Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

RASYONEL AKTÖR MODELİNİN ELEŞTİRİSİ, PSİKOLOJİK FAKTÖRLER VE OPERASYONEL KOD ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2
https://doi.org/10.51763/uid.1576323

Öz

Bu çalışma, uluslararası ilişkilerde yaygın olarak kullanılan Rasyonel Aktör Modeli'nin, karar vericilerin bilişsel ve psikolojik sınırlamalarını hesaba katmaması nedeniyle uluslararası ilişkileri açıklamakta sınırlı kaldığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Yöntem olarak bilişsel ve psikolojik literatür üzerinden Rasyonel Aktör Modeli'nin temel varsayımları eleştirilmiş; bilişsel önyargılar, motivasyonel önyargılar, algılar, duygular ve inanç sistemlerinin karar verme sürecini nasıl etkilediği incelenmiştir. Bulgular, bireysel özelliklerin karar alma süreçlerinde önemli bir rol oynadığını ve tam rasyonelliğin mümkün olmadığını göstermektedir. Sonuç olarak, uluslararası ilişkilerin analizinde bireysel ve psikolojik faktörlerin dikkate alınmasının, Rasyonel Aktör Modeli'nin dayattığı rasyonel taslaktan daha gerçekçi ve faydalı açıklamalar sunacağı önerilmektedir. Bu bağlamda, bireye odaklanan Operasyonel Kod Analizi ve Verbs In Context System gibi yöntemlerin kullanılması tavsiye edilmekte ve bu yöntemler çalışmada tanıtılmaktadır.

