SANATSAL BİR BİÇİM OLARAK GROTESK NEDİR?

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 35, 29.06.2020

Kubilay Aktulum

Öz

Bu yazıda kuramsal düzlemde türün tanımına kısaca değindikten sonra yine kuramsal düzlemde sanatsal bir tür (kimilerince biçem) olarak kullanılan groteski yazının sınırları içerisinde yüce ve güzellik kavramıyla ilişkisi içerisinde ele alacağız; oldukça sınırlı olsa da groteski türsellik üzerinden moda söylemi görüngüsünde tanımlamaya uğraşacağız. Groteskin bir tür mü yoksa yazınsal/sanatsal biçem mi olduğu konusunda tartışmalara sıklıkla rastlanmaktadır. Yazıda değişik kuramcıların önerdikleri tanımlamalardan yola çıkarak groteski bir tür olarak tanımlayarak değişik işlevlerine değineceğiz. Bunu yaparken öncelikle türden ne anlamız gerektiğini belirtmemiz gerekiyor. Şu ya da bu sanatsal biçimin doğasına göre önerilen üstmetinsellik kavramını, moda söz konusu olduğunda, üstgiysisellik ya da, örneğin resim söz konusu olduğunda üstresimsellik vb. adlandırmalarla uyarlayabiliriz. Burada, kimi zaman gönderme yaptığımız Alexander McQueen’in kavramsal içerikli koleksiyonları üzerinde çözümlemelere girişmeden, moda söylemini sınırlı biçimde göz önünde bulundurarak, groteskin bir tür olarak görünümünü yüce ve güzellik kavramları çerçevesinde belirlemek arayışında olacağız. İster yazınsal ister yazın dışı alanlardan olsun şu ya da bu söylem türünü ya da ele alınan yapıtların üstmetinsellik, üstgiysisellik görüngüsünde konumlandırılmaları onların kendi özgüllüklerini daha iyi kavramaya, başka yapıtlar karşısında özgün katkılarını daha iyi kavramaya olanak sağlar. Çalışma sanatsal bir yapıttaki groteskin payını sorgulamak için yöntemsel ve kavramsal ipuçları vermeye yöneliktir.

