TÜRK DIŞ POLİTİKASININ DOĞU AKDENİZ YAKLAŞIMI: KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, , 58 - 83, 16.11.2024

Sümeyra Ulus

https://doi.org/10.51763/uid.1548038

Öz

Türkiye'nin Doğu Akdeniz bölgesindeki dış politikası, özellikle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile ilgili olarak, uluslararası ilişkilerde önemli bir ilgi ve tartışma konusu olmaktadır. Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki dış politikası uzun süredir tarihi, stratejik ve siyasi mülahazalarla şekillenmektedir. Bu politikanın merkezinde, yalnızca Türkiye tarafından tanınan ve kendini devlet ilan eden Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bulunmaktadır. Türkiye'nin 1974'te Kıbrıs'a askerî harekât düzenlemesinin ardından 1983'te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurulması, Türkiye'nin bölgedeki stratejik çıkarları açısından bir dönüm noktası yaratmıştır. Türkiye'nin Akdeniz enerji kaynaklarına erişim ve bölgesel güvenlik kaygıları da dahil olmak üzere Doğu Akdeniz'deki stratejik çıkarları, Kuzey Kıbrıs’a olan sarsılmaz desteğini etkilemiştir. Yıllar geçtikçe, Türkiye'nin Kuzey Kıbrıs’a yönelik dış politikası, tamamen askeri bir müdahaleden çıkarak devletin meşruiyetini ve istikrarını güçlendirmeyi amaçlayan daha diplomatik ve ekonomik bir angajman stratejisine doğru evrildi. Bu makale, Doğu Akdeniz'deki Türk dış politikasının tarihsel bağlamını inceleyecek, Türk tarafının yaklaşımını analiz edecek ve bu yaklaşımın bölgesel dinamikler üzerindeki yansımalarını değerlendirecektir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Dış Politika, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