Kaynakça

  • Allison, G. T. (1971) Essence of Decision. Little, Brown & Company. http://books.google.com.tr/books?id=aSk3ek0t54EC&hl=&source=gbs_api
  • Dougherty, J. E., ve Pfaltzgraff, R. L. (2001) Contending Theories of International Relations. Addison-Wesley Longman. http://books.google.com.tr/books?id=_0nDQgAACAAJ&hl=&source=gbs_api
  • Dunning, D. (2001). On the Motives Underlying Social Cognition. In A. Tesser & N. Schwarz (Eds.), Blackwell Handbook of Social Psychology (pp. 348-374). Wiley-Blackwell. http://books.google.com.tr/books?id=lR-yvQEACAAJ&hl=&source=gbs_api
  • East, M. A., ve Hermann, C. F. (1974). Do nation-types account for foreign policy behavior. In J. N. Rosenau (Ed.), Comparing foreign policies (pp. 269-303). Wiley New York.
  • Freud, A. (2018) The Ego and the Mechanisms of Defence. https://doi.org/10.4324/9780429481550
  • Griffin, D. W., ve Ross, L. (1991). Subjective Construal, Social Inference, and Human Misunderstanding. In Advances in Experimental Social Psychology Volume 24 (pp. 319-359). https://doi.org/10.1016/s0065-2601(08)60333-0
  • Hudson, V. M., ve Day, B. S. (2019) Foreign Policy Analysis: Classic and Contemporary Theory. Rowman & Littlefield Publishers. https://books.google.com.tr/books?id=sCCmDwAAQBAJ
  • Jervis, R. (2017) Perception and Misperception in International Politics. Princeton University Press. https://books.google.com.tr/books?id=nQUVvgAACAAJ
  • Jones, E. E., ve Nisbett, R. E. (1972). The actor and the observer: Divergent perceptions of the causes of behavior. In E. E. Jones (Ed.), Attribution: perceiving the causes of behavior (pp. 186). General Learning Press.
  • Jost, J. T., ve Sidanius, J. (2004). Introduction. In J. T. Jost & J. Sidanius (Eds.), Political Psychology (pp. 497). Psychology Press. http://books.google.com.tr/books?id=8qbSlYol80oC&hl=&source=gbs_api
  • Kahneman, D. (2011) Thinking, Fast and Slow. Macmillan. http://books.google.com.tr/books?id=SHvzzuCnuv8C&hl=&source=gbs_api
  • Kahneman, D., Slovic, S. P., Slovic, P., ve Tversky, A. (Eds.). (1982). Judgment Under Uncertainty. Cambridge University Press. http://books.google.com.tr/books?id=_0H8gwj4a1MC&hl=&source=gbs_api.
  • Levy, J. S. (2018). Political Decision‐Making. In C. J. Hewer & E. Lyons (Eds.), Political Psychology (pp. 168-188). John Wiley & Sons. http://books.google.com.tr/books?id=t6loDwAAQBAJ&hl=&source=gbs_api
  • Levy, J. S. (2023). Foreign Policy Decision-Making: The Psychological Dimension. In L. Huddy, D. O. Sears, J. S. Levy, & J. Jerit (Eds.), The Oxford handbook of political psychology (3rd Edition ed., pp. 349-391). Oxford University Press.
  • Pieters, R. G. M., ve Raaij, W. F. v. (2010). The role of affect in economic behavior. In W. F. V. Raaij, G. M. v. Veldhoven, & K. E. Wärneryd (Eds.), Handbook of Economic Psychology (pp. 108-142). Springer. http://books.google.com.tr/books?id=7tFvcgAACAAJ&hl=&source=gbs_api
  • Rokeach, M. (1989) Beliefs, attitudes and values: a theory of organization and change (9. print ed.). Jossey-Bass.
  • Ross, L. (1977). The Intuitive Psychologist And His Shortcomings: Distortions in the Attribution Process. In L. Berkowitz (Ed.), Advances in Experimental Social Psychology Volume 10 (pp. 173-220). https://doi.org/10.1016/s0065-2601(08)60357-3
  • Schafer, M., ve Walker, S. G. (2006). Operational code analysis at a distance: The verbs in context system of content analysis. In M. Schafer & S. Walker (Eds.), Beliefs and leadership in world politics (pp. 25-51). Palgrave Macmillan.
  • Simon, H. A. (1964) Models of Man: Social and Rational (3. Baskı ed.). John Wiley & Sons.
  • Tversky, A., ve Kahneman, D. (1982). Introduction - Judgment under uncertainty: Heuristics and biases. In D. Kahneman, S. P. Slovic, P. Slovic, & A. Tversky (Eds.), Judgment Under Uncertainty (pp. 3-20). Cambridge University Press. http://books.google.com.tr/books?id=_0H8gwj4a1MC&hl=&source=gbs_api
  • Walker, S. G., ve Schafer, M. (2006). Belief systems as causal mechanisms in world politics: An overview of operational code analysis. In S. G. Walker & M. Schafer (Eds.), Beliefs and leadership in world politics (pp. 3-22). Palgrave Macmillan.
  • Waltz, K. N. (1979) Theory of International Politics. Addison Wesley Publishing Company. http://books.google.com.tr/books?id=Z17uAAAAMAAJ&hl=&source=gbs_api Dergiler
  • Babcock, L., ve Loewenstein, G. (1997) Explaining Bargaining Impasse: The Role of Self-Serving Biases. Journal of Economic Perspectives, 11(1), 109-126. https://doi.org/10.1257/jep.11.1.109
