Ekonomik Diplomasi Perspektifinden II. Wilhelm ve Theodor Heuss’un Türkiye Ziyaretlerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 72, 87 - 102, 20.12.2021

Hilal Karavar

https://doi.org/10.33458/uidergisi.954772

Cited By: 4

Öz

Ekonomik diplomasi, ülkelerin kendi ekonomik çıkarlarını korumasının yanı sıra diğer ülkeler nezdinde
güvenilir bir ekonomik ortama sahip olduklarını anlatma çabalarını içermektedir. Üst düzey ziyaretler ise
iki ülke arasındaki olumlu ilişkileri göstermesinin yanında bu ziyaretleri gerçekleştiren ülkenin bölgesel ve
küresel düzeyde etkinliğini göstermesi açısından önemlidir. Almanya ile Türkiye arasındaki üst düzey ilk resmi
ziyaret Osmanlı İmparatorluğu zamanında II. Wilhelm’in ziyaretidir. Cumhuriyet dönemindeyse Türkiye’ye
Federal Almanya’dan yapılan cumhurbaşkanlığı düzeyinde ilk ziyaret Federal Almanya Cumhurbaşkanı
Theodor Heuss’un yaptığı ziyarettir. Makalenin amacı tarihsel perspektif ve ekonomik diplomasi çerçevesinde
II. Wilhelm’in ziyaretleri ile Theodor Heuss’un ziyaretlerinin sonuçlarını iki ülke açısından değerlendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Diplomatik Ziyaret, Ekonomik İşbirliği, Federal Almanya Cumhuriyeti, Resmi Ziyaret, Ticaret

Evaluation of II. Wilhelm and Theodor Heuss Visit to Turkey from the Perspective of Economic Diplomacy

Öz

Economic diplomacy includes the efforts of countries to express the view that that the country has a reliable
economic environment in the eyes of other countries as well as to protect their own economic interests. Highlevel visits are important in terms of showing the positive relations between the two countries and showing
the efficiency of the country that made these visits at regional and global level. The first high-level official visits
between Germany and Turkey were realized during the Ottoman period under the leadership of Wilhelm II.
However, during the Republican period, the first presidency level visit from Germany to Turkey was realized
with the visit of German Federal President Theodor Heuss. Purpose of the study is to demonstrate the effect
of economic and political relations between the two countries in terms of both the visit of II. Wilhelm to the
Ottoman Empire and the visit of Federal President Theodor Heuss for Turkey.

Anahtar Kelimeler

Diplomatic Visit, Economic Cooperation, Federal Republic of Germany, Official Visit, Trade.

