ANTON ÇEHOV'UN “ACI” ADLI ÖYKÜSÜNE GÖSTERGEBİLİMSEL BİR BAKIŞ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 101 - 130, 31.12.2021

Abdullah Tekin

https://doi.org/10.55036/ufced.962134

Öz

Göstergebilim, bir metne metin içi bağıntılar açısından yaklaşılmasını öneren bir yöntemdir. Bu yöntemi benimseyen araştırmacılar, metnin, derin düzeyden yüzeysel düzeye doğru farklı (zıt) öğelerin eklemlenmesiyle ortaya çıkan bir yapı olduğunu öne sürer. Göstergebilimcilere göre bütün yazınsal metinlerin özünde aynı işlevleri yerine getiren eyleyenler vardır. V.Proop incelediği olağanüstü Rus masallarında 31 işlev saptar. Greimas bu işlevleri 6’ya indirir ve bir eyleyenler şeması geliştirir. Bu şemadan hareketle anlatının derin düzeyini açıklamaya yarayan bir ‘göstergebilimsel dörtgen’ tasarlar. Greimas’ın göstergebilim kuramından hareketle bir metin, 1. Yüzeysel Yüzey, 2. Derin Düzey olarak temelde iki düzeyde çözümlenir. Yüzeysel Düzey’de metnin “Anlatı Düzeyi ve Söylem Düzeyi” incelenirken Derin Düzey’de metnin “Mantıksal-Anlamsal Düzeyi” incelenir. Anlatının derin düzeyi, ayrıca göstergebilimsel dörtgen üzerinde görselleştirilir. Bu bilgilerden hareketle bu çalışmada amaç Rus yazar Anton Çehov’un “Acı” adlı öyküsünü göstergebilimsel açıdan incelemektir. Çalışmanın yöntemi doküman incelemesidir. Bu noktada, söz konusu öykü Greimas göstergebilimine göre incelenmiş ve Greimas göstergebilimindeki kavramlardan hareketle öykünün yüzeysel ve derin yapısı ortaya çıkartılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Göstergebilim, Greimas, Anton Çehov, “Acı”.

A Semiotical Look At Anton Çehov's Story Named “Pain”

Öz

Göstergebilim, bir metne metin içi bağıntılar açısından yaklaşılmasını öneren bir yöntemdir. Bu yöntemi benimseyen araştırmacılar, metnin, derin düzeyden yüzeysel düzeye doğru farklı (zıt) öğelerin eklemlenmesiyle ortaya çıkan bir yapı olduğunu öne sürer. Göstergebilimcilere göre bütün yazınsal metinlerin özünde aynı işlevleri yerine getiren eyleyenler vardır. V.Proop incelediği olağanüstü Rus masallarında 31 işlev saptar. Greimas bu işlevleri 6’ya indirir ve bir eyleyenler şeması geliştirir. Bu şemadan hareketle anlatının derin düzeyini açıklamaya yarayan bir ‘göstergebilimsel dörtgen’ tasarlar. Greimas’ın göstergebilim kuramından hareketle bir metin, 1. Yüzeysel Yüzey, 2. Derin Düzey olarak temelde iki düzeyde çözümlenir. Yüzeysel Düzey’de metnin “Anlatı Düzeyi ve Söylem Düzeyi” incelenirken Derin Düzey’de metnin “Mantıksal-Anlamsal Düzeyi” incelenir. Anlatının derin düzeyi, ayrıca göstergebilimsel dörtgen üzerinde görselleştirilir. Bu bilgilerden hareketle bu çalışmada amaç Rus yazar Anton Çehov’un “Acı” adlı öyküsünü göstergebilimsel açıdan incelemektir. Çalışmanın yöntemi doküman incelemesidir. Bu noktada, söz konusu öykü Greimas göstergebilimine göre incelenmiş ve Greimas göstergebilimindeki kavramlardan hareketle öykünün yüzeysel ve derin yapısı ortaya çıkartılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Göstergebilim, Greimas, Anton Çehov, “Acı”.

Kaynakça

• Creswell, J.W. (2016). Araştırma deseni: nitel, nicel ve karma yöntem ve yaklaşımları. (2. Baskı). Selçuk Beşir Demir (Çev. Ed.), Ankara: Eğiten Kitap.
• Çehov, A. (2017). Seçme öyküler 1: kent hikâyeleri. H.A. Ediz (Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
• Greımas, A.J. & Courtés, J. (1986). Semiotique. dictionnaire raisonné de la théroie du langage, Tome:1, Tome:2, Hachette, Paris.
• Günay, V.D. (2018). Bir yazınsal göstergebilim okuması: Kuyucaklı Yusuf. İstanbul: Papatyabilim Yayıncılık.
• Güran Yiğitbaşı, K. (2018). “Yolculuk” Adlı Çocuk Kitabının Greimas’ın Göstergebilimsel Çözümlemesi ile İncelenmesi”, Middle East Journal Of Refugee Studies, 3(1) s.53-79.
• Kıran, A. ve Kıran, Z. (2011). Yyazınsal okuma süreçleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Rifat. M. (2011). Homo semioticus ve genel göstergebilim sorunları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Rifat. M. (2014). Göstegebilimin ABC’Sİ, İstanbul: Say Yayınları.
• Saussure, F.de. (1978). Cours de linguistique générale, Payot, Paris.
• Sığırcı, İ. (2020). Göstergebilim uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A.& Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yücel, T. (2015). Yapısalcılık, İstanbul: Can Yayınları.
• Uçan, H. (2013). Dilbilim, göstergebilim ve edebiyat eğitimi. Ankara: Hece Yayınları.
• Uçan, H. (2018). Edebiyat bilimi. İstanbul: İz Yayıncılık
• Uçan, H. (2016). Yazınsal eleştiri ve göstergebilim. İstanbul: İz Yayıncılık.