YAŞAYAN MİT OLARAK DOĞUM LEKELERİ: SİMGELERİ VE ANNE-KADIN

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 3, 159 - 169, 30.11.2019

Harika Zöhre Eryılmaz

Öz

Mit, diğer tür tanımları içerisinde insanlığın tarihlerini ve içinde bulundukları zamanı kavramaları açısından diğer türlere göre görece önemli bir konumdadır. Bununla birlikte en genel tanımıyla ilkel ya da ilksel eskilikteki zamanların yeryüzünde var olan toplumlarının bilinmeyeni bilinene dönüştüren düşüncelerin sonucudur. Arkaik insanlar için mit, tam anlamıyla olayların bilimsel nedenlerinin bir açıklaması değilse de onların anlamlandırılması için önemlidir. Yani mitler her zaman bir başlangıcın öyküsüdür. Bu bağlamda, konumuzu oluşturan ‘doğum lekeleri’ yüzyıllardan bu yana toplumda yaşayan bir olgu olarak karşımıza çıkmakta, bu olgunun etrafında şekillenen anlatılar ise “mitsel” bir anlatıyı hatırlatmaktadır. 

Genel anlamda, varlığının nedeni henüz netleşmemiş olan doğum lekeleri, çalışmamızda, öncelikle bu anlatıların birer “yaşayan mit” olup olmadığı sorusu bağlamında ele alınmış; ardından köken mitleri çerçevesinde değerlendirilmiştir. 

Doğum lekeleri ile ilgili dikkat çeken bir başka unsur, bu lekelerin anne-kadının yediği/yemediği yiyeceklerle ilgili sınıflandırmaya gidilebileceğidir. Çalışmanın son bölümünde kadından bebeğe geçen lekeler ve hikayeleri değerlendirilmekle birlikte, leke görünümleri feminist-vejetaryen eleştirel kuram açısından değerlendirilmiştir ve modern insanın bir bilinmeyeni olan bu lekelerin güzel/çirkin leke ayrımında anneden bebeğe geçişinin ardında hiyerarşik yasak ve doğurganlığın ölüme tepkisitespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

yaşayan mit, doğum lekeleri, simge, feminist-vejetaryen eleştirel kuram, mitsel anlatı

Kaynakça

• Adams, Carol J (2015). Etin Cinsel Politikası Feminist-Vejetaryen Eleştirel Kuram, 2.b., Çev. Güray Tezcan, Mehmet Emin Boyacıoğlu, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• Campbell, Joseph (2006). İlkel Mitoloji Tanrının Maskeleri. 3.b., Çev. Kudret Emiroğlu, Ankara: İmge Kitabevi.
• Çobanoğlu, Özkul (2016). Bilim ve Ütopya. Toplumsal ve İktisadi Kökleriyle Türk Mitolojisi, S.270, s.11-35.
• Çobanoğlu, Özkul (2001). Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Türk Dünyası Edebiyat Tarihi. C.1., Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
• Eliade, Mircea (2016). Mitlerin Özellikleri. Çev. Sema Rifat, Orijinal Basım 1963, İstanbul: Alfa Basım.
• Eliade, Mircea (1992). İmgeler ve Simgeler. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: Gece Yayınları.
• Honko, Lauri (2014). Miti Tanımlama Problemi. Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar II, 3.b., Çev. Nezir Temür, Ankara, Geleneksel Yayınları, s. 145-153.
• Prose, Francine (2012). Living Legends. University of Mississippi, Vol.39, No.1/3, s.449-459.
• P. Thomas Ziegler (1966). The Meat We Eat. The Interstate Printers and Publishers: Danville, IL.
• Schreiner, Olive (1978). Woman and Labour. Virago: Londra.
• Segal, Robert A (2014). Dinsel Mit-Ritüel Kuram. Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar IV, Çev. Naim Atabağsoy, Ankara, Geleneksel Yayınları, s.271-284.