Duality among the Mesopotamian Beliefs: The Example of Sin-Shamash

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 219 - 236, 30.11.2023

Nurgül Çelebi

https://doi.org/10.61729/uhad.1345906

Öz

Nestled within the annals of history for millennia, Mesopotamia stands as a venerable cradle of diverse cultures, a crucible where myriad belief systems intertwined, and a fertile terrain that bore the birth of various civilizations. Mesopotamian beliefs, which constitute a great diversity, have incorporated many gods and myths that form the cultural fabric of the Middle East and Anatolia. At the heart of this discourse lies the pivotal inquiry: does a dualistic underpinning permeate the belief systems prevalent across this geographic expanse, within which numerous civilizations—such as Sumer, Akkad, Assyria/Babylon—and monotheistic faiths have taken root?
Despite the polytheistic character of Mesopotamia, the existence of a dual structure between the sun and moon gods is the main subject of this article. Among Mesopotamian beliefs, the moon god Sin and the sun god Shamash are the focal points where this dual structure is observed. To this end, the article delineates the framework of the Sin-Shamash duality, interrogating its nature and positioning within the Mesopotamian belief system. This dual structure is analysed and classified from two different perspectives, temporal and universal. Their nature is analysed by descriptive method and discussed by comparative method. As a consequence of the results of the research, it has been determined that the dual structure between Sin and Shamash has a complementary feature rather than a struggle of opposites. The distribution of tasks between Sin and Shamash manifests itself within the framework of Sin and Shamash's relations with each other.

Anahtar Kelimeler

Mythology, Mesopotamian beliefs, Duality, Sin, Shamash

Proje Numarası

yok

MEZOPOTAMYA İNANIŞLARINDA DÜALİTE: SİN-ŞAMAŞ ÖRNEĞİ

Öz

Binlerce yıllık köklü bir tarihe sahip olan Mezopotamya zengin bir kültürün oluştuğu, çok sayıda inancın harmanlandığı ve birbirinden farklı medeniyetlerin doğduğu bir bölgedir. Çok çeşitlilik teşkil eden Mezopotamya inanışları Ortadoğu ve Anadolu’nun kültürel dokusunu oluşturan çok sayıda tanrıyı ve miti bünyesinde barındırmıştır. Sümer, Akad, Asur/Babil gibi birçok medeniyetin ve tek tanrılı dinlerin doğduğu bu coğrafyanın inanış sistemleri arasında düal bir yapının bulunup bulunmadığı konusu bu makalenin temel sorunsalını oluşturmaktadır. Çok tanrılı bir yapı teşkil etmesine rağmen Mezopotamya’nın güneş ve ay tanrıları arasında ikili bir yapının bulunması bu makalenin ana konusudur. Mezopotamya inanışları arasında söz konusu ikili yapının gözlemlendiği ay tanrısı Sin ve güneş tanrısı Şamaş odak nokta durumundadır. Bu iki tanrı özelinde düalitenin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Dolayısıyla bu makalenin çerçevesi Sin Şamaş düalitesinin mahiyeti ve Mezopotamya inanışlarındaki yeri ile sınırlandırılmıştır. Söz konusu düal yapı zamansal ve evrensel olmak üzere iki farklı perspektiften ele alınıp sınıflandırılmıştır. Bunların mahiyeti deskriptif yöntem ile analiz edilmiş ve karşılaştırma metoduyla ele alınmıştır. Yürütülen çalışma neticesinde Sin Şamaş arasındaki düal yapının tezatlıkların mücadelesinden ziyade birbirini tamamlayan bir özellik tespit edilmiştir. Bu iki tanrı arasındaki görev dağılımı ölüler diyarı ve yeryüzü arasında belirgin bir şekilde düaliteye örnek teşkil etmektedir. Buradaki düalite karanlık ve aydınlık düalitesiyle birçok yönden benzeşmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mitoloji, Mezopotamya inanışları, Düalite, Sin, Şamaş

