Investigaton of Urban Poverty Thesis in the Context of Social Politics

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 13, 66 - 94, 30.06.2024

Aziz Şeker Gazenfer Kaya

https://doi.org/10.35235/uicd.1489346

Öz

Poverty is one of the main problems of humanity. This problem, which is as old as humanity, does not become obsolete and is reproduced by diversifying. Structural factors are the main determinants of poverty in countries. It is known that there are serious levels of hunger and poverty around the world and that people are struggling to survive. In a world that is urbanizing and will become more urbanized, urban poverty is the most important reality. Neoliberal economic policies, which have left their mark on Turkey’s last forty years, have caused changes in social, economic and demographic balances. Accelerating migration and urbanization during the implementation of these policies deepened the poverty of households. In addition, millions of international immigrants heading to Turkey have created new poor groups in cities. This situation has increased academic interest in urban poverty. Postgraduate theses are an area where this academic interest can be seen. It is important how the social policy dimension is approached in the determinations and solution suggestions in postgraduate theses regarding urban poverty. As a matter of fact, social policies that decision makers develop, aim to implement and implement are very critical in reducing urban poverty. In this study, 23 graduate theses on the theme of urban poverty in the field of social sciences were examined. The focus is on how the research data in question establishes a connection between urban poverty and social policy. In addition, social policy suggestions to be developed in the field of urban poverty were mentioned based on the results obtained from the theses. Since the relationship between urban poverty and social policy is limited in theses, all of which were carried out in the 2000s, supporting this relationship with comprehensive research will make a significant contribution to the literature.

Anahtar Kelimeler

Poverty, urban poverty, social policy, social municipality, Turkey.

Proje Numarası

Yok

Kentsel Yoksulluk Tezlerinin Sosyal Politika Bağlamında İncelenmesi

Öz

Yoksulluk, insanlığın temel sorunlarının başında gelir. İnsanlık kadar eski bu sorun, eskimemekte ve de çeşitlenerek yeniden üretilmektedir. Yapısal etmenler, ülkelerin içinde bulunduğu yoksulluğun ana belirleyicisidir. Dünya genelinde ciddi düzeylerde açlık ve yoksulluğun var olduğu ve de insanların yaşamlarını sürdürmek için büyük mücadele içinde oldukları bilinmektedir. Kentleşen ve daha da kentleşecek dünyada, kentsel yoksulluk en önemli gerçekliktir. Türkiye’nin son kırk yılına damgasını vuran neoliberal ekonomi politikalar, sosyal, ekonomik ve demografik dengelerin değişimine neden olmuştur. Bu politikaların uygulandığı süreçte hızlanan göç ve kentleşme, hane halklarının yoksulluğunu derinleştirmiştir. Ayrıca Türkiye’ye yönelen milyonlarca uluslararası göçmen, kentlerde yeni yoksul grupları oluşturmuştur. Bu durum kentsel yoksulluğa yönelik akademik ilgiyi artırmıştır. Lisansüstü tezler, bu akademik ilginin görülebileceği bir alandır. Kentsel yoksulluğa ilişkin lisansüstü tezlerdeki saptamalarda ve çözüm önerilerinde, sosyal politika boyutuna nasıl yaklaşıldığı önemlidir. Nitekim kentsel yoksulluğun azaltılmasında, karar vericilerin geliştirdiği, uygulamayı hedeflediği ve de uyguladığı sosyal politikalar oldukça kritiktir. Bu çalışmada sosyal bilimler alanındaki kentsel yoksulluk temalı 23 lisansüstü tez incelenmiştir. Söz konusu tezlerdeki araştırma verileriyle, kentsel yoksulluk ve sosyal politika arasında nasıl bir bağlantı kurulduğuna odaklanılmıştır. Ayrıca tezlerden elde edilen sonuçlar üzerinden kentsel yoksulluk alanında geliştirilecek sosyal politika önerilerine değinilmiştir. Tamamı 2000’li yıllarda geçekleştirilen tezlerde, kentsel yoksulluk ve sosyal politika ilişkisine sınırlı olarak yer verildiğinden, bu ilişkinin kapsamlı araştırmalarla desteklenmesi literatüre önemli katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, kentsel yoksulluk, sosyal politika, sosyal belediyecilik, Türkiye.