Kaynakça

• “Alman Devlet Reisi Bugün Geliyor” (5 Mayıs1957). Milliyet, s. 1
• “Almanlarla Görüşmelere Dair Yayınlanan Tebliğ” (22 Mart 1954). Cumhuriyet, s. 7.
• “Almanya İçin Yapacağımız Mühimmat” (13 Mayıs 1957). Cumhuriyet, s.5.
• “Almanya ile harp haline nihayet verilmesine dair kanun tasarısı ve Dışişleri Komisyonu raporu (1/228)”, 9 Temmuz 1951, https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d09/c009/tbmm09009099ss 0233.pdf (Erişim Tarihi 26 Haziran 2020).
• “Büyük Alman Meclisi Silah Siparişini Dün Tasdik Etti” (10 Mayıs 1957). Cumhuriyet, s. 1-5.
• “Almanya İktisadi Yardım Yapacak” (7 Ekim 1954). Milliyet, s. 7.
• “Atatürk, Alman İktisat Nazırını Kabul Etti” (19 İkinciteşrin/Kasım 1936). Cumhuriyet, s. 1.
• Armaoğlu, Fahir (2010). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul, Alkım Yayınevi.
• Aziz, Aysel (2013). Siyasal İletişim. Ankara, Nobel Yayınevi.
• Başkanlık Osmanlı Arşivi (10 Eylül 2020). Yıldız Perâkende Evrâkı Posta Telgraf Nezâreti, 5/97, 08 Mart 1307.
• Başkanlık Cumhuriyet Arşivi (12 Ocak 2021). Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü, 201183, 16 Haziran 1957.
• Başkanlık Cumhuriyet Arşivi (18 Şubat 2021). Kararlar Daire Başkanlığı (1928-), 147568, 26 Ekim 1957.
• Başkanlık Cumhuriyet Arşivi (18 Şubat 2021). Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü, 845329, 12 Aralık 1951.
• “Batı Almanya Devlet Reisi Ankara’da Törenle Karşılandı” (6 Mayıs 1957). Cumhuriyet, s. 5. Berdibek, Muhammed (2016). “Türkiye-Ortadoğu İlişkilerinde Karşılıklı Üst Düzey Ziyaretler”, Akademik Orta Doğu, Cilt 10, No 2, s. 73-89.
• Beşirli, Mehmet (2004). “II. Abdülhamit Döneminde Osmanlı Ordusunda Alman Silahları”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 1, No 16, s. 229-260.
• “Büyük Alman Meclisi Silah Siparişini Dün Tasdik Etti” (10 Mayıs 1957). Cumhuriyet, s. 1-5.
• Demirtaş, Birgül (2012). “Fahri TÜRK, Alman Silah Sanayii’nin 1871–1914 Arasında Türkiye’yle Ticari İlişkileri, Krupp Firması, Mauser Silah Fabrikası ve Alman Silah ve Mühimmat Fabrikaları”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 8, No 32, s. 121-125.
• “Dersaadette Almanlar” (20 Ekim 1898). İkdam, s. 2.
• “Dış Politika. Mümtaz Bir Misafir” (11 Mayıs, 1957 ). Akis, s. 9-10.
• “Dr. Heuss Bugün İstanbul’a Geliyor” (9 Mayıs 1957). Milliyet, s. 1-5.
• “Dr. Heuss İstanbul’da” (10 Mayıs 1957). Milliyet, s. 1.
• “Dr. Şaht’ın Şark Seyahati: Times’e Göre Takip Edilen Gayeler” (25 İkinciteşrin 1936). Cumhuriyet, s.2.
• “Dr Şaht Şehrimizde” (15 İkinciteşrin 1936). Cumhuriyet, s. 8.
• “Dr. Theodor Heuss’un Gazetemize Demeci” (5 Mayıs 1957). Cumhuriyet, s. 4.
• “Dün Bonn’da Bazı Anlaşmalara Varıldı” (8 Ekim 1954). Milliyet, s. 1. Ecer, Kübra ve Oğuz Güner (2019). “Avrupa Birliğinde Ekonomik Diplomasinin Kurumsal Boyutuna Genel Bir Bakış”, Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Dergisi. Cilt 2, No 2, s. 68-83.
• “Eksaslans Heuss Dün Bursa’yı Ziyaret Etti” (11 Mayıs 1957). Cumhuriyet, s.5.
• Erhan, Çağrı (1996). “Ortaya Çıkışı ve Uygulanışıyla Marshall Yardımı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 51, No 1, s. 275-287.
