The Ideological Function of Folklore in the Secondary Oral Culture Environment: "Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz" TV Series - Film Example

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 6, 198 - 213, 31.05.2021

Ergin Altunsabak

Öz

In this study, there is a discussion on the approach of TV series-films with nationalist ideology to folklore with the assumption that TV series and films are today's folkloric texts. According to the researcher, the reason why folk culture is included in today's visual texts is to benefit from the ideological function of folklore. Within the scope of this view, the use of folkloric products in Turkish television series was discussed and and an application example of folklore in contemporary visual texts is presented. In the study, first of all, the discussion of whether the television series should be treated as folkloric texts was included in line with the purpose of the study. Although this discussion is not the main purpose of the study, it was opened because it is related to the main purpose of the view. The main aim of the researcher is to emphasize the multiple functions of folklore, rather than consider television series as folkloric texts, and to show the origin of folklore in the construction of national identity in contemporary texts. While defending this view, the researcher makes use of the examples in the TV series and movies. Although folklore is covered in different aspects in today's television series, it is applied to the text in order to nurture the ideological idea in works that have national concern. The findings are obtained by identifying and analyzing the folkloric elements in the TV series " Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz", which was taken as a sample for the study. As a result, folklore continues its function by being a source for the purposes of mass media with such practices and these tools bring a new approach to practice and conservation that has an impact on the preservation and transmission of folklore in the contemporary world.

Anahtar Kelimeler

folklore, ideology, functional folklore, tv series-film, eşkıya dünyaya hükümdar olmaz

İKİNCİL SÖZLÜ KÜLTÜR ORTAMINDA FOLKLORUN İDEOLOJİK İŞLEVİNE BİR ÖRNEK: “EŞKIYA DÜNYAYA HÜKÜMDAR OLMAZ” TV DİZİSİ

Öz

Bu çalışmada dizi ve filmlerin bugünün folklorik metinleri olması varsayımıyla milliyetçi ideoloji kaygısını güden dizilerin folklora yaklaşımı üzerine bir tartışma yürütülmektedir. Araştırmacıya göre bugünün görsel metinlerinde halk kültürüne yer verilmesinin nedeni folklorun ideolojik işlevinden faydalanma ihtiyacıdır. Bu görüş dâhilinde, çalışmada Türk televizyon dizilerinin içeriğinde folklorik ürünlerin nasıl ve hangi işlevi yönüyle kullanıldığı tartışılırken aynı zamanda folklorun çağdaş görsel metinlerde bir uygula(n)ma örneği sunulmaktadır. Çalışmada öncelikle televizyon dizilerinin folklorik metinler olarak ele alınıp alınmayacağı tartışmasına da çalışmanın amacı doğrultusunda yer verilmiştir. Bu tartışma çalışmanın esas amacı olmasa da görüşün bütünselliği için açılmıştır. Araştırmacının temel amacı, televizyon dizilerinin folklorik metinler olarak değerlendirilmesinden öte folklor unsurlarının günümüzdeki çok yönlü işlevine vurgu yapmak ve çağdaş metinlerdeki millî kimlik inşası bağlamında folklorun ideolojik işlevini göstermektir. Araştırmacı bu görüşünü savunurken ele aldığı dizi-filmdeki örneklerden faydalanmaktadır. Folklor, günümüz televizyon dizilerinde farklı yönleriyle işleniyor olsa da millî kaygıyı güden ve metnin esasına alan yapıtlarda ideolojik fikri beslemek üzere metne uygulanmaktadır. Bulgulara çalışmaya örneklem olarak alınan “Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz” adlı dizi-filmde yer alan folklorik ögelerin tespiti ve çözümlenmesiyle ulaşılmaktadır. Sonuç olarak folklor, bu tür uygulamalarla kitle iletişim araçlarının amaçlarına kaynaklık ederek işlevini sürdürürken, bu araçlar da çağdaş dünyada folklorun korunmasına ve aktarılmasına etki eden yeni bir uygulama ve koruma yaklaşımı getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