Etik Beyan

Yok

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Editör kuruluna teşekkürler...

Kaynakça

• Akatay, M. (2011). Kentsel yoksulluk ve mikro finansman: Kocaeli örneği. (Yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı.
• Akgün, İ. (2019). Türkiye’de kentsel yoksullukla mücadelede belediyelerin rolü: Kütahya belediyesi Örneği. (Yüksek lisans tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetim Anabilim Dalı.
• Aksu, G. (2013). Kentsel yoksulluk bağlamında mekânsal ayrışma Tokat Sulusokak örneği. (Yüksek lisans tezi). Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
• Alptekin, D. (2014). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği örüntüsünde kadının yoksulluğu ve yoksunlukları. A. Topçuoğlu, G. Aksan ve D. Alptekin (Ed.) Yoksulluk ve kadın içinde (15-33). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Atatanır, H. (2016). Türkiye’de yoksulluk-sosyal yardım ve sivil toplum. Ankara: Dorlion Yayınevi.
• Bakır, M. A. (2019). Kentsel yoksullukla mücadelede sosyal belediyecilik faktörü ve bir uygulama; belediyelerin gıda yardımlarının memnuniyeti analizi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Yapı Sosyal Değişme Anabilim Dalı.
• Beştaş, M. A. (2020). Siirt ilinin kentsel yoksulluk olgusu: Bir alan araştırması. (Yüksek lisans tezi). Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı.
• Bıçkı, D. (2004). Küreselleşme sürecinde ‘mekansal yarılma’ ve ‘kentsel yoksulluk’ olgusunun kuramsal ve uygulamalı bir analizi: Bursa-Işıktepe örneği. (Doktora tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetim Anabilimdalı.
• Buğra, A. (2009). Kapitalizm, yoksulluk ve Türkiye’de sosyal politika. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ceren, A. (2013). Kentsel yoksullukla mücadelede kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları’nın rolü: Adıyaman kent yoksulları üzerinde bir alan araştırması. (Yüksek lisans tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetim Anabilim Dalı.
• Çalışkan, A. ve Kaya, G. (2021). Suriyeli mültecilerin sosyo-mekânsal kümelenmelerinin İzmir özelinde analizi. M. Bulut, C. Aksoy Sugiyama, K. Şahin (Ed.) The different approaches of academic disciplines to the phenomenon of migration içinde (32-56). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Çelikel, A. (2023). Yeni kentsel yoksulluk bağlamında sosyal ve mekânsal dışlanma: İstanbul Fikirtepe örneği. (Doktora tezi). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Lisans Eğitim Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Çınar, E. (2013). Türkiye’de kentlileşme ve kentsel yoksulluk üzerine: Ankara örneği. (Yüksek lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilimdalı.
• Çiçek, Z. (2010). Kentsel dönüşüm ve kentsel yoksulluk: Denizli örneği. (Yüksek lisans tezi). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Bilim Dalı.
• Dericioğulları Ergun, A. ve Sallan Gül, S. (2016). Kent yoksulluğunu değişen dayanışma ağları üzerinden okumak. Tümtaş, M. S. (Ed.) Kente dair… içinde (398-426). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Davis, M. (2016). Gecekondu gezegeni. (G. Koca, Çev.) İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Ekiz-Gökmen, Ç. ve Dedeoğlu, S. (2023). Uluslararası göçmenlerin sosyal dışlanması. G. Kaya (Ed.) Cumhuriyetin göçlerle dolu 100 yılı-100 başlıkta göç yazıları içinde (263-270). İzmir: Cem Yayınevi.
• Engels, F. (1994). İngiltere’de emekçi sınıfların durumu. (O. Emre, Çev.) İstanbul: Sosyalist Yayınları.