  • Burger, J. M. (1981) Motivational biases in the attribution of responsibility for an accident: A meta-analysis of the defensive-attribution hypothesis. Psychological Bulletin, 90(3), 496-512. https://doi.org/10.1037/0033-2909.90.3.496
  • Fischhoff, B. (1975) Hindsight is not equal to foresight: The effect of outcome knowledge on judgment under uncertainty. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 1(3), 288-299. https://doi.org/10.1037/0096-1523.1.3.288
  • George, A. L. (1969) The" operational code": A neglected approach to the study of political leaders and decision-making. International Studies Quarterly, 13(2), 190-222. https://doi.org/10.2307/3013944
  • Jervis, R. (1988) War and Misperception. Journal of Interdisciplinary History, 18(4), 675. https://doi.org/10.2307/204820
  • Klaes, M., ve Sent, E.-M. (2005) A conceptual history of the emergence of bounded rationality. History of political economy, 37(1), 27-59. https://doi.org/10.1215/00182702-37-1-27
  • Kruglanski, A. W., ve Webster, D. (1996) Motivated closing of the mind: "seizing" and "freezing". Psychological Review, 103(2), 263-283. https://doi.org/10.1037/0033-295x.103.2.263
  • Kunda, Z. (1990) The case for motivated reasoning. Psychol Bull, 108(3), 480-498. https://doi.org/10.1037/0033-2909.108.3.480 Lerner, J. S., Li, Y., Valdesolo, P., ve Kassam, K. S. (2015) Emotion and decision making. Annu Rev Psychol, 66, 799-823. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-010213-115043
  • Lerner, M. J. (1977) The justice motive: Some hypotheses as to its origins and forms1. Journal of Personality, 45(1), 1-52. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.1977.tb00591.x
  • Miller, D. T., ve Ross, M. (1975) Self-serving biases in the attribution of causality: Fact or fiction. Psychological Bulletin, 82(2), 213-225. https://doi.org/10.1037/h0076486
  • Nickerson, R. S. (1998) Confirmation Bias: A Ubiquitous Phenomenon in Many Guises. Review of General Psychology, 2, 175-220. https://doi.org/10.1037/1089-2680.2.2.175
  • Ross, M., ve Sicoly, F. (1979) Egocentric biases in availability and attribution. Journal of Personality and Social Psychology, 37(3), 322-336. https://doi.org/10.1037/0022-3514.37.3.322
  • Schafer, M., ve Lambert, J. E. (2022) Psychological Characteristics of Leaders (PsyCL): A New Data Set. Foreign Policy Analysis, 18(2), 1-11. https://doi.org/10.1093/fpa/orac008
  • Sharot, T. (2011) The optimism bias. Curr Biol, 21(23), R941-945. https://doi.org/10.1016/j.cub.2011.10.030
  • Shaver, K. G. (1970) Defensive attribution: Effects of severity and relevance on the responsibility assigned for an accident. Journal of Personality and Social Psychology, 14(2), 101-113. https://doi.org/10.1037/h0028777
  • Simon, H. A. (1955) A Behavioral Model of Rational Choice. The Quarterly Journal of Economics, 69(1), 99-118. https://doi.org/10.2307/1884852
  • Simon, H. A. (1957) Background of Decision Making. Naval War College Review, 10(3), 1-24. https://doi.org/10.2307/44640482
  • Simon, H. A. (1965) The Logic of Rational Decision. The British Journal for the Philosophy of Science, 16(63), 169-186. https://doi.org/10.1093/bjps/xvi.63.169
  • Tetlock, P. E. (1998) Close-call counterfactuals and belief-system defenses: I was not almost wrong but I was almost right. Journal of Personality and Social Psychology, 75(3), 639-652. https://doi.org/10.1037/0022-3514.75.3.639
  • Tversky, A., ve Kahneman, D. (1983) Extensional versus intuitive reasoning: The conjunction fallacy in probability judgment. Psychological Review, 90(4), 293-315. https://doi.org/10.1037/0033-295x.90.4.293
  • Walker, S. G., Schafer, M., ve Young, M. D. (1999) Presidential operational codes and foreign policy conflicts in the post-cold war world. Journal of Conflict Resolution, 43(5), 610-625. https://doi.org/10.1177/0022002799043005004
  • Walster, E. (1966) Assignment of responsibility for an accident. J Pers Soc Psychol, 3(1), 73-79. https://doi.org/10.1037/h0022733
  • Wason, P. C. (1960) On the Failure to Eliminate Hypotheses in a Conceptual Task. Quarterly Journal of Experimental Psychology, 12(3), 129-140. https://doi.org/10.1080/17470216008416717
  • Webster, D. M., ve Kruglanski, A. W. (1994) Individual differences in need for cognitive closure. Journal of Personality and Social Psychology, 67(6), 1049-1062. https://doi.org/10.1037/0022-3514.67.6.1049
  • Levine, N., ve Young, M. (2014). Leadership Trait Analysis and Threat Assessment with Profiler Plus. Proceedings of ILC 2014 on 8th International Lisp Conference, New York, NY, USA.
Toplam 47 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Uluslararası İlişkiler (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Abdurrahman Arslan 0000-0002-7789-1935