• Eyüpoğlu, Kezban Talak (2010). Almanya’nın Ekonomi Politikalarında Ortadoğu, Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul, Marmara Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü.
• Genel, Mehmet Gökhan (2014). “Almanya’ya Giden İlk Türk İşçi Göçünün Türk Basınındaki İzdüşümü ‘Sirkeci Garından Munchen Hauptbahnhof ’a”, Selçuk İletişim, Cilt 8, No 3, s. 301-338.
• Göbel, Johannes (5 Mart 2019). “Türkiye ve Almanya: Beş Ekonomik Olgu İş Yerleri, Ticaret, Yatırımlar: Türk ve Alman Ekonomileri Arasında Kazı-Kazan İlişkisi”, https://www.deutschland.de/tr/topic/ekonomi/turk-almanekonomik-iliskileri-bes-olgu (Erişim Tarihi 11 Haziran 2020).
• Gönlübol, Mehmet (1996). Olaylarla Türk Dış Politikası. Ankara, Siyasal Kitabevi.
• Gumpel, Werner (1985). “Die Wirtschaftsbeziehungen Zwischen Der Turkei und Der Bundesrepublik Deutschland Entwicklung, Probleme, Perspektiven/Türkiye ile Federal Almanya Cumhuriyeti Arasındaki Ekonomik İlişkiler, Kalkınma Sorunlar, Perdpektifler”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 3, No 1-2, s.1985, s.227-239.
• Gürün, Kamuran (1983). Dış İlişkiler ve Türk Politikası. AÜ SBF ve Basın-Yayın Yüksekokulu Basımevi, Ankara.
• “Haşmetlü Alman İmparator ve İmparatoriçesi Hazretlerinin (İkinci defa olarak) Dersaadet’e Muvasalatları” (18 Ekim 1898). İkdam, s. 4.
• “Heuss, Tekrar Alman Cumhurbaşkanı Oldu”( 18 Temmuz 1954). Milliyet, s. 3.
• Hülagu, Metin (1995). “İngilizlerin Hicaz İsyanına Maddi Destek Sağlaması”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, No 7, s. 429-445.
• “İmparator Hazretlerinin Günleri” (16 Ekim 1917). Tercüman-ı Hakikat, s.1.
• Karacagil, Kürşat (2013). “Alman İmparatoru İstanbul’da (1917)”, Gazi Akademik Bakış, Cilt 6, No 12, s. 111-133.
• “Kayzer Hazretlerinin Vürudu” (15 Ekim 1917). Tercüman-ı Hakikat, s. 1.
• Kleinschmidt (Marburg), Von Christian (2012). “Strategische Außenwirtschaftsbeziehungen. Die Bundesrepublik, die Türkei und der Kalte Krieg 1945-1970/Stratejik Dış Ticaret İlişkileri. Federal Cumhuriyet, Türkiye ve Soğuk Savaş 1945-1970” , Jahrbuch für Wirtschaftsgeschichte/Economic History, Cilt 53, No 1, s. 43-67.
• “Krupp’un Ankara’daki Resmi Temasları” (17 Mayıs 1957). Cumhuriyet, s. 1.
• “Krupp Bize 100 Milyon Marklık Malzeme Satacak” (15 Haziran 1957). Cumhuriyet, s.1-5.
• “Krupp’la Yapılan Anlaşma” (23 Mayıs 1957). Cumhuriyet, s.5.
• Lebovic, James H. ve Elizabeth N. Saunders (2016). “The Diplomatic Core: The Determinants of High-Level US Diplomatic Visits, 1946–2010.” International Studies Quarterly , Cilt 60, No 1, s. 107-123.
• Malis, Matt ve Alastair Smith (2020). “State Visits and Leader Survival” American Journal of Political Science, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/ajps.12520 (Erişim tarihi 24.12.2020)
• “Menderes Dün Adenauer’le Görüştü” (5 Ekim 1954). Milliyet, s. 7.
• Nitsch, Volker (2005). “State Visits and International Trade”, https://www.econstor.eu/bitstream/10419/19046/1/cesifo1_wp1582.pdf?origin=publication_de (Erişim Tarihi 21 Aralık 2020)
