Esnek Çalışma’nın Kadınların İşgücü Piyasasına Katılımına Etkileri

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 383 - 406, 15.10.2024

Cemalettin Kalaycı , Fatma Yıldırım

https://doi.org/10.20979/ueyd.1513250

Öz

Küreselleşme süreciyle birlikte hız kazanan teknolojik ve ekonomik gelişmeler üretim tekniğini, üretim yerini, iş yapma biçimlerini, işyeri büyüklüğü etkilemektedir. Tüm bu gelişmeler neticesinde ortaya çıkan esneklik yaklaşımı işgücü piyasasında yapısal değişikliklere neden olmaktadır. İşgücü piyasalarında meydana gelen dönüşümün bir sonucu olarak ortaya çıkan esnek çalışma, kadınların çalışma hayatında karşılaştığı engelleri aşmasında ve iş-aile yaşamının uyumlaştırılmasında bir çıkış kapısı olarak değerlendirilmektedir. Ülkeden ülkeye farklılık göstermekle birlikte, esnek çalışma uygulamalarını kadınlar erkeklere oranla nispeten daha çok tercih etmektedirler. 2022 yılında OECD ortalaması bakımından geçici çalışan kadınların oranı (%12,5) geçici çalışan erkeklerin oranından (%10,5), kadın kısmi süreli istihdam oranı (%24) ise erkek kısmi süreli istihdam oranından (%9,6) fazladır. Esnek çalışmanın kadınlar için tam günlü iş bulamamaya karşın işsiz kalmama, ailevi sorumluluklarını yerine getirebilme serbestliği sağladığı için iş-yaşam dengesini kurabilme ve artan ekonomik koşullar karşısında aile bütçesine katkı sağlama avantajı tanısa da iş güvencesinden yoksunluk, düşük ücretle istihdam edilme ve koruyucu mevzuattan yararlanamama gibi dezavantajları da bulunmaktadır. Bu kapsamda standart istihdam biçimlerinde olduğu gibi esnek çalışma uygulamalarında da koruyucu yasal mevzuatlara ihtiyaç bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kadın İstihdamı,, Esnek Çalışma,, Esnek Çalışma Türleri

The Effects of Flexible Working on Women's Participation in the Labor Market

Öz

Technological and economic developments accelerating with the globalization process affect production technique, production location, ways of doing business and workplace size.. The flexibility approach that emerged as a result of all these developments causes structural changes in the labor market. Flexible working, which emerged as a result of the transformation in labor markets, is considered as a way out for women to overcome the obstacles they face in working life and to harmonize work-family life. Although it varies from country to country, women prefer flexible working practices relatively more than men. In 2022, on OECD average, the proportion of women in temporary employment (12.5%) is higher than the proportion of men in temporary employment (10.5%), and the proportion of women in part-time employment (24%) is higher than the proportion of men in part-time employment (9.6%). Although flexible working offers women the advantages of not being unemployed despite not being able to find a full-time job, achieving a work-life balance as it allows them to fulfill their family responsibilities and contributing to the family budget in the face of increasing economic conditions, it also has disadvantages such as lack of job security, low wages and inability to benefit from protective legislation. In this context, there is a need for protective legislation in flexible working practices as in standard forms of employment.