İmran Demir 0000-0003-1646-0311

Erken Görünüm Tarihi 30 Aralık 2024
Yayımlanma Tarihi
Gönderilme Tarihi 30 Ekim 2024
Kabul Tarihi 23 Kasım 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 7 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Arslan, A., & Demir, İ. (2024). RASYONEL AKTÖR MODELİNİN ELEŞTİRİSİ, PSİKOLOJİK FAKTÖRLER VE OPERASYONEL KOD ANALİZİ. Uluslararası İlişkiler Ve Diplomasi, 7(2). https://doi.org/10.51763/uid.1576323
AMA Arslan A, Demir İ. RASYONEL AKTÖR MODELİNİN ELEŞTİRİSİ, PSİKOLOJİK FAKTÖRLER VE OPERASYONEL KOD ANALİZİ. UİD/Jird. Aralık 2024;7(2). doi:10.51763/uid.1576323
Chicago Arslan, Abdurrahman, ve İmran Demir. “RASYONEL AKTÖR MODELİNİN ELEŞTİRİSİ, PSİKOLOJİK FAKTÖRLER VE OPERASYONEL KOD ANALİZİ”. Uluslararası İlişkiler Ve Diplomasi 7, sy. 2 (Aralık 2024). https://doi.org/10.51763/uid.1576323.
EndNote Arslan A, Demir İ (01 Aralık 2024) RASYONEL AKTÖR MODELİNİN ELEŞTİRİSİ, PSİKOLOJİK FAKTÖRLER VE OPERASYONEL KOD ANALİZİ. Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi 7 2
IEEE A. Arslan ve İ. Demir, “RASYONEL AKTÖR MODELİNİN ELEŞTİRİSİ, PSİKOLOJİK FAKTÖRLER VE OPERASYONEL KOD ANALİZİ”, UİD/Jird, c. 7, sy. 2, 2024, doi: 10.51763/uid.1576323.
ISNAD Arslan, Abdurrahman - Demir, İmran. “RASYONEL AKTÖR MODELİNİN ELEŞTİRİSİ, PSİKOLOJİK FAKTÖRLER VE OPERASYONEL KOD ANALİZİ”. Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi 7/2 (Aralık 2024). https://doi.org/10.51763/uid.1576323.
JAMA Arslan A, Demir İ. RASYONEL AKTÖR MODELİNİN ELEŞTİRİSİ, PSİKOLOJİK FAKTÖRLER VE OPERASYONEL KOD ANALİZİ. UİD/Jird. 2024;7. doi:10.51763/uid.1576323.
MLA Arslan, Abdurrahman ve İmran Demir. “RASYONEL AKTÖR MODELİNİN ELEŞTİRİSİ, PSİKOLOJİK FAKTÖRLER VE OPERASYONEL KOD ANALİZİ”. Uluslararası İlişkiler Ve Diplomasi, c. 7, sy. 2, 2024, doi:10.51763/uid.1576323.
Vancouver Arslan A, Demir İ. RASYONEL AKTÖR MODELİNİN ELEŞTİRİSİ, PSİKOLOJİK FAKTÖRLER VE OPERASYONEL KOD ANALİZİ. UİD/Jird. 2024;7(2).

Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi birbirinden ayrılamaz bir bütünün iki parçasıdır. Uluslararası İlişkiler disiplini içerisinde yer alan çoğu konu diplomasi ışığında ele alınmakta, en başta gelen politik, ekonomik konular uluslararası ilişkiler ve diplomasinin birlikte hareket etmesi ile açıklanmakta ya da çözüme kavuşturulabilmektedir. Bu nedenle derginin isminin Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi olmasına karar verilmiştir. Dergimizin; Uluslararası İlişkiler, Diplomasi, Ekonomi, Temel Bilimler ve Sosyal Bilimlerin, siyaset, ekonomi, ekonomi-politik, diplomasi uygulamaları, siyasi tarih, uluslararası antlaşmalar, uluslararası örgütler, hukuk, uluslararası hukuk gibi alanları ile alakalı olarak bilim dünyasına önemli katkı yapması beklenmektedir.