A Return of Fake and Hoaxed News in the Covid-19 Pandemia Process: Examination of Infodemic in the Context of Turkey

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 7, 135 - 151, 30.11.2021

Funda Bozkurt

Öz

In today's world, the impact of the digital age can be seen clearly in every field. Especially the internet and communication networks create a new culture creation environment. Unlike other cultural environments, the rapid spread of information in digital culture environments has many positive and negative consequences. Based on this, the spread of fake news that emerged in the crisis environment during the Covid-19 pandemic, which affected the whole world, has gained a speed that cannot be prevented with the development of web 2.0 technology. In this context, first of all, concepts such as fakelore, fake news, post truth and infodemia were explained. Samples of false news have been given in the context of Turkey and tried to explain the disinformation they cause. In addition to the effects of satire news on the process, examples of folk remedy applied against coronavirus are given and the results caused by the practices are mentioned. Considering that we are in the first place among the countries most exposed to fake news, precautions to be taken are mentioned in this study, which is believed to be beneficial in terms of preventing disinformation caused by information pollution and emphasizing the importance of being a good media literate.

Anahtar Kelimeler

covid 19, fake news, post truth, infodemi, fakelore, satire news

Covıd-19 Pandemi Sürecindeki Sahte ve Yalan Haberlerin Bir Getirisi: İnfodeminin Türkiye Bağlamında İncelenmesi

Öz

Günümüz dünyasında dijital çağın etkisi her alanda belirgin bir şekilde görülmektedir. Özellikle internet ve iletişim ağları yeni bir kültür yaratım ortamı oluşturmaktadırlar. Diğer kültür ortamlarından farklı olarak dijital kültür ortamlarında bilginin çok hızlı bir şekilde yayılması olumlu ve olumsuz birçok sonuç doğurmaktadır. Buna istinaden bütün dünyayı etkisi altına alan Covid-19 pandemi sürecindeki kriz ortamında ortaya çıkan sahte haberlerin yayılımı web 2.0 teknolojisinin gelişmesiyle önüne geçilemeyecek bir hız kazanmıştır. Bu bağlamda öncelikle fakelore, sahte haber, hakikat ötesi (post truth) ve infodemi gibi kavramların açıklaması yapılmıştır. Sahte haberlerin Türkiye bağlamında örneklemleri verilmiş olup, sebep oldukları dezenformasyon açıklanmaya çalışılmıştır. Hiciv haberciliğinin sürece etkilerinin yanı sıra Koronavirüse karşı uygulanan halk hekimliği örnekleri verilmiş olup uygulamaların sebep olduğu sonuçlara değinilmiştir. Sahte habere en çok maruz kalan ülkeler arasında birinci sırada olduğumuz göz önünde bulundurulduğunda bilgi kirliliğinin sebep olduğu dezenformasyonun önüne geçmek ve iyi bir medya okur yazarı olmanın önemini vurgulamak açısından faydalı olacağına inanılan bu çalışmada alınması gereken tedbirlerden bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

covid 19, sahte haber, gerçek ötesi, infodemi, fakelore, hiciv haberciliği

Kaynakça

• Referans1 AKYÜZ, Selman Selim (2020). “Yanlış Bilgi Salgını: COVID-19 Salgını Döneminde Türkiye’de Dolaşıma Giren Sahte Haberler”, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, C. 34, S. 34, s. 422-444.
• Referans2 ASLAN, Erkan (2020). “Fakelore Mu, Geleneğin İcadı Mı, Uygulamalı Halk Bilimi Mi? Hamamönü Hıdırellez Şenlikleri Üzerine Bir İnceleme”, Millî Folklor, C.16, S. 126. S.75-85.
• Referans3 BAKİ NALCIOĞLU Zeynep Safiye (2020). “Folklorun Elektronik Bağlamı: İnternet”, Gazi Türkiyat, C.1, S. 26, s.187-205.
• Referans4 BRONNER, Simon Josef (2009). Digitizing and Virtualizing Folklore. Folklore and the Internet Vernacular Expression in a Digital World. Trevor J. Blank(ed.), Utah: Utah State University Press.
• Referans5 ÇOBANOĞLU, Özkul (2012). Halk Bilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Referans6 DUMAN, Mustafa (2019). “Geleneksellik- Gerçeklik İlişkisi Bağlamında Bilginin Niteliği ve Folklorda Yalan Haber”, Folklor/edebiyat, C. 25, S. 100, s. 971-984.
• Referans7 DUNDES, Alan (1989). “Fakelore Fabrikasyonu” Çev: UÇAR Aslı ve GÜRÇAYIR Selcan, Millî Folklor, S. 70. s.92-101.
• Referans8 FİNE, Gary Alan and TURNER, Patriaca A. (2001). Whispers on the Color Line: Rumor and Race in America. Berkeley: University of California.
• Referans9 GÜRÇAYIR, Selcan (2007). “Önsöz”. Folklorun Sahtesi: Fakelore, Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Referans10 GÜVEN, Ahmet (2020). “Hakikatin Yitimi Olarak Post-Truth: Bir Kavramsallaştırma Denemesi”, İnsan&İnsan Dergisi, C. 23, S. 23, s.20-36.
• Referans11 KAVAKLI, Nurhan (2019). “Yalan Haberle Mücadele ve İnternet Teyit/Doğrulama Platformları”, Erciyes İletişim Dergisi, C. 6, S.1, s.663-682.
• Referans 12 PECK, Andrew (2020). “A Problem of Amplification: Folklore and Fake News in the Age of Social Media”, The Journal of American Folklore, Vol. 133, No. 529, p. 329-351.
• Referans 13 ŞİMŞEK, Volkan (2018). “Post-Truth ve Yeni Medya: Sosyal Medya Grupları Üzerinden Bir İnceleme”, Global Media Journal TR Edition, S.16 s.1-14.
• Referans 14 TAŞ, Oğuzhan ve TAŞ, Tuğba (2018). “Post-Hakikat Çağında Sosyal Medyada Yalan Haber ve Suriyeli Mülteciler Sorunu”, İletişim, S.29, s.183-207.
• Referans 15 ÖLÇEKCİ, Haluk (2016). “Türkiye’de Milliyetçi Mizah Örneği: Çaylak Dergisi. Humanities Sciences, 11(3), s. 172-188
• Referans 16 ÖZDEMİR, Nebi (2006). “Sanal Dünyanın Köy Monografileri”, Millî Folklor, S. 72, s.23-46.
• Referans 17 ÖZDEMİR, Nebi (2007), “Sanal Mizah”, ICANAS (International Congress of Asian and North African Studies), s.1277-1301.
• Referans 18 ÖZDEMİR, Nebi (2015). Medya Kültür ve Edebiyat, Ankara: Grafiker Yayınları.