AN UNKNOWN PEOPLE'S POET AŞIK MAHZUNI AND A CONK CONTAINING THEIR POEMS

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 67 - 98, 21.11.2022

Mustafa Öztürk

https://doi.org/10.29228/filolojibengu.22

Öz

Conks, which are among the most significant written sources of Turkish folk literature, are accepted as works that must be obtained and evaluated when the materials they contain are taken into consideration. Despite the fact that numerous cönks have been brought to the literature until today, it is known that there are still many cönks in the hands of certain people that have not been opened for the use of researchers. In this study, a conk obtained from M. Mustafa Yılmaz, who kept the cönk belonging to his grandfather Aşık Mahzuni as "ancestral heirloom", was studied.
Twenty-five diverse folk poems sung with syllabic meter are included in the conk. It has been determined that thirteen of the poems mentioned belong to Aşık Mahzuni and twelve of them belong to Emrah from Erzurum (Erzurumlu Emrah). In the study, the life of Aşık Mahzuni, who will cross the threshold of the Turkish folk literature for the first time, is given with the information obtained from the source persons, general information about the characteristics of the cönk is given and also the latinized text of the cönk has been submitted.

Anahtar Kelimeler

Aşık Mahzuni, Cönk, Folk poetry

BİLİNMEYEN BİR HALK ŞAİRİ ÂŞIK MAHZÛNÎ VE ŞİİRLERİNİ İHTİVÂ EDEN BİR CÖNK

Öz

Türk halk edebiyatının en önemli yazılı kaynakları arasında yer alan cönkler, ihtivâ ettikleri malzemeler dikkate alındığında mutlaka elde edilmesi ve değerlendirilmesi gereken yapıtlar olarak kabul görmektedir. Bugüne kadar sayısız sayıda cönk literatüre kazandırılmış olmasına rağmen hâlâ belli kişilerin elinde araştırmacıların istifâdesine açılmamış birçok cönkün bulunduğu bilinmektedir. Bu çalışmada da dedesi Âşık Mahzûnî’ye ait cönkleri “ata yâdigârı” olarak saklayan M. Mustafa Yılmaz’dan edinilen bir cönk üzerinde çalışılmıştır.
Cönkte hece ölçüsüyle söylenmiş yirmi beş ayrı halk şiirine yer verilmiştir. Söz konusu şiirlerin on üç tanesinin Âşık Mahzûnî’ye, on iki tanesinin de Erzurumlu Emrâh’a ait olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada, Türk halk edebiyatı literatürüne ilk defa girecek olan Âşık Mahzûnî’nin hayatı, kaynak şahıslardan elde edilen bilgilerle derlenmiş, cönkün nitelikleri hakkında genel bilgiler verilmiş ve ayrıca cönkün yeni harflere çevrilmiş metni verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Âşık Mahzûnî, Cönk, Halk şiiri

Kaynakça

• Alptekin, Ali Berat (1987), “Fırat Havzası ve Doğu Anadolu’da Yazılmış Cönkler”, Fırat Havzası Yazma Eserler Sempozyumu (5-6 Mayıs 1986), Bildiriler, (Ed: Tuncer Gülensoy), Elazığ: Fırat Ünv. Yayınları, s. 227.
• Bilgegil, M. Kaya (1942), XVIII. Asır Saz Şairlerinden Kusuri, İkbal Kitabevi, İstanbul.
• Duran, Hamiye (2012), “Alevilik-Bektaşilik Muhtevalı Bir Cönk”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S. 61, s. 77-108. (s. 78)
• Durbilmez, Bayram (1998), Muhyiddin Abdal Divanı (Tenkitli Metin-İnceleme), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), Elazığ.
• Durbilmez, Bayram (2008), “Halk Edebiyatı Metinlerini Okurken Karşılaşılan Sıkıntılar”, Turkish Studies, 3/6. S. 228-241.
• Gökyay, Orhan Şaik (1984), “Cönkler Üzerine” Folklor ve Etnografya Araştırmaları, İstanbul, s. 107-173. (s.117).
• Ünver, İsmail (1992), “Arap Harfli Türkçe Metinlerin Çevirisinde Karşılaşılan Yanlışlar”, Türk Dili, S. 483 (Mart), Ankara, s.789-799.
• Ünver, İsmail (1993), “Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”, Türkoloji Dergisi, C. 11, S.1, Ankara, s. 53-89.