00207-5
• Hatırlı, S. A., Oğuztürk, B. S., Önder, K. ve Demirel, O. (2012). Tekstil ve Konfenksiyon İhracatının Talep Fonksiyonu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(3–4), 185–198.
• Hepaktan, C. E., Çınar, S. ve Dündar, Ö. (2011). Türkiye’de Uygulanan Döviz Kuru Sistemlerinin Dış Ticaret ile İlişkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 3(5), 62–82.
• Uluslararası Enerji Ajansı (International Energy Agency) (2024). Total final consumption (TFC) by source. https://www.iea.org/data-and-statistics/data-tools/energy-statistics-data-browser?country=WORLDvefuel=Energy consumptionveindicator=TFCbySource
• Kalaitzi, A. S. ve Chamberlain, T. W. (2021). The validity of the export-led growth hypothesis: some evidence from the GCC. The Journal of International Trade ve Economic Development, 30(2), 224–245. https://doi.org/10.1080/09638199.2020.1813191
• Karagüler, S. ve Karkacıer, O. (2021). Türkiye İle BRICS Ülkeleri Arasındaki Dış Ticaretin Çekim Modeli (Gravity Model ) İle Ekonometrik Analizi. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 7(39), 737–745. https://doi.org/10.31589/JOSHAS.602
• Kaya, A. (2024). Üretici ve Tüketici Fiyatlarında Kur Geçişkenliği Etkisi: Türkiye, Brezilya ve Güney Afrika. Journal of Economic Policy Researches / İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 11(1), 31–49. https://doi.org/10.26650/JEPR1318757
• Kazdal, A. ve Gül, S. (2021). Türkiye’de İhracat ve Reel Kur Arasında Zamana Göre Değişen İlişki: Sektörel Düzeyde Güncel Bir İnceleme (Working Paper No: 21/38).
• Keskin, H. ve Kara, M. (2021). Türkiye’de Reel Efektif Döviz Kuru ile Dış Ticaret Dengesi Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi. International Journal of Social Science Research, 10(2), 273–284.
• Keynes, J. M. (1936). İstihdam, faiz ve paranın genel kuramı (Çev. A. Öztürk, 2023). İstanbul: Özgür Yayınları. Koşaroğlu, Ş. M., Şengönül, A. ve Karadaş, H. A. (2018). Petrol Fiyatlarının İhracat Üzerindeki Etkisi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 25(2), 335–349. https://doi.org/10.18657/yonveek.327486
• Krugman, P. (1980). Scale Economies, Product Differentiation, and the Pattern of Trade. The American Economic Review, 70(5), 950–959.
• Le, T.-H. ve Chang, Y. (2013). Oil price shocks and trade imbalances. Energy Economics, 36, 78–96. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2012.12.002
• Lee, C.-W., Hasyim, B. ve Lin, J.-Y. (2023). The Export-Led Growth Hypothesis: Some Evidence from the 8-ASEAN. Journal of Applied Finance ve Banking, 1–12. https://doi.org/10.47260/jafb/1321
• Lerner, A. P. (1944). The Economics of Control: Principles of Welfare Economics. The Macmillan Company.
• Ludlow, J. ve Enders, W. (2000). Estimating non-linear ARMA models using Fourier coefficients. International Journal of Forecasting, 16(3), 333–347. https://doi.org/10.1016/S0169-2070(00)00048-0
• Magee, S. P. (1973). Currency Contracts, Pass-Through, and Devaluation. Brookings Papers on Economic Activity, 1973(1), 303. https://doi.org/10.2307/2534091
• Marshall, A. (1923). Money, Credit and Commerce. Macmillan.
• McNown, R., Sam, C. Y. ve Goh, S. K. (2018). Bootstrapping the autoregressive distributed lag test for cointegration. Applied Economics, 50(13), 1509–1521. https://doi.org/10.1080/00036846.2017.1366643
• Mere, M. (2022). Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkeleri Arasındaki Ticaretin Çekim Modeli ile Analizi. Dumlupınar Üniversitesi İİBF Dergisi, 10, 54–61.