• Okan, Cahit (2019). Ekonomik Diplomasi Aracı Olarak Devlet ve Hükümet Başkanlarının Yurtdışı Ziyaretlerinin Uluslararası Ticarete Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Orhan, Sibel (2018). “Alman İmparatoru II. Wilhelm’in Weltpolitik Siyaseti Çerçevesinde Osmanlı Topraklarını İkinci Ziyareti (1898)”, Journal of History Culture and Art Research, Cilt 7, Sayı 5, s. 651-665.
• Ortaylı, İlber (2002). Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu. İstanbul, İletişim Yayınları.
• Özkan, Fulya (2019). “Uluslararası İlişkilere Disiplinlerarası Yaklaşım: Tarih ve Teori Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 16, No 61, s. 5-22.
• Pamuk, Şevket (2017). Osmanlıdan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Politikaları ve Büyüme Seçme Eserler II. İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Reyhan, Cenk (2005). “Türk-Alman İlişkilerinin Tarihsel Arka Planı 1878-1914”, Belleten, Cilt LXIX, No 254, s. 217-266.
• Safa, Peyami (11 Mayıs 1957). “Dr. Heuss ve Türkiye”, Milliyet.
• “Siemens ve Koç (Simko)”, http://siemens.e-dergi.com/pubs/books/Siemens-Koc/Siemens_Koc/assets/basic-html/ page14.html (Erişim Tarihi 17 Mayıs 2020).
• “Silah Siparişi Piyasada Ferahlık Uyandırdı” (12 Mayıs 1957). Milliyet, s. 1.
• Şehsuvaroğlu, Haluk (11 Mayıs 1957). “Kaiser Wilhelm II.’nin İstanbul Ziyaretleri”, Cumhuriyet.
• Şener, Sefer (2008). Yabancı Sermaye. Bursa, Ezgi Yayınevi.
• Şimşek, Cevat (2019). Alman İmparatoru II. Wilhelm’in Osmanlı Devletini Ziyaretleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• “Teutonia Tarihçe”, http://teutonia-istanbul.com/tr/tarihce/ (Erişim Tarihi 17 Haziran 2020).
• “Türk-Alman Görüşmeleri” (7 Mayıs 1957). Milliyet, s. 1-5.
• “Türk-Alman Kültür Anlaşması Dün İmzalandı” (9 Mayıs 1957). Cumhuriyet, s. 5. Ulucutsoy, Hasan (2018). “Birinci Dünya Savaşı’nda Donanma Mecmuasının Cihat İlanı Özel Sayısı”, Türkiyat Mecmuası, Cilt 28, Sayı 2, s. 177-204.
• Uras, T. Güngör (1979). Türkiye’de Yabancı Sermaye Yatırımları. İstanbul, Formül Matbaası.
• Uzgel, İlhan (2001). “1923-1939: Göreli Özerklik Batı Avrupa’yla İlişkiler”, Baskın Oran (der.), Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt I: 1919-1980. İstanbul, İletişim Yayınları, s. 258-314.
• Ünalp, Fatma Rezzan (2020). “İkinci Dünya Savaşında Türkiye’nin Savaş Dışı Kalma Politikaları ve Sonuçları”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, Cilt 1, Sayı 45, s. 201-221.
• Yamak, Tahsin ve Saygın, Emre (2019). “Türkiye’nin Ekonomik Güç Potansiyeli: Bir “Ekonomi Diplomasisi” Enstrümanı Olarak Türkiye Varlık Fonu”, Fiscaoeconomia. Cilt 3, No 1, s. 88-114.
• Yavan, Nuri ve Hamdi Kara (2003). “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Bölgesel Dağılışı”, Coğrafi Bilimler Dergisi, Cilt 1, s. 19-42.
• Yazman, Aslan Tufan (1954). “Türk-Alman Ticareti”, İktisadi Yürüyüş, Cilt 15, No 318, s. 1-20.
• “Yeni Bir Ümit Kapısı” (18 Mayıs 1957). Akis, s. 7.
• Yetkin, Bilgen (2018). İbrahim Ethem Menderes (Siyasi Hayatının Demokrat Partili Yılları). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Konya, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zarakoğlu, Avni (1954). “Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 11, No 1, s. 590-600.