Kelağayı Başörtüsünün Etno-Kültürel Özellikleri Ve Çağdaş Giyim Tasarımından Örnekler

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 291 - 306, 29.11.2022

Minara Guliyeva

Öz

Öz
Azerbaycan halkının milli ve manevi mirası sayılan “kelağayı”, binlerce yıldır sanatçılardan oluşan etno-kültürel değerlerin bir parçasıdır. Bugün dünyada kullanılan diğer başörtülerinden farklı ve gizemli renk özellikleriyle oluşan kelağayı, tarihsel süreçte çeşitli türleri ile ünlenmiş ve Azerbaycan kültürünü dünyaya tanıtmıştır. El sanatlarıyla ünlü kelağayı ustaları, ipek kumaşlar üzerinde etnik motifler kullanmışlardır. İster motif zenginliği ister tür ve renk çeşitliliği ile kelağayı dünyanın ilgisini çekmiştir. Orta Çağ'dan beri dünyanın çeşitli ülkelerine ithal edilen bu ürün, halen moda tasarımcıların gözdesidir. Çağdaş giysi tasarımında motifleri ve sembolik ögeleri başarıyla uygulanmaktadır. Aynı zamanda Azerbaycan’da kelağayı sanatının sürdürülmesine ve gelişmesine yönelik sık sık sergiler düzenlenmektedir.
Araştırmada, Azerbaycan’a özgü kelağayı genel hatları ile ele alınarak etno-kültürel özellikleri değerlendirilmiştir. Çalışmada öncelikle, Azerbaycan’ın bölgelerinde üretilen kelağayı sanatından, teknik ve tasarım özelliklerinden bahsedilmiştir. Bu bilgiler tarihi, kültürel değerlendirmelerin yanı sıra Azerbaycan’dan moda tasarımcılarının koleksiyonlarından örnekler verilerek araştırılmıştır. Bu bağlamda konu ‘Kelağayının Kültürel Tarihi Geçmişi’, ‘Kelağayı’nın Belirleyici Özellikleri’ ve ‘Etnik Tarz Olarak Çağdaş Giysi Tasarımında Kelağayı’ başlıkları altında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan,, etno-kültür,, kelağayı başörtüsü,, etnik giysi,, el sanatları.

Ethno-Cultural Features of the Kelağayı Headscarf and Examples of Contemporary Clothing Design

Öz

Abstract
The "kelagayi", which is considered the national and spiritual heritage of the Azerbaijani people, is a part of the ethno-cultural values created by artists for thousands of years. Kelagayi, which is different from other headscarves used in the world today and has mysterious color features, has become famous with its various types in the historical process and introduced the Azerbaijani culture to the world. Kelagayi masters, famous for their handicrafts, used ethnic motifs on silk fabrics. Whether with the richness of motifs or the diversity of species and colors, kelagayi has attracted the attention of the world. This product, which has been imported to various countries of the world since the Middle Ages, is still a favorite of fashion designers. Motifs and symbolic elements are successfully applied in contemporary clothing design. At the same time, exhibitions are held frequently in order to maintain and develop the art of kelagayi in Azerbaijan.
In the study, kelagayi unique to Azerbaijan were discussed in general terms and their ethno-cultural characteristics were evaluated. In the study, first of all, the art of kelagayi produced in the regions of Azerbaijan, its technical and design features are mentioned. This information has been researched by giving examples from the collections of fashion designers from Azerbaijan, as well as historical and cultural evaluations. In this context, the subject has been examined under the titles of 'Cultural History of Kelağayı', 'Defining Characteristics of Kelağayı' and 'Kelagayi in Contemporary Clothing Design as an Ethnic Style'.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan,, etno-culture,, headscarf the kelagayi,, ethnic dress,, handicrafts.

Kaynakça

• 1. PAŞAYEVA, Valide (2008). Azerbaycan’ın Basgal Köyü Kelağayı Dokumaları. Sanat Dergisi, Cilt 0, Sayı 13, ss. 135-145.
• 2. BABAYEV, T.; ŞAHBAZOV, T. (2017). Basgal. Tarihi-etnografik tedgigat. Bakü: Azerbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu.
• 3. İBRAHİMBEYOVA, Rena; TANRIVERDİYEV, Celil; TANRIVERDİ, Zehra (2015). Kelağayı. Azerbaycan Halçaları Dergisi, Cilt 5, № 15, ss.125-135.
• 4. SADIHOVA, Sevil (2014). “Azeri Modern Kadın Gardırobunun en önemli öğesi ipek kelagai”, Türk Dünyasında Kadın ve Moda Panel Bildirileri ve Defilesi, 5-7 Mayıs 2014, Eskişehir: Ülkü Ofset.
• TERLANOV, M; EFENDİYEV, R. (1960). Azerbaycan Halk Sanatı. Bakü: Azerbaycan Uşag ve Gencler Edebiyyatı Neşriyatı.
• 5. VENKATASAMY, Nithyaprakash; VADİCHERLA, Thilak (2016). Ethnic Styles and Their Local Strengths. Ethnic Fashion, Singapur: Springer.