Anahtar Kelimeler

Tür, türsellik, grotesk, yüce, güzellik

Kaynakça

• KAYNAKÇA Ablali, Driss (2013), Types, genres et généricité en débat avec Jean-Michel Adam, Pratiques Linguistique, Littérature, Didactique, 157/158, s. 216-232. Aktulum, Kubilay (1999), Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki. Aktulum, Kubilay (2011), Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık, Ankara: Kanguru. Aktulum, Kubilay (2020), Moda ve Metinlerarasılık, Konya: Çizgi. Bahtin, Mihail (2005), Rabelais ve Dünyası, Çev. Çiçek Öztek, İstanbul: Ayrıntı. Barthes, Roland (2014), Système de la Mode, Paris: Points. Bataille, Georges (1929), l’Informe, Paris. Boileau, Nicolas (2003), Şiir Sanatı, Çev. Mustafa Durak, Bursa: Yepta. Burke, Edmund (1990), Recherche philosophique sur l'origine de nos idées du sublime et du beau, Paris: Vrin. Calefato, Patricia (2004), The Clothed Body, Oxford: Berg. Chao, Shun-Liang (2010), Rethinking the Concept of the Grotesque: Crashaw, Baudelaire, Magritte, London: Routledge. Coulter, Gerry (2013), Alexander McQueen and Jean Baudrillard: ‘The Pleasure of Fashion’, International Journal od Baudrillard Studies, 10/1. Edwards, Justin; Graulune, Rune (2013), Grotesque, London: Routledge. Foucault, Michel (2004), Abnormal, (çev. Graham Burchell), London: Macmillan. Francoeur, Michel (1980), L'Illocution littéraire grotesque, un modele de sémiotique comparée, Quebec: Université Laval. Genette, Gérard (1979), Introduction à l’architexte, Seuil. Genette, Gérard (1982), Palimpsestes, Seuil. Genette, Gérard; Todorov, Tzevetan (1986), Théorie des Genres, Seuil. Greimas, Algirdas Julien (1950), La mode en 1830. Essai de description du vocabulaire vestimentaire d’après les journaux de mode de l’époque, Paris: Yayınlanmış Doktora Tezi. Güngen, Can (2012), Lacancı Terimler Sözlüğü, http://www.cangungen.com/2012/08/24/1531/ adresinden ulaşılmıştır. Harpham, Geoffrey (2006), On the Grotesque, Strategies of Contradiction in Art and Literature, Aurora: The Davies Group. Henning, Sylvie Debevec (Fall, 1981), La Forme In-Formante: A Reconsideration of the Grotesque, Mosaic, An Interdisciplinary Critical Journal, 14 / 4, s. 107-121. Holland, Peter (2002), Shakespeare Survey: Volume 55, King Lear and Its Afterlife: An Annual Survey ..., Camridge: Camridge University. Jean, Onimus (1966), Le grotesque et l'expérience de la Lucidité, Revue d'Esthétique, 3/4, s. 290–299. Jennings, Lee Byron (1963), The ludicrous Démon. Aspects of the Grotesque in German Post-Romantic Prose, California: University of California Press. Julliard, Virginie (2013), Éléments pour une « sémiotique du genre », Communication & langages, 177 / 3, s. 59-74. Kayser, Wolfgang (1966), The Grotesque in Art and Literature, New York: McGraw-Hill Book Company. Khouri, Nadia (1980), The Grotesque: Archeology of an Anti-Code, Zagadnienia Rodzajow Literackich, 23, s. 3-24. Knox, Kristin (2010), Alexander McQueen, genius of a generation, London: A&C Black Visual Arts. Kristeva, Julia (2018), La Révolution du langage poétique, Seuil. Litman, Théodore (1971), Le sublime en France, Paris: Nizet. Longin (1991), Traité du Sublime, Paris: Bibliothéques Rivages. Maingueneau, Dominique (2004), Typologie des genres de discours, Le Discours littéraire. Paratopie et scène d’énonciation, Paris: Armand Colin. Martins, Moisés De Lemos (2011), Médias et mélancolie – le tragique, le baroque et le grotesque, Sociétés, 2011/1 – 111, s. 17-25. Martins, Moisés De Lemos (2015), Mélancolies de la mode. Le Baroque, le Grotesque et le Tragique, http://repositorium.sdum.uminho.pt/handle/1822/35333 adresinden ulaşılmıştır. Matthis, Michael J. (2010) (Ed.), The Beautiful, the Sublime, and the Grotesque, Cambridge: Cambridge Scholars Publishing. Molinié, Georges (1998), Sémiostylistique, Paris: PUF. Pala Güzel, Şebnem (2016) (Ed.), Grotesk, Ankara: Bilgesu. Punter, David (2007), Metaphor, London: Routledge. Rosen, Elisheva (1990), Innovation and Its Reception: The Grotesque in Aesthetic Thought, Substance, 19/ (62/63), s. 125-135 Rosen, Elisheva (1991), Sur le grotesque: l'ancien et le nouveau dans la réflexion esthétique, l’Imaginaire du texte, Paris: PUV. Ruskin, John (2003), The Srones of Venise, Cambridge: Da Capo Press. Savoie Pierre (1995), L'esthétique grotesque et L'homme qui rit de Victor Hugo, Québec: Université de Montréal. Schaeffer, Jean-Marie (1989), Qu’est-ce qu’un genre littéraire, Seuil. Scholl, Dorothea (2007), Baroque, arabesque, grotesque, Oeuvres Critiques, XXXII / 2, s. 45-77. Spooner, Catherine (2006), Contemporary Gothic, London: Reaktion Books. Thomson, Philip (2017), The Grotesque, London: Routledge. Todorov, Tzvetan (1978), « L'Origine des genres », Les Genres du discours, Seuil. Tremblay, Robert (1991), Nicole Everaert-Desmedt, Le processus interprétatif: introduction à la sémiotique de Ch. S. Peirce, Liège, Mardaga, 1990, Philosophiques, 18 / 2, s. 195-197. Ubersfeld, Anne (1971), le Carnaval de Cromwell, Romantisme, 1 / 2, s. 80-93. Wellnitz, Philippe, Le grotesque: théorie, généalogie, figures İçinde Bölüm: Le grotesque littéraire – simple style ou genre à part entière, Bruxelles: Presses de l'Université Saint-Louis. http://im-akermariano.blogspot.com/2017/07/unforgettable-grotesqueness.html adresinden ulaşılmıştır.