A Radicant Approach to The Polysystem Theory in Translation

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 160 - 176, 30.12.2022

Serhan Dindar

https://doi.org/10.55036/ufced.1181903

Öz

The radicant is a frequently used concept in recent years, especially in contemporary arts and sociology. Radicant, which is defined as “taking root” (radication), also includes change, development and progress. Roots in the radicant are formed afterwards, not at the beginning because the radicant is something that progresses, develops and takes root by making a transposition between different situations and even between different languages, thoughts and cultures. In the nature of radicant, there is always progress, development and radication. The radicant also shows itself in interlingual translation, which is itself characterized by progression, transposition and development. Taking into consideration the radicant character of interlingual translation, we can say that translation theory can also show a radicant quality if we look at it from the perspective of translation studies. The Polysystem Theory, one of the most important theories in translation studies, is a theory that focuses on literary translation. The transmission of an original text written in a source language for a specific culture to the target culture through a target language also determines its position in the target culture because the translated text can occupy a central position in the target culture and become more popular and contribute to its literature. It can even shape the literature of the target culture by influencing it. Thus, it can provide the emergence of new literary genres in the target culture or make them more popular. In other words, the source text, turning into a target text, takes root in another language and culture and continues its development. The objective of this theoretical study is to show that the Polysystem Theory is a radicant translation theory by approaching the theory from the perspective of the concept of radicant in a different way.

Anahtar Kelimeler

Radicant, Interlingual translation, Translation theory, Taking root, Polysystem Theory

ÇEVİRİDE ÇOĞULDİZGE KURAMI'NA RADİKAN BİR YAKLAŞIM

Öz

Radikan kavramı son dönemlerde özellikle de çağdaş sanatlar ve sosyoloji alanlarında sıkça kullanılan bir kavramdır. “Kök salma” olarak tanımlanan radikan aynı zamanda içerisinde değişim, gelişim ve ilerlemeyi de barındırmaktadır. Radikanda kökler ilk ortaya çıkışta değil sonradan oluşmaktadır çünkü radikan olan şey, farklı durumlar arasında hatta farklı dil, düşünce ve kültürler arasında bir geçiş yaparak ilerleyen, gelişen ve kök salandır. Radikanın doğasında hep bir ilerleme, gelişme ve bu yolla kök salma vardır. Radikan durumu aynı şekilde doğasında yer değiştirme, ilerleme, geçiş yapma ve gelişme olan dillerarası çeviride de kendini göstermektedir. Doğasında radikan olma durumu olan dillerarası çeviri sürecinden hareketle, çeviribilim açısından bakacak olursak çeviri kuramının da radikan olma özelliği gösterebileceğini söyleyebiliriz. Çeviribilim alanının en önemli kuramlarından biri olan Çoğuldizge Kuramı yazınsal metin çevirisi üzerine yoğunlaşan bir kuramdır. Kaynak bir dilde, belirli bir kültür için yazılmış olan orijinal metnin erek bir dil aracılığı ile erek kültüre aktarılması onun erek kültürdeki konumunu da belirlemektedir çünkü çeviri metin, erek kültürde merkez konuma gelip daha popüler bir durumda olabilir ve erek kültür yazınına katkıda bulunabilir. Hatta erek kültür yazınını etkisi altına alarak şekillendirebilir. Böylece erek kültürde yeni yazınsal türlerin ortaya çıkmasını veya onların daha popüler bir hale gelmesini sağlayabilir. Diğer bir deyişle, kaynak metin erek metne dönüşerek başka bir dil ve kültürde kök salıp gelişimine devam etmektedir. Kuramsal düzeydeki bu çalışmanın amacı, Çoğuldizge Kuramı’na radikan kavramı açısından farklı bir şekilde yaklaşarak kuramın radikan bir çeviri kuramı olduğunu göstermektir.

Anahtar Kelimeler

Radikan, Dillerarası çeviri, Çeviri kuramı, Kök salma, Çoğuldizge Kuramı

Kaynakça

• Akay, A. (2019). Türkçe Basıma Önsöz. Radikan, Küreselleşmenin Bir Estetiği İçin. İçinde, 7-16, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Aksoy, B. (2002). Geçmişten Günümüze Yazın Çevirisi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Bourriaud, N. (2019). Radikan, Küreselleşmenin Bir Estetiği İçin. Talat Mehmet Öngüt (Çev.). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Demircioğlu, C. (2016). Çeviribilimde Tarih ve Tarihyazımı, Doğu-Batı Ekseninde Bir Karşılaştırma. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Dindar, S. (2020). Göstergelerarası Çeviride Yenidenyazma ve Yenidenyaratma Kavramları. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Even-Zohar, I. (1979). Polysystem Theory. Poetics Today, 1, 1-2, 287-310.
• Even-Zohar, I. (1990). The position of translated literature within the literary polysystem. Poetics Today, 11, 1, 45-51.
• Even-Zohar, I. (2008). Yazınsal Çoğuldizge İçinde Çeviri Yazının Durumu. Saliha Paker (Çev.). Çeviri Seçkisi II, Çeviri(bilim) Nedir? İçinde, Mehmet Rifat (Ed.), 125-132, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Göktürk, A. (1994). Çeviri: Dillerin Dili. İstanbul: YKY.
• Güzelyürek, P. (2002). Polisistem Kuramı’na Göre Türkiye’de 1940’lı Yıllar Çeviri Etkinliğinin Değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Jakobson, R. (1963). Essais de linguistique générale. Paris: Les Éditions de Minuit.
• Munday, J. (2001). Introducing Translation Studies, Theories and Applications. London&New York: Routledge.
• Tahir-Gürçağlar, Ş. (2011). Çevirinin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
• Yalçın, P. (2015). Çeviri Stratejileri, Kuram ve Uygulama. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Yazıcı, M. (2005). Çeviribilimin Temel Kavram ve Kuramları. İstanbul: Multilingual.
• CNRTL Dictionnaire: https://www.cnrtl.fr/lexicographie/.