• Engincan, P. (2015). Kentsel dönüşümün sonuçları: kent yoksulluğu/yoksunluğu ve toplumsal dışlanma. İdealkent, Kent Araştırmaları Dergisi, 16, 107-122.
• Erdoğan, M. M. (2015). Türkiye’ye kitlesel göçlerde son ve dev dalga: Suriyeliler. M. Erdoğan-A. Kaya (Ed.) Türkiye’nin göç tarihi/14. yüzyıldan 21. yüzyıla Türkiye’ye göçler içinde (315-347). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ersoy, M. (2023). İç göçlerin kentleşme ve kentsel mekân üzerindeki etkileri. G. Kaya (Ed.) Cumhuriyetin göçlerle dolu 100 yılı-100 başlıkta göç yazıları içinde (119-126). İzmir: Cem Yayınevi.
• Ergun ve Kocanci (2017). Yoksulluk ve kentsel mekân üzerine birkaç not…. Toplum ve demokrasi, 11(24), 201-228.
• Gültekin, M. N. (2020). Türkiye’deki Suriyelileri konuşurken. Y. Ahi vd (Ed.) Göç ve kent-etkileşimler içinde (43-72). Ankara: Nika Yayınevi.
• Gündoğan, N. (2013). Yoksulluk ve yoksullukta mücadele politikaları. N. Gündoğan ve V. C. Özgüler (Ed.) Gelir dağılımı ve yoksulluk içinde (122-149). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Güngör Abbak, E. C. (2023). Kentsel yoksulluk bağlamında çocuk gözüyle yoksulluk ve yoksunluk algısı. (Yüksek lisans tezi). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
• İnceler, D. (2019). Kentsel yoksulluk: Sivas ili örneği. (Yüksek lisans tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı.
• Kasalak, Ç. (2013). Türkiye’de kentsel yoksullukla mücadelede yerel yönetimler. (Yüksek lisans tezi) Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
• Karayılmaz, D. (2019). Yerel yönetimlerde kentsel yoksulluk bağlamında sosyal belediyecilik uygulamaları: Yalova belediyesi örneği. (Yüksek lisans tezi). Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı.
• Kaya, G. (2014). Kentleşmenin toplumsal boyutları-Adıyaman örneği. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Kaya, G. ve Gülersoy, A. E. (2023). Türkiye’de iç göç. G. Kaya (Ed.) Cumhuriyetin göçlerle dolu 100 yılı-100 başlıkta göç yazıları içinde (27-40). İzmir: Cem Yayınevi.
• Kaygalak, S. (2001). Yeni kentsel yoksulluk, göç ve yoksulluğun mekânsal yoğunlaşması: Mersin/Demirtaş mahallesi örneği. Praksis, 2, 124-172.
• Koca, M. (2015). Kentsel yoksulluk. yoksul yardımları ve dışlanma (Sivas merkez ilçe örneği). (Doktora tezi). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Ana Bilim Dalı.
• Köymen, O. (2008). Kapitalizm ve köylülük-ağalar, üretenler, patronlar. İstanbul: Yordam Kitap.
• Kule, H. (2004). Kentsel yoksulluk ve İzmit’te yoksulluk yansımaları. (Yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi.
• Kurşuncu, H. (2006). Kentsel yoksulluk: Diyarbakır Aziziye mahallesi örneği. (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetim ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı.
• Kurtuluş, H. (2010). Kent sosyolojisinde değişen kavrayışlar ve Türkiye’nin kentleşme deneyimi. Ö. Uğurlu vd. (Ed.) Kent sosyolojisi çalışmaları içinde (177-225). İstanbul: Örgün Yayınevi.
• Kutlu, D. (2018). Giriş: Türkiye’de yoksulların sosyal yardım deneyimi üzerine gözlemler. D. Kutlu (Ed.) Sosyal yardım alanlar-emek, geçim, siyaset ve toplumsal cinsiyet içinde (21-40). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. (O. Akınhay ve D. Kömürcü, Çev.) Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Marx, K. ve Engels F. (1998). Komünist partisi manifestosu. (C. Karakaya, Çev.) İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Oktik, N. (2008). Yoksulluk olgusuna kavramsal ve kuramsal bakış. N. Oktik (Ed.) Türkiye’de yoksulluk çalışmaları içinde (21-56). İzmir: Yakın Kitabevi.