Anahtar Kelimeler

Women's Employment,, Flexible Working,, Flexible Working Types

Kaynakça

• Alp, E. ve Sönmez, Ö., A. (2011). ILO: Uluslararası Çalışma Örgütünün 177 Sayılı Evde Çalışma Sözleşmesi. TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 5(6), 16-27.
• Alpagut, G. (1998). Belirli Süreli Hizmet Sözleşmesi. Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası, Ankara.
• Aslan, B., Y. ve Açıkgöz, Ş. (2019). OECD Ülkelerinde İşgücü Piyasası Esnekliği ve Güvence. Çalışma İlişkileri Dergisi, 10(2), 45-68.
• Atkinson, J. (1986). Flexibility or Fragmentation? The United Kingdom Labour Market in the 1980s. International Institute for Labour Studies, 1-34.
• Baltes, B. vd. (1999). Flexible and Compressed Workweek Schedules: A Meta-Analysis of Their Effects on Work-Related Criteria. Journal of Applied Psychology, 84(4), 496.
• Başmanav, Y. (2016). Ödünç İş İlişkisi. Journal of Istanbul University Law Faculty,74, 139-169.
• Branine, M. (1998). The Logic of Job-Sharing in the Provision and Delivery of Health Care. Health Manpower Management, 24(1), 20-25.
• Çakır, Ö. (2001). Yeni Çalışma Biçimleri ve İşe İlişkin Tutumlar. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 3(1), 1-1.
• Çamlı, L., G. (2010). Esnek Çalışma Saatleri ve Çalışanların Esnek Çalışma Saatleri Düzenlemelerine Yönelik Tutumlarının Örgüte Bağlılıkları Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelenk, H. (2008). Esnek Çalışmanın İşgücü Maliyetlerine ve Rekabet Gücüne Etkisi ve Tekstil Sektöründe Uygulaması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi - Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelik, S. (2007). Türkiye İşgücü Piyasasının Esnekliği ve Esnek Çalışma Önündeki Engeller. Uzmanlık Tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü.
• Demir, F. ve Gerşil, G. (2008). Çalışma Hayatında Esneklik ve Türk Hukukunda Esnek Çalışma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (16), 68-89.
• Di Milia, L. (1998). A Longitudinal Study of the Compressed Workweek: Comparing Sleep on A Weekly Rotating 8 H System to A Faster Rotating 12 H System. International Journal of Industrial Ergonomics, 21(3-4), 199-207.
• Günay, C., İ. (2004). Çalışma Sürelerinde Esneklik. Kamu-İş Dergisi, 7(3), 173-189.
• Hatman, Ü. (2002). Esneklik Kavramı Neyi İfade Ediyor. TMMOB Dergisi, 131(2), 64-68.
• Horwitz, M. ve Smith, D.,A. (1998). Flexible Work Practices and Human Resource Management: A Comparison of South African and Foreign Owned Companies. International Journal of Human Resource Management, 9(4), 590-607.
• Humphreys, P. vd. (2000). Balancing Work and Family Life: The Role of Flexible Working Arrangements. Institute of Public Administration, Dublin.
• ILO(1990).Telework. Conditions of Work Digest. https://labordoc.ilo.org/permalink/41ILO_INST/8s7mv9/alma992776093402676, (Erişim: 06.06.2022).
• ILO (2004). What Is Shift Work?. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/ ed_protect/protrav/travail/documents/publication/wcms_170713, (Erişim: 06.06.2022).
• ILO (2016). Challenges and Opportunities of Teleworking for Workers and Employers in the ICTS and Financial Services Sectors. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/ed_dialogue/sector/documents/publication /wcms_531111, (Erişim: 06.06.2022).
• ILOSTAT (2023a). Share of Temporary Employees by Sex (%). https://www.ilo.org/shinyapps/bulkexplorer31/?lang=en&segment=indicator&id=SDG_0852_SEX_AGE_RT_A, (Erişim: 23.05.2023).
• ILOSTAT (2023b). Incidence of Part-Time Employment by Sex-Common Defination(%). https://www.ilo.org/shinyapps/bulkexplorer31/?lang=en&seg ment=indicator&id=SDG_0852_SEX_AGE_RT_A, (Erişim: 10.07.2023).
• Kalaycı, S. (2018). Esnek Çalışma Koşullarının Kadın İstihdamına Etkisi ve İşçi Konfederasyonlarının Değerlendirmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kanlis, I. (2016). Possibilities and Limitations of Flexible Work Arrangements in the Military. MBA Professional Report, Naval Postgraduate School, https://apps.dtic.mil/sti/tr/pdf/AD1026671.pdf, (Erişim: 23.09.2023).
