A CONTENT ANALYSIS ON RESEARCH WITH THE THEME OF “MENTOR” AND “MENTORING” IN THE CONTEXT OF TEACHING PRACTICUM

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 21, 7 - 25, 29.06.2022

Melek Çakmak , Özge Ceren Çelik

Öz

The purpose of this research is to perform a theme-based content analysis on the studies that focused on the mentor aspect of teaching practice, which has an important place in teacher education. In this study in which the database was composed of documents, the main themes reflected by the studies on this subject were attempted to be determined by performing content analysis on the studies with the focus of "mentor" and "mentoring" in teaching practice. To identify the studies to be included in the analysis, the concepts of “mentor and mentoring” were used. The literature review was limited to the last ten years (2011-2021). The scope of the studies obtained was examined in the context of the purpose of the study and it was attempted to determine the research areas and focus topics. Content analysis is functionalized especially in constructing the themes. The themes that stood out as a result of the analysis were “perceptions, opinions and expectations”, “communication”, “the role of technology and the online mentoring process”, “effective feedback process”, and “comparative studies”. While presenting findings, sample studies were presented in the framework of identified themes. The findings showed that mentoring including mentors in teaching practicum, as a research area with various aspects, was analyzed in studies conducted with various stakeholder groups in both national and international literature. The findings were discussed in the context of teacher education, teaching practicum and mentoring practices.

Anahtar Kelimeler

teacher education, teaching practicum, mentor, mentoring, content analysis

ÖĞRETMENLİK UYGULAMASI BAĞLAMINDA “UYGULAMA ÖĞRETMENİ” VE “DANIŞMANLIK SÜRECİ” TEMALI ARAŞTIRMALAR ÜZERİNDE BİR İÇERİK ANALİZİ

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmen yetiştirmede önemli bir yeri olan öğretmenlik uygulamasında uygulama öğretmenine odaklanan çalışmalar üzerinde tema odaklı bir içerik analizi yapmaktır. Dokümanların veri tabanını oluşturduğu çalışmada, öğretmenlik uygulamasında “uygulama öğretmeni” ve “danışmanlık süreci” odaklı çalışmalar üzerinde içerik analizi gerçekleştirilerek, bu konuda yapılan çalışmaların yansıttığı temel temalar belirlenmeye çalışılmıştır. Analize dahil edilecek araştırmaların belirlenmesinde anahtar kelimeler olarak “uygulama öğretmeni (mentor)” ve “danışmanlık süreci (mentoring)” kavramları kullanılmıştır. Alanyazın taraması, son on yıl (2011-2021) ile sınırlı tutulmuştur. Elde edilen araştırmaların kapsamı, çalışmanın amacı bağlamında incelenerek araştırma alanları ve odak konuları belirlenmeye çalışılmıştır. İçerik analizi özellikle temaların belirlenmesinde işlevselleştirilmiştir. Analiz sonucunda öne çıkan temalar “algı, görüş ve beklentiler”, “iletişim”, “teknolojinin rolü ve çevrimiçi danışmanlık süreci”, “etkili geribildirim süreci” ve “karşılaştırmalı çalışmalar” olmuştur. Bulguların sunumunda belirlenen temalar çerçevesinde çalışma örneklerine yer verilmiştir. Bulgular, öğretmenlik uygulaması kapsamında uygulama öğretmenleri de dahil danışmanlık sürecinin farklı yönleriyle incelenen bir araştırma alanı olarak, hem ulusal hem de uluslararası alanyazında çeşitli paydaş grupları ile yürütülen araştırmalarda ele alındığını göstermiştir. Elde edilen bulgular öğretmen yetiştirme, öğretmenlik uygulaması ve danışmanlık süreci bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

öğretmen yetiştirme, öğretmenlik uygulaması, uygulama öğretmeni, danışmanlık, içerik analizi