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• ABUSCH, Tzvi ve Daniel Schwemer (2011). “Corpus of Mesopotamian Anti-Witchcraft Rituals Volume One”. Ancient Magic and Divination. C. 8, S. 1.
• AMBOS, Claus (2013). “Rites of Passage in Ancient Mesopotamia: Changing Status by Moving Through Space. Bīt Rimki and the Ritual of The Substitute King”. Approaching Rituals in Ancient Cultures, Alla Rivista Degli Studi Orientali Nuova Series. (ed. C. Ambos ve L. Verderame). Roma.
• BIGGS, Robert D. (1967). ŠÀ.ZI.GA Ancient Mesopotamian Potency Incantations, Text from Cuneiform Sources. New York: The Johns Hopkins University Press.
• BLACK, Jeremy ve Anthony Green (2003). Mezopotamya Mitolojisi Sözlüğü Tanrılar İfritler Semboller. İstanbul: Aram Yay.
• BOTTÉRO, Jean (2012). Mezopotamya, Yazı, Akıl ve Tanrılar. Ankara: Dost Yay.
• BOTTERWECK, Johannes ve Hemler Ringren (1980). Theological Dictionary of the Old Testament. Michigan: Eerdmans.
• CAMPBELL, Joseph (2003.) Yaratıcı Mitoloji Tanrının Maskeleri. Ankara: İmge Kitabevi.
• CAMPBELL, Joseph (2006). İlkel Mitoloji. Ankara: İmge Kitabevi.
• CAMPBELL, Joseph (2014). Doğu Mitolojisi. İstanbul: Islık Yay.
• CIVIL, Miguel vd. (1977). Assyrian Dictionary. Chicago: The Oriental Institute of Chicago.
• COHEN, Andrew (2005). Death Rituals, Jdeology, And the Development of Early Mesopotamian Kingship. Leiden: Brill.
• COHEN, Mark Elliot (1993). The cultic calendars of the ancient Near East. Bethesda, Md: CDL Press.
• COOLEY, Jeffery ve Alan Lenzi (2011). “A Universal Namburbi: EA, Shamash and Asalluhi 1”. içinde Reading Akkadian Prayers and Hymns: An Introduction. Society of Biblical Literature.
• ÇELEBİ, Nurgül (2023). “Sin Şamaş Düalitesi ve Dinlerdeki Yansıması”. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• ÇELGİN, Güler (2011). “Ouroboros”. Eski Yunanca-Türkçe Sözlük. Ankara: Kabalcı.
• DEMİRCİ, Kürşat (2013). Eski Mezopotamya Dinlerine Giriş Tanrılar, Ritüel, Tapınak. İstanbul: Ayışığı Kitaplığı.
• ELIADE, Mircea (1994). Ebedi Dönüş Mitosu. Ankara: İmge Yay.
• ELIADE, Mircea (2003). Dinler Tarihine Giriş. İstanbul: Kabalcı Yay.
• FARBER, Walter ve Jack M. Sasson (1995). “Witchcraft, Magic, and Divination in Ancient Mesopotamia”. içinde Civilizations of the Ancient Near East. C. 3. New York: Macmillan Library Reference USA.
• FLEW, Anthony (1979). “Dualism”. A Dictionary of Philosophy. New York: St. Martin's Griffin.
• GIBSON, John C. L. (2004). Canaanite Myths and Legends. London and New York: T & T Clark International.
• GREEN, Tamara (1992). The City of the Moon God. Leiden: E. J. Brill.
• GÜNALTAY, Şemseddin (1987). Yakın Şark I-Elam ve Mezopotamya. Ankara: TTK Yay.
• HÄTINEN, Aino (2021). The moon god Sîn in Neo-Assyrian and Neo-Babylonian times. Münster: Zaphon Pub..
• HILDEGARD, Lewy (1962). “Points of Comparison Between Zoroastrianism and the Moon-Cult of Harran”. A Locust’s Leg, Studies in Honour Of S. H. Taqxzadeh. London: Humphrıes & Co. Ltd.
• HOOKE, Samuel Henry (1993). Ortadoğu Mitolojisi-Mezopotamya, Mısır, Filistin, Hitit, Musevi, Hıristiyan Mitosları. Ankara: İmge Kitabevi.
