Humuor Translation: The First Turkish Version of Cantenbury Tales

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 5, 143 - 161, 26.06.2020

Mine Yazıcı

https://doi.org/10.35235/uicd.683181

Öz

The Canterbury Tales as one of the pioneers in English literature was written by Geoffrey Chaucer in the 14th century. After 600 years, it was translated with the title “Canterbury Masalları” by A. Vahit Turhan in 1949 as an extension of a seminar course. The work has an important place in English literary history in terms of its authenticity and British sense of humor. As for its importance in terms of Turkish translation history, it is the first humor translation from the West during the Republican period. This paper discusses the concept humor and the effects of cultural distances and differences on translation and translator’s decisions in humor translation. For this purpose, it studies both original work and translation to disclose how the humor translation was influenced by the period and social conditions based on the concepts of “para-culture”, “dia-culture” and “idio-culture” as cited by Hans Vermeer in Skopos Theory. As a philological translation aiming to introduce English literature to Turkish literature, it studies the place of the translation in the Turkish literary polysystem, its importance as an academic activity and the role of translator’s identity in influencing translation decisions. In addition, it explains how the two cultures with a quite different sense of humor can meet in a work that basically addresses the universal human feelings based on the data in the Turkish version. In this context, this paper is methodologically divided into two parts as source and target culture. These sections in thematic order are as follows; The place of The Canterbury Tales in English culture (para-culture), the place of Geoffrey Chaucer as an author in society (dia-culture), and his personality as an individual (idio-culture). The second part of the article, which is the main part of the study is follows; The social and national place of the Turkish version (para-culture), its historical importance as an academic activity (dia-culture), and personality of A. Vahit Turhan as an intellectual and translator who launched and directed this activity. As a result, this paper evaluates the story of how the Turkish version ended in “domestication” in the Turkish literary system, and turned into a “published product” as a philological activity within the context of translation history.

Anahtar Kelimeler

Humor translation, “para-culture”, “dia-culture”, “idio-culture”, The Canterbury Tales

Mizah Çevirisi: Cantenbury Masalları’nın İlk Türkçe Çevirisi

Öz

14. yüzyılda İngiliz Edebiyatı’nın öncülerinden biri The Cantenbury Tales adlı eser 14. yüzyılda Geoffrey Chaucer tarafından yazılmıştır. 600 yüzyıl sonra bu eser A. Vahit Turhan tarafından 1949 yılında bir seminer dersinin uzantısı olarak “Canterbury Masalları” başlığıyla çevrilmiştir. Eser özgünlüğü ve İngilizlere özgü mizah anlayışı açısından İngiliz Edebiyatı tarihinde önemli bir yeri vardır. Türk çeviri tarihi açısından ise, Cumhuriyet döneminde Batıdan yapılan ilk mizah çevirisidir. Bu yazıda mizah çevrisinde kültürel uzaklık ve farklılıkların çeviri ve çevirmen kararları üzerindeki etkileri tartışılmıştır. Bu amaçla yöntemsel olarak Hans Vermeer’in Skopos Kuramında yer alan “para-kültür”, “dia-kültür” ve “idio-kültür” kavramları üzerinden öncelikle Chaucer’ın İngiliz edebiyat tarihindeki yeri incelenmiş; ardından bu eserin çevirisinin içinde yaşanılan dönemden ve toplumsal koşullardan ne şekilde etkilendiği yorumlanarak açıklanmıştır. İngiliz edebiyatını Türk edebiyatına tanıştırma amacını güden filolojik bir çeviri olarak Türk yazın dizgesindeki yeri, akademik bir etkinlik olarak önemi ve çevirmen kimliğinin çeviri kararlarını etkilemedeki rolü üzerinde durulmuştur. Buna ek olarak birbirinden çok farklı mizah anlayışına sahip iki kültürün temelde evrensel olarak insani duygularına seslenen bir eserde ne şekilde buluşabileceğini çeviri metindeki verilerden yola çıkarak açıklanmıştır. Bu çerçevede yazı yöntemsel olarak kaynak ve erek kültür kanadı olmak üzere iki bölüme ayrılmıştır. Bu bölümler izleksel olarak şu şekilde sıralanmıştır; Canterbury Masalları’nin İngiliz kültüründeki yeri (para-kültür), yazar Geoffrey Chaucer yazar olarak toplumdaki yeri (dia-kültür) ve bireysel olarak yazar kimliği (idio-kültür) üzerinde durulmuştur. Yazının esas inceleme kısmı olan ikinci bölümü Türkçe çevirisinin söz konusu dönemdeki toplumsal ve ulusal yeri(para-kültür), akademik bir etkinlik olarak tarihi önemi (dia-kültür) ve bu etkinliği başlatan ve yönlendiren kişi olarak Prof. Dr. A. Vahit Turhan’ın aydın çevirmen kimliği incelenmiştir. Sonuç olarak Türk yazın dizgesinde “ehlîleştirme” stratejisiyle ile sonlanan çevirinin filolojik bir etkinlik olarak nasıl "yayınlanmış bir ürüne" dönüştüğünün öyküsü çeviri tarihi bağlamında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mizah çevirisi, “para-kültür”, “dia-kültür”, “idio-kültür”, Canterbury Masalları

Kaynakça

• Çalışlar, İ. (2010) Halide Edib Biyografisine Sığmayan Kadın. İstanbul: Everest.
• Deacon, Terence W. 1997. The Symbolic Species: The Co-Evaluation of Language and the Brain. New York: Norton.
• Dell Corral, Irene 1988. “Humuor: When Do We Lose it? Translation Review 27:25-27.
• Glover, A.J. (1960) A First Approach to English Literature. London: J. M. Dent&Sons LTD.
• Gutt, A. (1990). A Theoretical Account of Translation- Without Translation Theory. Target, 135-164.
• Kermode, F. and Hollander, J. (1972). The Oxford Anthology of English Literature. Vol.1. Oxford University Press.
• Mateo, M. (1995). The Translation of Irony. The Translator, 171-178.
• Nord, C.. (1997 ). Translating as a Purposeful Activity. Manchester: St Jerome.
• Turhan, V.(1949). Chaucer. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Turhan, A.V.. (2019). Biyografi. Retrieved from https://www.biyografya.com/ biyografi/20636
• Shrestha, Roma. "Humor, Irony and Satire in the Prologue of the Canterbury Tales." BachelorandMaster, 16 Mar. 2018, bachelorandmaster.com/britishandamericanpoetry/humor-irony-satire-canterbury-tales.html.
• Pelsmaekers, K & Fred Van Esieen 2002 Subtitling Irony “Backader” in Dutch Translating Humuor The Translator cilt 8 sayı editör jeroen vandeala sf 241-266. NY: st Jerome https://doi.org/10.1080/13556509.2002.10799134
• Spanakaki, Katia 2007 Translating Humor for Subtitling, Translation Journal, Volume 11, No. 2 April 2007 https://translationjournal.net/journal/40humor.htm
• Urgan, M. (1993) İngiliz Edebiyatı Tarihi I. İstanbul: Altın Kitaplar.
• Vandeala, Jeroen. (2002). “(Re-) Constructing Humuor:Meanings and Means”.In: The Translator, Vol. Number 2, pp. 149-172.
• Vandeala, Jeroen. (2010).John Benjamins Handbook of Translation Studies (volume 1),.ss.148-152. John Benjamins.
• Vermeer Hans J. (1996). A Skopos Theory of Translation (Some Arguments for and against).TextContext: Heidelberg.
• Zürcher, E.J. (1997). Turkey: A Modern History. New York: I.B. Tauris.