Kaynakça

• Akpınar, M., Çolak, K. ve Yiğit, E. (2012). Öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yeterliklerine yönelik uygulama öğretmenlerinin görüşleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 36, 41 - 67.
• Aktağ, İ. (2011). Öğretmenlik uygulaması dersinin öğretmen yeterliği üzerine etkisi. Spor Bilimleri Dergisi, 22(1), 13-23.
• Alegado, P. J. E. ve Soe, H. Y. (2021). A comparative analysis of the effects of mentoring among participating countries in 2013 and 2018 Teaching and Learning International Survey (TALIS). International Journal of Research Studies in Education, 10(5), 45-59.
• Altıntaş, S. ve Görgen, İ. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik uygulaması üzerine görüşleri (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi örneği). Turkish Studies –International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or TurkicVolume, 9(8), 197-208.
• Ambrosetti, A. ve Dekkers, J. (2010). The interconnectedness of the roles of mentors and mentees in preservice teacher education mentoring relationships. Australian Journal of Teacher Education, 35(6), 42-55.
• Aslan, M. ve Sağlam, M. (2018). Öğretmenlik uygulaması dersinin öğretmen adaylarının görüşlerine göre değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 144-162.
• Aydın, Ö. ve Ok, A. (2020). Mentoring practices in English language teaching practicum: Student teachers’ perspectives on cooperating teachers’ roles in the Turkish context. The Teacher Educator, 55(3), 248-266.
• Ayvacı, H. Ş., Özbek, D. ve Bülbül, S. (2019). Bir öğretmenlik uygulaması sürecinin farklı katılımcılar tarafından değerlendirilmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 57-66.
• Baran, M., Yaşar, Ş. ve Maskan, A. (2015). Fizik öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 230-248.
• Batmaz, O. ve Ergen, Y. (2020). İlkokul öğretmenleri ve öğretim üyelerinin öğretmenlik uygulaması dersine yönelik görüşleri. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES) , 53(2) , 549-576.
• Bay, D. N., Şeker, P. T. ve Alisinanoğlu, F. (2020). Öğretmenlik uygulaması dersine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 4(1), 1-20.
• Beck, C. ve Kosnik, C. (2002). Components of a good practicum placement: Pre-service teacher perceptions. Teacher Education Quarterly, 29, 81-98.
• Bektaş, M. ve Ayvaz, A. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersinden beklentileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 209-232.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, (9)2, 27-40.
• Bural, B. ve Avşaroğlu, S. (2012). Zihin engelliler öğretmenliği öğretim uygulaması dersinde karşılaşılan güçlüklerin öğretmen adayları açısından değerlendirilmesi. Turkish Journal of Education, 1(2) , 51-63.
• Canaslan Akyar, B. (2020). Okul öncesi öğretmen adaylarının uygulama derslerinde işbirlikçi öğretmen ve akademik danışmanların mentörlük süreçlerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(2) , 869-880.
• Chaaban, Y., Wang, L. ve Du, X. (2021). Mentoring approaches and opportunities for learning to teach: a comparative study of the practicum experience in Lebanon and China, Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 29(1), 136-161.
• Chan, C. (2020). I know how it feels: How online mentors help pre-service teachers negotiate practicum tensions in the third space, Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 28(2), 189-210.
• Clark, T., Foster, L., Sloan, L. ve Bryman, A. (2021). Bryman's social research methods (6th ed.). Oxford University Press.
• Clarke, A. ve Mena, J. (2020). An international comparative study of practicum mentors: Learning about ourselves by learning about others. Teaching and Teacher Education, 90, 103026.
• Collins, A. J. ve Fauser, C.J.M.B. (2005). Balancing the strengths of systematic and narrative reviews. Human Reproduction Update, 11(2), 103-104.
• Çepni, O. ve Aydın, F. (2016). Coğrafya öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(2) , 285-304.
• Darling-Hammond, L., Burns, D., Campbell, C., Goodwin, A. L., Hammerness, K., Low, E. L. ve Zeichner, K. (2017). Empowered educators: How high performing systems shape teaching quality around the world. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Demir, Ö. ve Çamlı, Ö. (2011). Öğretmenlik uygulaması dersinde uygulama okullarında karşılaşılan sorunların sınıf ve okul öncesi öğretmenliği öğrenci görüşleri çerçevesinde incelenmesi: Nitel bir çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1) , 117-139.
