ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ÖZETLEME ÖZ YETERLİKLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 25 - 39, 30.05.2022

Büşra Demir , Ergün Hamzadayı

https://doi.org/10.29228/filolojibengu.13

Cited By: 1

Öz

Ortaokul öğrencilerinin özetleme öz yeterliklerini cinsiyet, okuma sıklığı, yazma sıklığı ve özetleme başarısı değişkenleri açısından incelemeyi amaçlayan bu çalışma Gaziantep ili, Şahinbey ve Şehitkamil ilçelerinde bulunan ortaokullarda 8. sınıfta öğrenim gören 206 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nicel araştırma desenlerinden ilişkisel (korelasyonel) tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın veri toplama araçları Özetleme Özyeterlik Ölçeği, Öğrenci Bilgi Formu, Özet Kaynak Metni (Eskici) olarak belirlenmiştir. Öğrencilerin özetleme başarısını belirlemede Öykü Özeti Değerlendirme Dereceli Puanlama Anahtarından yararlanılmıştır. Verilerin analizinde IBM SPSS Statistics 21.0 ve MS-Excel 2007 programları kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlardan biri 8. sınıf öğrencilerinin orta düzeyde özetleme öz yeterlik algısına sahip oldukları buna karşın kız öğrencilerin erkek öğrencilerden daha yüksek özetleme öz yeterlik algısına sahip oldukları yönündedir. Çalışmadan elde edilen bir diğer sonuç öğrencilerin okuma sıklıkları ile Özetleme Özyeterlik Ölçeği ve ölçeğin özetleme amaçlı okuma ve özet yazma alt boyutlarından almış oldukları puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin olduğudur. Çalışmadan elde edilen diğer bir sonuç ise öğrencilerin özetleme başarıları ile Özetleme Özyeterlik Ölçeği ve ölçeğin özetleme amaçlı okuma ve özet yazma alt boyutlarından aldıkları puanlar arasında zayıf düzeyde doğrusal olarak anlamlı bir ilişki olduğudur. Bunun yanında öğrencilerin yazma sıklıkları ile Özetleme Özyeterlik Ölçeği ve ölçeğin özetleme amaçlı okuma ve özet yazma alt boyutlarından aldıkları puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

özetleme öz yeterliği, özetleme başarısı, okuma sıklığı

Kaynakça

• Bahçıvan, H. K. (2020). Öykü özeti değerlendirme dereceli puanlama anahtarı. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Bahçıvan, H. K. (2020). Öykü özeti değerlendirme dereceli puanlama anahtarı. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Bahçıvan, H. K. ve Çetinkaya, G. (2021). Ortaokul öğrencilerinin özetleme başarıları ile özetlemeye yönelik tutumları ve özyeterlik algıları arasındaki ilişki. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 137-162.
• Bandura, A. (1997). Self-Efficacy:The Exercise Of Control. W.H. Freeman and Company.
• Bayat, N. (2014). The effect of the process writing approach on writing success and anxiety. Educational sciences: theory & practice, 14 (3), 1133-1141.
• Baykara, K. (2011). Öğretmen adaylarının bilişötesi öğrenme stratejileri ile öğretmen yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(40), 80-92.
• Bolat, E. (2019). İlkokul 4.sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ile yazma öz yeterlilikleri arasındaki ilişki –Iğdır ili örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Bulut, P. (2013). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencileri ve Öğretmenlerinin Özetleme Stratejilerinin Değerlendirilmesi: Türkçe Dersi Örneği. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
• Cordero-Ponce, W. (2000). Summarization instruction: Effects on foreign language comprehension and summarization of expository texts. Reading Research and Instruction, 39, 329-350.
• Çetin, B. (2013). Çocuklar için öz- yeterlik ölçeğinin ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin akademik başarısını yordaması. Kastamonu Eğitim Dergisi 21 (3), 1117-1132.
• Çetinkaya, G. ve Bayat, N. (Yayım sürecinde) Özetlemeye yönelik özyeterlik algısı ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışması.
• Çetinkaya, G., Şentürk, R. ve Dikici, A. (2020). Özetleme stratejilerinin kullanımı ile özetleme başarımı arasındaki ilişki, Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1-17
• Çıkrıkçı, S. S. (2008). İlköğretim öğrencilerinde özetleme becerilerinin gelişimi. Dil Dergisi, (141), 19-35.
• Demir, T. (2013). İlköğretim öğrencilerinin yaratıcı yazma becerileri ile yazma özyeterlik algısı ilişkisi üzerine bir çalışma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(1), 84-114.
• Epçaçan, C. (2018). Okuduğunu anlama becerisinin gelişiminde özetleme tekniğinin etkisi üzerine bir değerlendirme. Ekev Akademi Dergisi, 74.
• Epçaçan, C., ve Erzen, M., (2010). Okuduğunu Anlama Becerileri ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 40 (185), 22-32.
• Hamzadayı, E. (2010). Bütünleştirilmiş öğrenme-öğretme yaklaşımının Türkçe öğretiminde okuduğunu anlama ve yazılı anlatım becerilerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi.
• Hamzadayı, E. ve Çetinkaya, G. (2011). Yazılı anlatımı düzenlemede akran dönütleri: dönüt türleri, öğrenci algıları. AİBU Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1) 147-165.
• Karatay, H. (2010). İlköğretim öğrencilerinin okuduğunu kavrama ile ilgili bilişsel farkındalıkları. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 457- 475.
• Kurnaz, H. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının bilgilendirici ve öyküleyici metinleri özetleme becerileri, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ERZSOSDER), 11, 141-156.
• Kuşdemir, Y. ve Güneş, F. (2014). Doğrudan öğretim modelinin okuduğunu anlama becerilerine etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 86-113.
• Oğuz, A., ve Kutlu-Kalender, M. D. (2018). Ortaokul öğrencilerinin üst bilişsel farkındalıkları ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(2), 170-186.
• Okuyan, H.Y. ve Gedikoğlu, Y.G. (2011). Öğretmenlerce Üretilen Yazılı Özet Metinlerin Niteliksel Özellikleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (2), 1007-1020.
• Özdemir, E. (1991). Yazma öğretimi. B. Özer (Ed.), Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimi içinde (114-129. ss.). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Senemoğlu, N. (2018). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Anı.
• Sever, S. (2000). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme (3.Baskı). Anı.
• Ülper, H. ve Şirin, A. (2020). Okuma anlama düzeyleriyle özyeterlik algısı arasındaki ilişki bağlamında ortaokul öğrencilerinin görünümleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (PAU Journal of Education), 48, 1-14.
• Ünlü, S. (2014). Ortaokul öğrencilerinin Türkçe dersine yönelik tutumları ve öz yeterlikleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Van Dijk, T. 1977. Text and context. Longman.