• Michaely, M. (1977). Exports and growth. Journal of Development Economics, 4(1), 49–53. https://doi.org/10.1016/0304-3878(77)90006-2
• Mike, F., Özaytürk, G. ve Kızılkaya, O. (2022). Türkiye Ekonomisinde Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi: Fourier Eşbütünleşme Testinden Yeni Bulgular. Sosyoekonomi, 30(52), 313–331. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2022.02.17
• Moshiri, S. ve Kheirandish, E. (2024). Global impacts of oil price shocks: the trade effect. Journal of Economic Studies, 51(1), 126–144. https://doi.org/10.1108/JES-08-2022-0455
• Naimoğlu, M. (2024). The Exchange Rate Pass-Through Effect in Türkiye: Fourier Shin Cointegration Approach (2006-2023). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(1), 208–225. https://doi.org/10.16953/deusosbil.1354452
• Nopeline, N. (2024). The J-curve of Indonesia Trade Balance With His Trading Partners: Autoregressive Distributed Lag Method. Montenegrin Journal of Economics, 20(4), 113-122. https://doi.org/10.14254/1800-5845/2024.20-4.10
• Nopeline, N., Sirojuzilam, S. ve Tanjung, A. A. (2024). J-Curve For Indonesia’s Trade Balance with Non-Linier ARDL. Financial Engineering, 2, 270–282. https://doi.org/10.37394/232032.2024.2.26
• Öbekcan, M., Varlık, S. ve Ozdemir, B. K. (2024). Monetary Policy Uncertainty and Exchange Rate Pass-Through: Evidence from Türkiye. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(3), 563–594. https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1466089
• Odhiambo, N. M. (2022). Is export-led growth hypothesis still valid for sub-Saharan African countries? New evidence from panel data analysis. European Journal of Management and Business Economics, 31(1), 77–93. https://doi.org/10.1108/EJMBE-06-2020-0156
• Orman, T. ve Dellal, İ. (2021). Cointegration Analysis of Exchange Rate Volatility and Agricultural Exports in Turkey: an Ardl Approch. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 9(6), 1180–1185. https://doi.org/10.24925/turjaf.v9i6.1180-1185.4456
• Oyadeyi, O. (2024). Testing the J-curve, Marshall-Lerner condition and Thirlwall hypothesis - empirical evidence from Nigeria. International Journal of Business and Emerging Markets, 16(3), 313–334. https://doi.org/10.1504/IJBEM.2024.139474
• Özen, E. ve Yıldırım, A. E. (2023). Türkiye’de Reel Efektif Döviz Kurunun Deri ve Deri Mamulleri İhracatı Üzerinde Etkisi Var mı? Mali Çömzüm, 33(175), 65–81.
• Özlale, Ü. ve Pekkurnaz, D. (2010). Oil prices and current account: A structural analysis for the Turkish economy. Energy Policy, 38(8), 4489–4496. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2010.03.082
• Öztürk, S. ve Demir, H. (2018). Döviz Kuru, İhracat ve İşsizlik İlişkisi: Türkiye Örneği. ISPEC International Journal of Social Sciences ve Humanities, 2(1), 30–43. https://doi.org/10.46291/ISPECIJSSHvol2iss1pp30-43
• Perron, P. (1989). The Great Crash, the Oil Price Shock, and the Unit Root Hypothesis. Econometrica, 57(6), 1361. https://doi.org/10.2307/1913712
• Pertiwi, R. ve Syamad. (2024). Is There J-Curve Phenomenon and Asymmetric Effects of Exchange Rate on Trade Balance in East Java? East Java Economic Journal, 8(1), 99–114. https://doi.org/10.53572/ejavec.v8i1.125
• Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289–326. https://doi.org/10.1002/jae.616
• Petek, A. ve Çelik, A. (2017). Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru,İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkininEkonometrik Analizi (1990-2015). Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 626(69), 87.
• Pierros, C., Rodousakis, N. ve Soklis, G. (2024). Exchange-rate pass-through in Turkey with a supply and use model. Applied Economics Letters, 31(1), 24–30. https://doi.org/10.1080/13504851.2022.2121376
• Polat, M. A. (2019). Petrol Fiyatlarının ve Reel Efektif Döviz Kurunun Türkiye’nin Dış Ticaret Dengesine Etkileri: Sınır Testi Yaklaşımı. Maliye ve Finans Yazıları, 112, 149–174.
• Şahin, D. ve Durmuş, S. (2019). Türkiye’de Reel Efektif Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Analizi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 210–223.
• Sam, C. Y. McNown, R., ve Goh, S. K. (2019). An augmented autoregressive distributed lag bounds test for cointegration. Economic Modelling, 80, 130–141. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2018.11.001
• Sayef, B. (2022). Relationship among Domestic Investment, Exports and Economic Growth: Evidence form the Case of Greece. MPRA Paper No. 114418
• Seok, J. H. ve Kim, S.-E. (2024). The impact of population aging on economic growth in Korea: Revisiting the export-led growth hypothesis framework. The Journal of International Trade ve Economic Development, 33(6), 1091–1107. https://doi.org/10.1080/09638199.2023.2235434
• Şimşek, M. (2003). İhracata Dayalı-Büyüme Hipotezinin Türkiye Ekonomisi Verileri ile Analizi, 1960-2002. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(2), 43–63.