Kaynakça

• Akay, K. (1997). “Kıbrıs Türk Milliyetçiliği Tartışmasına Katkı”, Academia.edu, https://www.academia.edu/43278424/K%C4%B1br%C4%B1s_T%C3%BCrk_Milliyet%C3%A7ili%C4%9Fi_Tart%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1na_Katk%C4%B1_1_academia (10.11.2024)
• Akdeniz Manşet (2024). “Türkiye'den, Uluslararası Topluma KKTC'yi Tanıma Çağrısı”, https://www.akdenizmanset.com.tr/turkiye-den-uluslararasi-topluma-kktc-yi-tanima-cagrisi/236370/, (22.07.2024)
• Algür, B. (2020). “Kıbrıs ve Doğu Akdeniz’deki Son Uluslararası Gelişmeler Işığında Değişen Türkiye, ABD ve NATO Politikaları”, Anadolu Strateji Dergisi, 2(2): 55-70.
• Arıcıoğlu, E. B. (2023). “Kıbrıs Meselesi Ekseninde 1974 Kıbrıs Müdahalesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Ve Teknik Araştırmalar Dergisi, (21): 103-115.
• Aslan, C. (2000). “Doğu Akdeniz: İzlenen Politikalar ve İngiliz Üsleri”, https://stratejikortak.com/2020/05/dogu-akdeniz-politikalar.html, (21.07.2024)
• Aydeniz, O. (2024). “Gerçekleri Dost Ülkelere Anlatarak KKTC’yi Tanımaları Sağlanmalı”, https://www.kibrispostasi.com/c1-KIBRIS_POSTASI_GAZETESI/j117/a41478-gercekleri-dost-ulkelere-anlatarak-kktcyi-tanimalari-saglanmali, (22.07.2024)
• Ayverdi, M. E. (2020). “Doğu Akdeniz: Türkiye’nin Mavi Vatan’daki Egemenlik Mücadelesi” https://stratejikortak.com/2020/08/dogu-akdeniz-turkiye-mavi-vatan-mucadelesi.html, (21.07.2024)
• BBC, (2021). “Kıbrıs'ta Maraş bölgesinin yüzde 3,5'unun açılacak olması ne anlama geliyor?”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-57918758, (07.11.2024)
• Bostancı, M. (2015). “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin İlânı ve Buna Yönelik Tepkilerin Türk Kamuoyundaki Yankıları”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 34(57): 317-356.
• Copeaux, E., Mauss-Copeaux, C. ve Berktay, A. (2009). “Taksim: Bölünmüş Kıbrıs, 1964-2005”, İstanbul: İletişim.
• Çolak, Y., Şahin, Y., & Çolak, A. Ö. (2024). “Kuzey Kıbrıs’ ta Yeni-Kabileci Milliyetçiliğin Yükselişi: Göç ve Tarih Yazıcılığı Tartışmaları”, Bilig, (108), 113-145.
• Doğan, O. (2008). “Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi”, Kayseri: Not yayınları.
• Durur, E. K. (2006). “2004 Referandumu Sürecinde Kuzey Kıbrıs Türk Basınında Kıbrıslıtürk Milliyetçilik Söylemi”, İletişim Araştırmaları, 4(2), 9-44.
• Ecevit, B. (2011). “Dış Politika ve Kıbrıs Dosyası”, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Eroğlu, H. (2002). “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetini Yaratan Tarihi Süreç ve Son Gelişmeler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 18(54): 735-793.
• EuroNews, (2021) “Erdoğan'ın Maraş'ın statüsüne ilişkin açıklamalarına hangi ülke ne tepki verdi?”, https://tr.euronews.com/2021/07/21/erdogan-n-maras-n-statusune-iliskin-ac-klamalar-na-hangi-ulke-ne-tepki-verdi, (07.11.2024)
• Firik, M. K. (2023). “Türkiye, Azerbaycan ve KKTC'deki İktidar Partileri Arasında İşbirliği Anlaşması İmzalandı”, https://www.aa.com.tr/tr/politika/turkiye-azerbaycan-ve-kktcdeki-iktidar-partileri-arasinda-isbirligi-anlasmasi-imzalandi/3053740, (21.07.2024)
• Firik, M. K. ve Efesoy, C. (2024). “KKTC Cumhurbaşkanı Tatar: 20 Temmuz 1974'te Kıbrıs Türkü Bağımsızlığına, Özgürlüğüne ve Hürriyetine Kavuşmuştur”, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/kktc-cumhurbaskani-tatar-20-temmuz-1974te-kibris-turku-bagimsizligina-ozgurlugune-ve-hurriyetine-kavusmustur/3279480, (20.07.2024)
• Galata, Y. C. (2023). “1963-64 Kıbrıs Olaylarının Türk Arşiv Belgelerine Yansımaları”, Kıbrıs Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, (12): 1-20.
• Göktürk, T. B. (2017). “Kıbrıs’ta Rumların Gerçekleştirdiği 1974 Katliamları”, Türk Dünyası Araştırmaları, 116(228): 159-170.
• Gülseven, E. (2020). “Identity contestations in the Turkish Cypriot community and the peace process in Cyprus”. Athens Journal of Mediterranean Studies, 6(1), 21-38.
• Kaşifiz (2022). “Kıbrıs Barış Harekâtı ve ‘’Ayşe Tatile Çıksın’’ Parolasının Hikâyesi”, https://kasifiz.com/kibris-baris-harekati-ve-ayse-tatile-ciksin-parolasinin-hikayesi/, (20.07.2024)
• Kaya, F. (2018). “Türkiye’nin AB Üyeliği Açısından Kıbrıs Sorunu”, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (66): 184-195.
• Kaya, S. (2021). “1974-2017 Arası Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Siyasi Hayatı”, LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2): 193-215.
• Keser, U. (2011). “21 Aralık 1963 Kanlı Noel, Kumsal Faciası ve Bugüne Yansımaları”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 11(23): 93-121.
• Keser, U. (2013). “Kızılay Belgeleri Işığında: Kıbrıs Barış Harekâtı 1974”, Türk Kızılayı.
• Kocakılıç, G. (2021). “Kıbrıs Meselesinin Genel Seyri”, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3(1): 57-70.
• Meydan, S. (2019). https://www.sozcu.com.tr/1964-erenkoy-savasi-wp5400941, (21.07.2024) Milliyetçi Hareket Partisi (2022). “Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Sayın Devlet Bahçeli’nin, “30 Ağustos Zafer Bayramı” münasebetiyle yaptıkları yazılı basın açıklaması”, https://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/5047/index.html, (07.11.2024)
• Okyar, A. (2016). “Ayşe Tatile Çıksın”, https://ahsenokyar.com/?p=111575, (20.07.2024)
• Özakman, T. (2012). “Çılgın Türkler-Kıbrıs: Belge Roman”, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Simav, A. (1975). “Turan Güneş'in Siyasal Kavgaları”, Manisa: İstiklâl Matbaası.
• Ülger, İ. K. (2020). “Türkiye Mavi Vatanı savunmaya devam ediyor”, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/turkiye-mavi-vatani-savunmaya-devam-ediyor/2004480, (07.11.2024)
• Yalçınkaya, A. (2022). “Türk Devletleri Teşkilatı, KKTC’ni De Facto Tanınmıştır”, https://21yyte.org/tr/merkezler/bolgesel-arastirma-merkezleri/balkanlar-ve-kibris-arastirmalari-merkezi/turk-devletleri-teskilati-kktc-ni-de-facto-taninmistir, (20.07.2024)
• Yüksel, E. (2022). “Turkey's interventions in its near abroad: The case of northern Cyprus”, Clingendael, Netherlands Institute of International Relations, Policy_brief_Turkeys_interventions_Northern_Cyprus.pdf, (07.11.2024)