• KAÇAR, Abdulgani (2020). “Eski Mezopotamya’da Büyü ve Büyücülük”. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• KING, Leonard William (1976). Babylonian Religion and Mythology. New York: AMS Press.
• KÖROĞLU, Kemallettin (2012). Eski Mezopotamya Tarihi: Başlangıcından Perslere Kadar. 7. bs. İstanbul: İletişim.
• KRAMER, Samuel Noah (2002). Sümerler: Tarihleri, Kültürleri ve Karakterleri. İstanbul: Kabalcı Yay.
• KRAMER, Samuel Noah (2016). Sümer Mitolojisi. İstanbul: Kabalcı Yay.
• KRAMER, Samuel Noah (1950). “‘Inanna’s Descent to the Nether World’ Continued”. Proceedings of the American Philosophical Society. C. 95, S. 4, ss. 361-63.
• KRAPPE, Alexandre H. (1938). La Genese des mythes. Paris: Payot.
• LAMBERT, Wilfred G. (1960). Babylonian Wisdom Literature. Oxford: Oxford University Press.
• LAMBERT, Wilfred G. (2013). Babylonian Creation Myths. Indiana: Indiana Eisenbrauns.
• LEICK, Gywendolyn (1998). “Sin”. A Dictionary of Ancient Near Eastern Mythology. London&New York: Routledge.
• LEWY, Julius (1945). “The Late Assyro-Babylonian Cult of the Moon and its Cultimination at the Time of Nabonidus”. Hebrew Union College Annual. C. 19.
• MEISSNER, Bruno (1920). Babylonien und Assyrien. C. 2. Heidelberg: Inktank-Publishing.
• PALLIS, Svend (1926). The Babylonian Akitu Festival. Copenhagen: Andr. Fred. Host & Son.
• PARKER, Simon B. (1999). “Shahar” Dictionary of Deties and Demons in the Bible. (ed. K. van der Toorn, B. Becking, ve P. W. van der Horst). Leiden, Boston, Köln: Brill.
• SCHMIDT, Brian B. (1999). “Moon” Dictionary of Deities and Demons in the Bible. (ed. K. van der Toorn, B. Becking, ve P. W. van der Horst). Leiden, Boston, Köln: Brill.
• SCURLOCK, Jo Ann (2005). “Ancient Mesopotamian Medicine”. A Companion to the Ancient Near East, (ed. D. C. Snell). UK: Blackwell Publishing.
• SCURLOCK, Jo Ann (2006). “Magico-Medical Means of Treating Ghost-Induced Illnesses in Ancient Mesopotamia”. Ancient Magic and Divination III. (ed. T. Abusch, A. K. Guinan, ve F. A. M. Wiggermann). Leiden&Boston.
• SMITH, Duane (2011). “A Namburbi against the Evil of a Snake: Shamash 25”. Reading Akkadian Prayers and Hymns an Introduction, Ancient Near East Eonographs. (ed. A. Lenzi). Atlanta: Society of Biblical Literature.
• THOMPSON, Campbell (1903). The Devils and Evil Spirits of Babylonia. C. 1. London: Luzac and co.
• UYGUR, Hatice Kübra (2016). "The Akitu Festival in Mardin",Unfinished Stories: Folklife and Folk Narrative at the Gateway to rhe Future”. AFS and ISFNR Joint Annual Meeting.
• Elektronik Kaynaklar:
• URL-1 https://sozluk.gov.tr/ (E.T.: 29.07.2023).
• URL-2 https://www.etymonline.com/word/duality (E.T.: 29.07.2023).
• URL-3 https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Axis_Mundi (E.T.: 03.05.2022).
• URL-4 https://sozluk.gov.tr/ (E.T.: 03.09.2023).
• URL-5 https://www.britannica.com/topic/yinyang (E.T.: 03.09.2023).
• URL-6 https://www.etymonline.com/word/duality (E.T.: 29.07.2023).
• State Archieves of Assyria (SAA):
• http://oracc.museum.upenn.edu/saao/corpus (E.T.: 16.09.2023).
• Royal Inscriptions of the Neo-Assyrian Period (RINAP):
• http://oracc.museum.upenn.edu/rinap/corpus/ (E.T.: 16.09.2023).