folklor, ideoloji, işlevsel folklor, dizi-film, eşkıya dünyaya hükümdar olmaz

Kaynakça

• Aktulum, K. (2013). Folklor ve metinlerarasılık. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Aslan, E. (2015).” Karapapak-Terekeme Türklerinde Hıdırellez Geleneği”. Millî Folklor, S. 108: 210-213.
• Baki Nalcıoğlu, Z. S. (2016). “Metinlerarası Uygulamaya Bir Örnek: Diriliş "Ertuğrul"”. Millî Folklor, S. 109: 58-70.
• Bars, M. E. (2020). “Medya Merkezli Kahraman Dönüşümü: Alp/Alperenden Postmodern Delikanlılığa”. Millî Folklor. S. 128: 126-137.
• Bascom, W. R. (2010). “Folklorun Dört İşlevi”. (Çev. Ferya Çalış). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. (Ed. M. Öcal Oğuz ve Selcan Gürçayır). Ankara: Geleneksel Yayınları. 71-86
• Başgöz, İ. (1992). “Giriş”, İçinde: Sibirya ’dan Bir Masal Anası, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Başgöz, İ. (1996). “Protesto: Folklorun Beşinci İşlevi (Fonksiyonu)”. Folkloristik, Umay Günay Armağanı. [Haz: Ö. Çobanoğlu-M. Özarslan]. Ankara: Feryal Matbaası, s. 1-4.
• Cereci, S. (2014). "Türk Televizyon Dizilerinin Küresel Başarısı: Evrensel İnsan Yaklaşımı”. Journal of Academic Social Science Studies. Sayı: 28, 1-12.
• Çevik, M. (2015). “Televizyon dizileri halk hikâyelerinin modern şekli midir?”. Millî Folklor, 2015, Yıl 27, Sayı 106
• Dorson, R. M. (2007). “Folklor ve Fake lor. İçinde. Folklorun Sahtesi: Fakelore. Yay. Haz. Selcan Gürçayır Teke. Ankara: Geleneksel Yay.
• Dundes, A. (2007). “Fakelore Fabrikasyonu”. Folklorun Sahtesi: Fakelore”. Haz. Selcan Gürçayır. Ankara: Geleneksel Yayınları
• http://www.atv.com.tr/webtv/eskiya-dunyaya-hukumdar-olmaz erş.tar. (10.01.2021)
• http://www.haber7.com/neler-oluyor-hayatta/haber/969717-bu-da-nigdenin-robin-hoodu (erş.tar. 12.04.2017).
• http://www.milliyet.com.tr/ege-nin-robin-hood-u-magazin-2314183/ (erş.tar. 12.04.2017).
• Kirshenblatt-Gimblett, B. (2007). “Hatalı İkilikler”. Folklorun Sahtesi: Fakelore (Yay.Haz. Selcen Gürçayır), Ankara: Geleneksel Yayıncılık, s. 51-70
• Koven, M. J. (2014). “Halk Bilimi Çalışmaları, Popüler Film ve Televizyon: Gerekli Bir Eleştirel Araştırma”. Uygulamalı Halk Bilimi. Çev.: Gülşah Yüksel Halıcı. Yay. Haz.: Öcal Oğuz vd. Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Kurt, G. (2011). “Televizyon Dizilerinin İletişimsel ve Dilbilimsel İşlevleri”. Folklor/Edebiyat. 17(65), 187-197.
• Oğuz, M. Ö. (2013). Küreselleşme ve Uygulamalı Halkbilimi. Ankara: Akçağ Yay.
• Ong, W. J. (2013). Sözlü ve Yazılı Kültür: Sözün Teknolojileşmesi, İstanbul: Metis Yayınları,
• Özdemir, N. (2012). Medya kültür ve edebiyat, Ankara: Grafiker Yayınları
• Sözen, M. (2009). “Doğu Anlatı Gelenekleri ve Türk Sinemasının Aidiyeti”. Bilig Dergisi, Yaz 50, s.131-152.
• Şenesen, İ. (2017). “Adana Halk Kültüründe Gökyüzü İle İlgili Halk İnanışları Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme”. Asia Minor Studies, Cilt: 5 Sayı: 9, Ocak 2017 / Volume: 5 Issue: 9, January 2017.
• Titon, J. T. (2009). “Metin”. Halk Biliminde Kuramlar Yaklaşımlar 3, Yay. Haz. M. Öcal Oğuz vd. Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Turan, F. A. (2008). “Anadolu’daki Hıdırellez Kutlamalarına Dair İnanmalar, Ritüeller, Yasaklar ve Yaptırımlar”. Gazi Türkiyat Türklük Bilimi Araştırma Dergisi. Bahar sayı 2, s. 91- 100,
• Uyanık, S. (2009). “Dede Korkut Anlatmalarında Metinlerarası Söylem”. Millî Folklor, Sayı: 83, 30-40
• Yaylagül, L. (2004). “1960-1970 Dönemi Türk Sinemasında Düşünce Akımları”. Sinemada Anlatı ve Türler, Ed. Fatma Dalay Küçükkurt, Ahmet Gürata, Ankara: Vadi Yayınları, s.231-275,