• Erol, Y. C. ve Özdemir, T. Y. (2018). Öğretmen adaylarının okul tabanlı mentorluk ve özyeterlik algılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2) , 874-894.
• Ersin , P., Atay, D. ve Mede, E. (2020). Boosting pre-service teachers’ competence and online teaching readiness through e practicum during the COVID-19 outbreak. International Journal of TESOL Studies, 2,(2), 112-124.
• Ferrari, R. (2015). Writing narrative style literature reviews. Medical Writing, 24(4), 230-235.
• Fives, H., Hamman, D. ve Olivarez, A. (2007). Does burnout begin with student-teaching? Analyzing efficacy, burnout, and support during the student-teaching semester. Teaching and Teacher Education, 23, 916-934.
• Giebelhaus, C. R. ve Bowman, C. L. (2002). Teaching mentors: Is it worth the effort? The Journal of Educational Research, 95(4), 246-254.
• Gömleksiz, M. N. ve Kan, A. Ü. (2013). Mentor öğretmenlerin yapılandırmacı öğrenme yaklaşımını kullanmadaki yeterlik düzeylerine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 135-173.
• Gömleksiz, M. N., Kan, A. Ü. ve Öner, Ö. (2017). Etkili öğretmenlik eğitimi perspektifinde öğretmenlik uygulaması dersine eleştirel bir yaklaşım: Nitel bir inceleme. Tarih Okulu Dergisi, 10, 927-954.
• Graves S. (2010). Mentoring pre-service teachers: A case study. Australasian Journal of Early Childhood, 35(4), 14-20.
• Grudnoff, L. (2011). Rethinking the practicum: Limitations and possibilities. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 39(3), 223-234.
• Gümüş , N., Çulha Özbaş, B., Gülersoy, A. E., Duman, D., Türker, H., Avcı, G. ve Dikicigil, Ö. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin “öğretmenlik uygulaması” dersine ilişkin görüş ve önerileri. Turkish Studies Educational Sciences, 13(11), 593-613.
• Gürsoy, E. (2013). Improving practicum for a better teacher training. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 93, 420-425.
• Hagenauer, G., Waber, J. ve de Zordo, L. (2021). She never actually let you walk into a trap: Exploring relational turning point events in the mentor–mentee relationship in the practicum. Professional Development in Education. DOI: 10.1080/19415257.2021.1876155
• Hascher, T., Cocard, Y. ve Moser, P. (2004). Forget about theory-practice is all? Student teachers' learning in practicum. Teachers and Teaching, 10(6), 623-637.
• Hudson, P. (2013). Desirable attributes and practices for mentees: Mentor teachers’ expectations. European Journal of Educational Research, 2(3), 107-119. DOI: 10.12973/eu-jer.2.3.107
• Hudson, P. (2016a). Forming the mentor-mentee relationship. Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 24(1), 30-43.
• Hudson, P. (2016b). Identifying mentors’ observations for providing feedback. Teachers and Teaching, 22(2), 219-234.
• Hudson, P. ve Millwater, J. (2008). Mentors’ views about developing effective English teaching practices. Australian Journal of Teacher Education, 33(5), 1-13.
• Izadinia, M. (2016). Student teachers’ and mentor teachers’ perceptions and expectations of a mentoring relationship: Do they match or clash? Professional Development in Education, 42(3), 387-402.
• Jones, M. ve Ryan, J. (2014) Learning in the practicum: Engaging pre-service teachers in reflective practice in the online space. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 42(2), 132-146.
• Kale, M. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersinde karşılaştıkları sorunlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 255-280.
• Karasu Avcı, E. ve İbret, B. Ü. (2016). Öğretmenlik uygulaması-II dersine ilişkin okul öncesi öğretmen adaylarının görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2519-2536.
• Keiler, L. S., Diotti, R., Hudon, K. ve Ransom, J. C. (2020) The role of feedback in teacher mentoring: how coaches, peers, and students affect teacher change. Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 28(2), 126-155.
• Koç, C. ve Yıldız, H. (2012). Öğretmenlik uygulamasının yansıtıcıları: Günlükler. Eğitim ve Bilim, 37(164).
• Kwan, T. ve Lopez‐Real, F. (2005). Mentors' perceptions of their roles in mentoring student teachers. Asia‐Pacific Journal of Teacher Education, 33(3), 275-287.
• Levine, A. (2006). Educating school teachers. The Education Schools Project.
• Mahlangu, V. P. (2018). Mentoring of pre-service teachers: Pre-service teacher mentoring. K. Dikilitaş, E. Mede, & D. Atay (Ed.), Mentorship strategies in teacher education içinde (s.1-18). USA: IGI Global.