• Solarin, S. A. (2019). Modelling the relationship between financing by Islamic banking system and environmental quality: evidence from bootstrap autoregressive distributive lag with Fourier terms. Quality ve Quantity, 53(6), 2867–2884. https://doi.org/10.1007/s11135-019-00904-7
• Syed, Q. R., Apergis, N. ve Goh, S. K. (2023). The dynamic relationship between climate policy uncertainty and renewable energy in the US: Applying the novel Fourier augmented autoregressive distributed lags approach. Energy, 275, 127383. https://doi.org/10.1016/j.energy.2023.127383
• Taghizadeh-Hesary, F., Yoshino, N., Rasoulinezhad, E. ve Chang, Y. (2019). Trade linkages and transmission of oil price fluctuations. Energy Policy, 133, 110872. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2019.07.008
• Tatlıcı, Ö. ve Kızıltan, A. (2011). Çekim Modeli: Türkiye’nin İhracatı Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 287–299.
• Tinbergen, J. (1962). Shaping the World Economy; Suggestions for an International Economic Policy. The Twentieth Century Fund.
• Toktaş, Y., ve Keskin, Y. B. (2017). Reel Efektif Döviz Kuru ile Türkiye’nin Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütüne Yaptığı İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin Analizi. International Journal of Academic Value Studies, 3(12), 381–390.
• Türk, M. M. (2024). Türkiye Ekonomisinde Reel Efektif Döviz Kuru, Reel İhracat ve Reel İthalat Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Testleri ile Analizi (2013-2023). Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 96–111. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1332134
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2024). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/dashboard/1550
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024a). Dış Ticaret İstatistikleri, Metaveri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Dis-Ticaret-104
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024b). İstastik Veri Portalı, Dış Ticaret. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104
• Tyler, W. G. (1981). Growth and export expansion in developing countries. Journal of Development Economics, 9(1), 121–130. https://doi.org/10.1016/0304-3878(81)90007-9
• Uğur, B. (2021). Petrol Fiyatlarının Cari İşlemler Üzerindeki Etkisi: Türkiye ve Hindistan Ekonominlerinin Karşılaştırılması. Uluborlu Mesleki Bilimler Dergisi, 4(2), 68–80.
• Uslu, H. (2023). Türkiye’de Reel Döviz Kuru, Enflasyon ve Faiz Oranlarının Dış Ticaret Üzerindeki Etkisi: Simetrik ve Asimetrik Yöntemlerle Analiz. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 524–556. https://doi.org/10.33206/mjss.1186057
• Vurdu, S. A. (2024). Türkiye’de Covid-19 Dönemi Sonrası Reel Efektif Döviz Kuru ve İhracat Arasındaki İlişkinin Analizi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1561206
• Yanar, R. ve Marangoz, E. (2022). Reel döviz kuru değişimlerinin firma ve sektör ihracat performasına etkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(4), 898–912. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1089288
• Yaşar, E. ve Küpcü, O. (2020). Reel Döviz Kurunun Firmaların İhracat Performansına Etkisi: Farklı Sektörlerdeki Firmalar Üzerine Ampirik Bir İnceleme. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 67–78.
• Yeter, F. (2023). Türkiye’de Petrol Fiyatlarının İhracat Üzerindeki Etkisinin Araştırılması. Türk Dünyası Araştırmaları, 135(266), 111–128. https://doi.org/10.55773/tda.1368937
• Yilanci, V., Bozoklu, S. ve Gorus, M. S. (2020). Are BRICS countries pollution havens? Evidence from a bootstrap ARDL bounds testing approach with a Fourier function. Sustainable Cities and Society, 55, 102035. https://doi.org/10.1016/j.scs.2020.102035
• Yildirim, A. E. ve Saraç, T. B. (2022). Exchange rate volatility and Turkey-Germany bilateral trade: An asymmetry analysis. The Journal of International Trade ve Economic Development, 31(5), 783–797. https://doi.org/10.1080/09638199.2021.2022742
• Yıldız, H., ve Özdamar, G. (2014). Reel Döviz Kuru - Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye İmalat Sanayisi Sektörleri Üzerine Bir İnceleme (2005-2012). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 187–204.
• Yılgör, M., Karahan, Ö. ve Öndes, H. (2021). Türkiye’de İhracat ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Etkileşimin Analizi. İzmir İktisat Dergisi, 36(3), 555–565. https://doi.org/10.24988/ije.202136304
• Yurdakul, E. M. ve Şipal, Y. Z. (2022). Deniz Yoluyla İhracat, Baltık Kuru Yük Endeksi ve Ham Petrol Fiyatı İlişkisi: Türkiye Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 44, 351–368.
• Yurtoğlu, Y. (2017). Reel Döviz Kuru ile İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (1997-2015). Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 3(1), 71–88.
• Zendato, N. . R., Sekali, A. A. K. ve Matondang, K. (2023). The Effect of International Trade on Foreign Exchange Reserves in Indonesia 2016-2021. Journal of Business Management and Economic Development, 1(01), 46–54. https://doi.org/10.59653/jbmed.v1i01.35