• Öz, A. (2023). Göç ve özel gereksinimli bireyler. G. Kaya (Ed.) Cumhuriyetin göçlerle dolu 100 yılı-100 başlıkta göç yazıları içinde (243-252). İzmir: Cem Yayınevi.
• Rousseau, J. J. (1998). İnsanlar arasında eşitsizliğin kaynağı. (R. N. İleri, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
• Saltık, Y. (2022). Kentsel yoksullukta yerel yönetimlerin rolü. (Yüksek lisans tezi). İstanbul: MEF Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İnsan Hakları Hukuk Anabilim Dalı.
• Sipahi, B. E. (2005). Yoksulluğun küreselleşmesi ve kentsel yoksulluk: Ekonomik ve sosyal boyutlarıyla Konya örneğinde yoksulluk. (Yüksek lisans tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
• Sirkeci, İ. ve Yüceşahin, M. M. (2014). Türkiye’de göç çalışmaları. Göç Dergisi, 1(1), 1-11.
• Şahingöz, S. (2022). Kentsel yoksulluk ve kentsel yoksulluğun toplumsal görünümleri: Ankara örneği. (Yüksek lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Şeker, A. (2023). Göç, sosyal politika ve sosyal hizmetler. G. Kaya (Ed.) Cumhuriyetin göçlerle dolu 100 yılı-100 başlıkta göç yazıları içinde (285-290). İzmir: Cem Yayınevi.
• Şen, B. (2005). Soylulaştırma: Kentsel mekânda yeni bir ayrıştırma biçimi. H. Kurtuluş (Ed.) İstanbul’da kentsel ayrışma: Mekânsal dönüşümde farklı dinamikler içinde (127-159). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Şenses, F. (2003). Küreselleşmenin öteki yüzü yoksulluk. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Talas, C. (1992). Türkiye’nin açıklamalı sosyal politika tarihi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Tekeli, İ., (1999). Kent yoksulluğu ve modernite’nin bu soruya yaklaşım seçenekleri üzerine. Sivil toplum için kent, yerel siyaset ve demokrasi seminerleri, Demokrasi Kitaplığı, Dünya Yerel Yönetimler Akademisi (WALD).
• TÜİK (2008). İstatistik göstergeler 1923-2007. Ankara: TÜİK Yayınları.
• TÜİK (2023). Sosyal koruma istatistikleri, 2022. Yayı Tarihi: 21 Aralık 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sosyal-Koruma-Istatistikleri-2022-49675.
• Türkün, A. (2022). Dar gelirli kesimlerin yaşam alanlarında kentsel dönüşüm uygulamaları. G. Kaya ve A. Şeker (Ed.) Dert yükü mekânlar-kentlerin sosyal sorunları içinde (61-84). Ankara: Nika Yayınevi.
• Uğur, S.B. (2022). Kentteki yoksulluktan kesitler: Evsizler, dilenciler, sokak çocukları ve geri dönüşüm işçileri. G. Kaya ve A. Şeker (Ed.) Dert yükü mekânlar-kentlerin sosyal sorunları içinde (193-232). Ankara: Nika Yayınevi.
• Uzun, N. (2022). Kentte seçkinleştirmenin İstanbul halleri. G. Kaya ve A. Şeker (Ed.) Dert yükü mekânlar-kentlerin sosyal sorunları içinde (85-106). Ankara: Nika Yayınevi.
• Vesek, S. (2022). Türkiye’deki Suriyelilerin göç deneyimleri-Gaziantep ve İzmir örneği. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yeşildağ, D. (2019). Türkiye’de büyükşehir belediyelerinin kentsel yoksullukla mücadelede rolü: Eskişehir ili örneği. (Yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
• Yılmaz, S. (2019). Kentsel yoksulluk ve işçi sınıfı: İstanbul Esenyurt örneği. (Yüksek lisans tezi). Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı.
• Yılmazer, Y. (2020). Türkiye’de kentsel yoksullukla mücadelede yerel yönetimler: Ankara örneği. (Yüksek lisans tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetim Anabilim Dalı.