• Maphalala, M.C. (2013). Understanding the role of mentor teachers during teaching practice session. International Journal of Educational Sciences, 5(2), 123-130.
• Onwuegbuzie, A. J., Leech, N. L. ve Collins, K. M. (2012). Qualitative analysis techniques for the review of the literature. The Qualitative Report, 17(28), 1-28.
• Öksüz, Y. ve Coşkun, K. (2012). Öğretmenlik uygulaması I-II derslerinin zihin engelliler öğretmen adaylarının özyeterlilik algılamaları üzerindeki etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 131-155.
• Özçelik, N. (2012).Yabancı dil öğretmen adaylarının okul deneyimi ve öğretmenlik uygulaması dersine ilişkin görüşleri. GEFAD / GUJGEF, 32(2), 515-536.
• Polly, D., Handler, L. K., Hopper, E. B. ve Binns, I. C. (2018). Mentoring elementary education teacher candidates in the instructional design and lesson planning process. K. Dikilitaş, E. Mede, & D. Atay (Ed.), Mentorship strategies in teacher education içinde (s. 19-36) USA: IGI Global.
• Sarı, M. H., Dağ, N. ve Taşğın, Ö. (2020). Sınıf öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının mentor-menti ilişkisine yönelik algıları: bir metaforik çalışma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(2), 813-831.
• Sepet, T. (2020). Bilişim teknolojileri öğretmeni adayları için bir e-mentorluk uygulamasının tasarlanması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Sezen Yüksel, N. (2017). Öğretmen adaylarının uygulama öğretmeni değerlendirmelerinin uygulama deneyimine göre incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 1048-1062.
• Sowell, M. (2017) Effective practices for mentoring beginning middle school teachers: mentor's perspectives. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 9(4), 129-134.
• Spear, M., Lock, N. D. ve McCulloch, M. (1997). The written feedback mentors give to student teachers. Teacher Development, 1(2), 269-280.
• Sünkür Çakmak, M. (2019). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması derslerine ilişkin görüşleri. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 207-226.
• Taşdere, A. (2014). Sınıf öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine yönelik yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 1477-1497.
• Tatlı, Z. ve Bayramoğlu, A. (2015). Öğretmenlik uygulaması sürecinin dijital öyküler ile yansıtılması. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education, 4(2), 16-28.
• Tawalbeh, T. I. (2021) Mentoring experience at university level: EFL mentees' perceptions and suggestions. International Journal of Higher Education,10(1).
• Tepeli, Y. ve Caner, M. (2014). Pedagojik formasyon programı öğrencilerinin öğretmenlik uygulaması ile ilgili görüşleri. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 313-328.
• Torun, F. P. (2017). İngiliz dili eğitimi öğretmen adaylarına akran, uygulama öğretmeni ve uygulama öğretim elemanı tarafından gözlem sonrası verilen geribildirimlerin niteliği ve etkinliği üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• van Ginkel, G., van Drie, J. ve Verloop, N. (2018). Mentor teachers’ views of their mentees. Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 26(2), 122-147.
• Wang, J. (2001). Contexts of mentoring and opportunities for learning to teach: A comparative study of mentoring practice. Teaching and Teacher Education: An International Journal of Research and Studies, 17(1), 51-73.
• Wasonga, C. O., Wanzare, Z. O. ve Dawo, J. I. (2015). Mentoring beginning teachers: Bridging the gap between pre-service training and in-practice realities. Journal of International Education and Leadership, 5(2).
• Weller, S.C., Vickers, B., Bernard, H.R., Blackburn, A.M., Borgatti, S., Gravlee C.C. ve Kohnson J. C. (2018). Open-ended interview questions and saturation. PLoS ONE 13(6), e0198606.
• Yalın Uçar, M. (2012). Öğretmenlik uygulamasına ilişkin durum çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2637-2660.
• Yalın Uçar, M. (2017). Uygulama öğretmenlerinin görev, rol ve eğitim gereksinimlerine ilişkin algıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 46-62.
• Yazıcı, Z. ve Tekerci, H. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının mentor öğretmen algısı. Route Educational & Social Science Journal, 4(5), 156-166.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Ankara Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, G. ve Bıkmaz, F. (2021) Revealing the professional learning needs of teachers for the successful mentoring of teacher candidates. European Journal of Teacher Education, 44(4), 538-554.