• Karakoyun, Y. (2007). Esnek Çalışma Yoluyla Kadınların İşgücüne Katılım Oranının ve İstihdamının Artırılması; İşkur’un Rolü. Uzmanlık Tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü.
• Karlıdağ, Ö. (2011). Çalışma Yaşamında Esneklik-Uygulamalı Bir Çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, M. ve Doğan, B., B. (2016). Esnek Çalışma Modeli: Ev Eksenli Çalışma. Electronic Journal of Social Sciences, 15(58), 1069-1099.
• Korkusuz, R. (2005). Vardiyalı (Postalar Halinde) Çalışma ve Türk İş Hukuku’ndaki Düzenlemesi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(1-2), 1-18.
• Lim, V., K. ve Teo, T. S. (2000). To Work or Not To Work at Home an Empirical Investigation of Factors Affecting Attitudes Towards Teleworking. Journal of Managerial Psychology, 15(6), 560-586.
• OECD (2002). Taking the Measure of Temporary Employment. Employment Outlook, 135-196.
• OECD (2023a). Incidence of Permanent Employment. https://stats.oecd.org/#, (Erişim: 2.03.2023).
• OECD (2023b). Share of Employed in Temporary Employment, By Sex and Age Group. https://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=54750, (Erişim: 2.03.2023).
• OECD (2023c). Incidence of FTPT Employment-Common Definition: Table H1 -Incidence and Composition of Part-Time Employment. https://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=119416#, (Erişim: 07.07.2023).
• OECD (2023d). Incidence of FTPT Employment-Common Definition. https://stats.oecd.org/#, (Erişim: 05.08.2023).
• Öztürkoğlu, Y. (2013). Tüm Yönleriyle Esnek Çalışma Modelleri. Beykoz Akademi Dergisi, 1(1), 109-129.
• Parlak, Z. ve Özdemir, S. (2011). Esneklik Kavramı ve Emek Piyasalarında Esneklik. In Journal of Social Policy Conferences, 60, 1-60.
• Pinhas, M., M. (2006). Sosyal Politika Boyutunda Avrupa Birliği’nde Esnek Çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Richbell, vd. (2011). Non-Standard Working Time: an International and Comparative Analysis. The International Journal of Human Resource Management, 22(04), 945-962.
• Roeters, A., & Craig, L. (2014). Part-Time Work, Women’s Work-Life Conflict, and Job Satisfaction: A Cross-National Comparison of Australia, the Netherlands, Germany, Sweden, and the United Kingdom. International Journal of Comparative Sociology, 55(3), 185-203.
• Serbes, K. (2019). Esnek Çalışma ve İş-Aile Yaşamı Dengesi: AB ve Türkiye’deki Düzenlemelere Yönelik Betimleyici Bir İnceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Silim, A. ve Stirling, A.(2014). Women and Flexible Working: Improving Female Employment Outcomes in Europe. Institute for Public Policy Research, IPPR, 1-34.
• Sönmez, P.(2006). Küreselleşme, Avrupa Birliği ve İstihdam: Çalışma İlişkilerinde Yaşanan Dönüşüm. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 5(3), 177-198.
• Şen, S. (2000). Esnek Üretim ve Esnek Çalışma. TÜHİS Dergisi, 6(1), 25-55.
• Van Dam, K. (2003). Understanding Experts' Attitudes Towards Functional Flexibility. International Journal of Human Resources Development and Management, 3(2), 138-153.
• Valverde, M. vd. (2000). Labor Flexibility and Firm Performance. International Advances in Economic Research, 6(4), 649-661.
• Yavuz, A. (1994). Esnek Çalışma ve Endüstri İlişkilerine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yüksel, A., E., B. (2008). Çalışma Sürelerinde Esneklik Sağlayan Modeller Üzerine Değerlendirmeler. Lisans Politik & Ekonomik Yorumlar, 45(519), 49-59.
• Yücel, E. (2017). Geçmişten Bugüne Esnek Çalışma. International Journal of Human Sciences, 14(3), 2818-2826.
• Zeytinoğlu, E. (2004). Kısmi Süreli Çalışma Şekilleri ve 4857 Sayılı İş Kanunundaki Görünüm. Journal of Istanbul University Law Faculty, 62(1-2), 449-466.